سوژه انتخاباتی و غیر انتخاباتی

ایــن انـتـخـابـات در مـراحـل مـقـدماتی و اجرایی آن, دستاوردهای زیادی برای مردم داشت و امید می رود که نتیجه آن نیز مبارک باشد بزرگ ترین دستاورد این انتخابات آن بـود کـه بـه خـوبـیثــابــت شــد مـسـئولان و سیاستمداران ایرانی, از راسـت گـراترین تا چپ اندیش ترین آنها و از پرمدعاترین اصولگرایان تا پرسر و صداترین اصلاح طلبان, انسان هایی هستند با ویژگی های مثبت و منفی

زمانی که این یادداشت در اختیار خوانندگان نسخه چاپی روزنامه قرار می‌گیرد تا حــدود زیــادی ســرنـوشـت انتخابات آشکار شده است. ایــن انـتـخـابـات در مـراحـل مـقـدماتی و اجرایی آن، دستاوردهای زیادی برای مردم داشت و امید می‌رود که نتیجه آن نیز مبارک باشد. بزرگ‌ترین دستاورد این انتخابات آن بـود کـه بـه خـوبـیثــابــت شــد مـسـئولان و سیاستمداران ایرانی، از راسـت گـراترین تا چپ اندیش‌ترین آنها و از پرمدعاترین اصولگرایان تا پرسر و صداترین اصلاح طلبان، انسان‌هایی هستند با ویژگی‌های مثبت و منفی. هیچ یک از آنها آسمانی نیست، هیچ یک حامل »هاله نور« نمی‌باشد،هیچ‌کدام از آنها مصون از خطا نیست و حامیانی که چهره‌ای آسمانی و قدسی یا حتی وجهه‌ای استثنایی از کاندیدای مورد نظر خود ترسیم می‌کنند سخت در اشتباهند. اما در میان پیامد‌ها و دستاوردهای انتخابات، یک موضوع بیش از سایر موضوعات، اهمیت خود را نشان داد. این موضوع ضرورت وجود شبکه‌های خصوصی رادیو تلویزیونی در کشور است. در چهار سال گذشته، رئیس جمهور نهم بارها ازصدا و سیما به عنوان پرمخاطب‌ترین- و نه پرنفوذ‌ترین - رسانه سـخنان یکطرفه خود را بیان کرد و افراد یا جریان‌هایی را به کارشکنی متهم نمود. او از طریق هـمـیـن تـریـبـون، اکـثر منتقدان و مـخـالـفـان بـرنـامه‌های اقتصادی خود را »دست‌های قطع شده از بیت‌المال« نامید و دلیل اصلی مخالفت با بعضی ایده‌های خود - که اکنون نسنجیدگی بعضی از آنها ثابت شده است -را قطع بعضی رانت هایی دانست که قبلاً در اختیار منتقدان بوده است. اما هیچ‌گاه فرصتی در اختیار مـنـتـقـدان قرار نـگـرفت که سخن حق خود و استدلال های خویش را عرضه کنند؛ در حالی که اگر این فرصت به وجود می آمد بسیاری از مردم به این آگاهی می رسیدند که بعضی سیاست های جدید به صورت خواسته، یا ناخواسته رانت هایی ایجاد کرده که قبلاً هیچ‌گاه وجود نداشته است. ‌*‌

البته در چهار سال گذشته، عدم دسترسیبه رسانه ملی و مظلومیت در پاسخگویی نسبت به اتهام افکنی‌های رئیس و اعضای دولت نهم، تنها دامن گیر »اصلاح طلبان حذف شده از حاکمیت« نبوده است. در این مدت، بسیاری از انتقادات نمایندگان اصولگرای مجلس که گوشه ای از آن متوجه دولت و رئیس آن بود نیز جایگاهی در رسانه ملی نیافت در حالی‌که رئیس جمهور هرگاه کهاراده کرد توانست تعریض و حملات خود رااز طـریق پرمخاطب ترین رسانه کشور، متوجه شرکای حکومتی خویش در سایر قوا کند. او یک روز ادعای خود در خصوص نفوذ باندهای انحصار در مراکز قانونگذاری را مطرح کرد و روز دیگر چهره ای مظلوم به خود گرفت که »نهادهای مسئول برای مبارزه با مفاسد اقتصادی با من همکاری نمی کنند«. او زمانی که بعضی تحرکات مجلس- قانونگذاری یا اقدامات نظارتی- را نپسندید مدعی شد که این اقدامات برای زمین زدن یا زمین گیر کردن دولت است و زمانی که ادعای او در خصوص یک مدیر دولت سابق به نتیجه نرسید ادعای خود در خصوص کوتاهی قوه قضائیه در اعدام یک جاسوس را تکرار کرد تا میلیون‌ها ایرانی، ‌این ادعا را بارها از طریق جعبه جادویی بشنوند.

‌ ‌اما به نظر می رسد استفاده یکطرفه و سرنوشت ساز از رسانه‌ملی و خلأ ‌‌وجود رسانه‌جایگزین برای آشکار سازی حقایق، بیش از هر زمان دیگری در دوره تبلیغات انتخاباتی اخیر اثـبـات شد. اصلاح‌طلبان در سال‌های اخیر نـشانه‌های زیادی ارائه نمودند تا ثابت کنند دسترسی آنها به رسانه‌ملی ‌به هیچ وجه با رقیب قابل مقایسه نیست. دریکی دو سال گذشته، کم کـم دایــره دسـتــرســی جـنـاح اصـولـگـرا به رسانه ملی نیز دچار محدودیت شد و فراکسیون دولتی این جناح اقبال بلندتری برای طرح یکطرفه دیدگاه‌های خود در رسانه ملی پیدا کرد. این وضعیت در دوره انتخابات، خود را به خوبی نشان داد به طوری که رئیس جمهور نهم در قـامـت کــانـدیـدای انتخـابـات دهم ریاست جـمـهـوری، ادعاهایی علیه رقبا مطرح کرد وادعاهای رقبا علیه خویش را با قاطعیت تکذیب نمود. بسیاری از ادعاهای احمدی نژاد علیه افـرادی بود که او با مهارت خاص آنها را به اصلی‌ترین رقیب خود منتسب می‌کرد و در واقع این اظهارات تبلیغاتی احمدی نژاد متوجه رقیب می‌گردید. اما افرادی که به ناحق و بدون ارائه مدرک، مورد اتهام واقع شدند و کاندیدایی که این اظهارات در واقع علیه او مطرح شده بود نتوانستند برای خنثی سازی تـاثیـر انتخـابـاتی این اظهارات از رسانه ملی استفاده کنند. در مقابل، احمدی نژاد اجازه یافت به اظهارات علیه خود از طریق تلویزیون پاسخ گوید. ‌‌

نکته جالب در تمامی این برنامه‌های تلویزیونی، ادعا یا تکذیب هایی بود که توسط احمدی نژاد مطرح و توسط طرف های مقابل - از جمله نهادهای رسمی - تکذیب شد. در آخرین نطق تلویزیونی- که اصلاح طلبان آن را هدیه تلویزیون به احمدی نژاد نامیده اند- او برای خنثی سازی یکی از مهم ترین اتهامات علیه دولت خود، ادعا کرد پرونده یک میلیارد دلاری نفت در دیوان محاسبات مختومه شده است. این ادعا را میلیون ها نفر مستقیماً از تلویزیون شنیدند. اما بیانیه صریح دیوان محاسبات که مختومه شدن پرونده را تکذیب می کرد پس از پایان رای گیری از طریق تیراژ چند صد هزار عددی روزنامه های اصلاح طلب به اطلاع مردم رسید که به هیچ وجه نمی توانست تاثیر تبلیغاتی اظهارات احمدی نژاد را خنثی کند. در دو روز منتهی به انتخابات، تنها رسانه فعال برای رقبای احمدی نژاد، سیستم ارسال پیامک بود که آن نیز قطع گردید تا مبادا بخشی از بی عدالتی رسانه ای علیه اصلاح طلبان، جبران شود! در چنین شرایطی به نظر می‌رسد سخن ۴ سال قبل موسوی و تلاش کروبی در همان زمان در خصوص لزوم دسترسی اصلاح طلبان به شبکه خصوصی تلویزیونی، یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای جلوگیری از تضییع حق مردم است. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد دسترسی عادلانه، غیرمتعصبانه و غیرجناحی مردم به اخبار صحیح و دقیق داخلی و خارجی، جز از راه وجود شبکه‌های خصوصی رادیو تلویزیونی امکان پذیر نیست. البته این دسترسی نباید به »اصلاح طلبان یا اصولگرایانِ منتقد« محدود شود بلکه تنها راهی که سیاستمداران ایرانی را از اتکا به خبرهای یکطرفه ناامید و آنها را به هنرنمایی و کارآمدی واقعی تشویق می‌کند آن است که از وجود رسانه‌های مستقل مطمئن شوند و بدانند که به ادعاهای غیرواقعی آنها، بلافاصله در رسانه‌های هم تراز با رسانه‌های فراگیر حکومتی پاسخ داده خواهد شد.

این موضوع در انتخابات اخیر، اهمیت خود را نشان داد اما تنها سوژه کشور، انتخابات نیست و برای ایام غیرانتخاباتی هم وجود چنین رسانه‌هایی لازم است تا به قول موسوی، برخی تبلیغات رسانه‌ای، یادآور روش‌های مارگیری و مارنمایی نباشد.

پی‌نویس:

‌ ‌سه سال قبل بسیاری از کارشناسان اصرار دولت برای کاهش نرخ سود بانکی علیرغم افزایش تورم را موجب ایجاد رانت گسترده برای کسانی دانستند که از وام‌های بزرگ استفاده می‌کنند. این هشدار تا دو سال مورد توجه سران دولت قرار نگرفت و اکنون در سال پایانی فعالیت دولت، رئیس کل بانک مرکزی علت افزایش مجدد نرخ سود بانکی را جلوگیری از رانتی می‌داند که از تفاوت قابل توجه نرخ تورم و نرخ سود بانکی حاصل می‌شود. اما هیچ کس نمی‌گوید که در این دو سال چه کسانی از این رانت ‌بزرگ بهره‌مند شدند.