نشانه های اوتیسم

درک کلامی خوبی ندارد درک کلامی خوب مرحله ای از رشد کلام است که قبل از بیان شکل می گیرد مثلا وقتی در مورد بیرون رفتن با کودک حرف می زنیم, ممکن است به سمت کفش خودش برود که این کار مرحله مهمی از رشد زبانی است که نشان می دهد او معنای کلمه دد را می داند ولی شاید جزو کودکانی باشد که دیرتر حرف می زنند در این مرحله کودک باید بتواند کارهای غیرکلامی انجام دهد, مثلا وقتی از او می پرسیم چراغ کو با دست به سمت چراغ اشاره می کند

اگر پدر و مادری بیش از نیمی از نشانه‌هایی که بیان می‌کنیم در کودک مشاهده می‌کنند، باید به متخصصان روان‌پزشک کودک مراجعه کنند:

۱. اگر کودک به حضور والدین در کنارش اهمیتی نمی‌دهد.

۲. اگر علاقه‌ای به درآغوش گرفته شدن ندارد.

۳. اگر تا ۶-۳ ماهگی غان و غون «درآوردن صداهایی مثل آ، ایی، ا، إ، أ» ندارد.

۴. اگر لبخند معنادار نمی‌زند. (چون بیشتر کودکان از

۴ ماهگی به محرک‌های محیطی خوشایند با لبخند واکنش نشان می‌دهند که نشان‌دهنده درک آنها از محیط است).

۵. اگر ارتباط و تماس چشمی برقرار نمی‌کند. (چون بیشتر کودکان خردسال دوست دارند به چهره اطرافیان (به‌خصوص مادر) نگاه کنند، پس نگاه نکردن می‌تواند ناشی از آن باشد که به اطرافش توجه لازم ندارد).

۶. اگر کودکتان دچار حالت‌های مختلف هیجانی نمی‌شود؛ مثلا به صدای ناراحت‌کننده توجهی ندارد و جیغ نمی‌زند یا مدام بی‌محرک جیغ می‌زند.

۷. اگر به رفتارهای عاطفی شما توجهی ندارد. مثلا از اینکه به صورت او نگاه می‌کنید، می‌خندید و با او حرف می‌زنید،‌ خوشحال نمی‌شود.

۸. در ۵/۱ سالگی، ‌هنوز نمی‌تواند کلمات ساده را بیان کند؛ ‌کلماتی مانند بابا، دد و...

۹. درک کلامی خوبی ندارد. درک کلامی خوب مرحله‌ای از رشد کلام است که قبل از بیان شکل می‌گیرد. مثلا وقتی در مورد بیرون رفتن با کودک حرف می‌زنیم، ‌ممکن است به سمت کفش خودش برود که این کار مرحله مهمی از رشد زبانی است که نشان می‌دهد او معنای کلمه دد را می‌داند ولی شاید جزو کودکانی باشد که دیرتر حرف می‌زنند. در این مرحله کودک باید بتواند کارهای غیرکلامی انجام دهد، مثلا وقتی از او می‌پرسیم چراغ کو؟ با دست به سمت چراغ اشاره می‌کند.

۱۰. حرکات تکراری دارد، مثلا دوست دارد مدت زیادی دور خودش بچرخد یا حرکت های تکراری با دستانش انجام می‌دهد یا از کلمات و اصوات تکراری و کلیشه‌ای استفاده می‌کند، مثلا کلامی را به صورت تکراری بیان می‌کند.

۱۱. کنجکاوی نمی‌کند و به مسایل جدید واکنشی نشان نمی‌دهد.

۱۲. اگر کودکتان که پیشرفت خوبی در رشد مهارت‌ها داشته است، حالا بازگشت و پسرفت در رشد زبانی و مهارت‌های اجتماعی نشان می‌دهد.

۱۳. اگر از چیزهای مختلف می‌ترسد، مثلا کودک ۳ ساله از پشه به شدت می‌ترسد، در حالی که راحت به گربه نزدیک می‌شود.

۱۴. به یک قسمت از یک اسباب‌بازی یا وسیله علاقه شدیدی نشان می‌دهد، در حالی که به کلیت آن بی‌توجه است؛ مثلا فقط با چرخ اتومبیل‌بازی می‌کند اما به حرکت اتومبیل توجهی ندارد.

۱۵. به اسباب‌بازی علاقه‌ای نشان نمی‌دهد و با اسباب‌بازی بازی خیالی ندارد.

۱۶. علاقه شدیدی به یکنواختی دارد و مخالفت زیادی با هر تغییری نشان می‌دهد مثلا با تغییر جای وسایل ناراحت می‌شود و واکنش عصبی نشان می‌دهد.

۱۷. حس شنوایی، بویایی و لامسه‌اش متفاوت با دیگران است؛ مثلا به صداهای آرام مثل تیک‌تاک ساعت توجه می‌کند اما به زنگ در توجهی نمی‌کند. چیزهای زیادی مثل اسباب‌بازی‌ها را بو می‌کند یا به بوهای مختلف حساسیت نشان می‌دهد یا به درد واکنش کمی نشان می‌دهد.

۱۸. بنا به دلایلی که برای اطرافیان آشکار نیست یا عجیب است، ناگهان قشقرق بپا می‌کند و آرام کردنش آسان نیست.

۱۹. خنده یا گریه بی‌دلیل دارد.

۲۰. به صدا زدن نام خود توجهی نشان نمی‌دهد. کودکان از ۹ ماهگی نام خود را می‌شناسند و به آن واکنش نشان می‌دهند.

۲۱. ضمیر من را به کار نمی‌برد و خود را با اسم صدا می‌زند مثلا می‌گوید علی گرسنه است یا از ضمایر درست استفاده نمی‌کند، مثلا می‌گوید تو خوابش نمی‌آید.

۲۲. علاقه به ارتباط برقرار کردن و تمایلی به بازی با بچه‌ها ندارد و تنها ماندن را ترجیح می‌دهد.

در پایان «آداب تربیت» این هفته می‌خواهم به پیامک یکی از خوانندگان گرامی «سلامت» اشاره کنم که پرسیده‌اند: «آیا اوتیسم را در یک فرد ۲۶ ساله هم می‌شود درمان کرد؟» پیش از پاسخ، باید از ایشان بپرسم که چگونه این تشخیص برایشان گذاشته‌ شده، چون قطعا در دیگر ابعاد زندگی مشکل نداشته‌اند که تا این سن برای تشخیص اوتیسم ارجاع داده نشده‌اند. گاهی افراد به دلیل اینکه مهارت ارتباطی مناسب ندارند، با خواندن برخی مطالب گمان می‌کنند مبتلا هستند در حالی که اختلا‌ل‌های شخصیتی مختلفی مانند اختلال شخصیت اسکیزویید و وسواسی وجود دارد که در مورد این علامت با اوتیسم همپوشانی دارند. پس حتما باید روان‌پزشک شما را بررسی کند. اگر تشخیص او اوتیسم بود، با توصیه به کسب مهارت‌های لازم کمکتان می‌کند به ضعف‌هایی که در برقراری ارتباط صحیح ناشی از این بیماری دارید، پی ببرید و با تمرین این مشکل را حل کنید. اگر در شناخت هیجان‌های دیگران ناتوان هستید و در برقراری حس همدلی و پاسخ به آن مشکل دارید و حس می‌کنید روش ارتباطی ویژه خودتان مناسب است و نیازی هم به داشتن دوست ندارید، حتما برای بررسی مراجعه کنید.

دکتر میترا حکیم شوشتری

فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران