ابوالحسن تهامی

حاتمی دوبلورها را بسیار دوست داشت

آقای علی حاتمی بر اهمیت نقش دوبله در آثارشان بسیار تاکید داشت و چندین بار گفته بود که فیلم‌های من در اتاق دوبله شکل می‌گیرند. من با ایشان در فیلم ستارخان همکاری داشتم. در این فیلم به جای تمام شخصیت‌ها دوبلورها صحبت می‌کردند. حاتمی بسیاری از مسائل و مشکلات سر فیلمبرداری و صدابرداری را در دوبله حل می‌کرد و ما سعی می‌کردیم به بهترین شکل به او کمک کنیم. از طرفی امکان صدابرداری همزمان درآن موقع وجود نداشت. متاسفانه عمر زنده‌یاد حاتمی بسیار کوتاه بود و سینمای ایران هم تا زمان حیات او به پختگی و مهارت در صدابرداری همزمان نرسید. مسلما در آن مقطع زمانی برای ساختن فیلم‌های تاریخی، دراین تهران شلوغ که لحظه‌یی صدای ماشین‌ها و موتوسیکلت‌هایش قطع نمی‌شود و با توجه به ضعف آن موقع سینمای ما در صدابرداری همزمان، طبیعی بود که حاتمی به دوبله توجهی خاص پیدا کند. در عین حال خود حاتمی هم بر این شیوه اصرار داشت و این مسیر را تا پایان دوران فیلمسازی‌اش ادامه داد. یکی دیگر از کسانی که به این شیوه اعتقاد داشته و دارد، استاد مسعود کیمیایی است.

در این میان باید به این نکته توجه کرد که گاهی بعضی از بازیگران حس و صدای خوبی ندارند و در دوبله این مشکل حل می‌شود. دوبله تا پیش از حاتمی هم جایگاه خوب خود را داشت و نمی‌شود گفت که این حرفه توسط کارگردان بزرگ ما صاحب جایگاه شده است. دوبله ما در تمام این سال‌ها به هنرپیشه‌هایی که تنها چهره داشتند و ناکارآمد هم بودند، بسیار کمک کرده است. مثلا یادم می‌آید در فیلم امیرارسلان، خانمی اصلا نمی‌توانست درست حرف بزند و کارگردان به او می‌گفت به جای دیالوگ‌ها یک دو سه چهار بگوید و عجیب اینکه این خانم بازیگر همین اعداد را هم از یاد می‌برد!دوبله در سر و شکل دادن و حل کردن مشکلات صدای فیلمفارسی‌ها نقش بسیار مهمی داشت.

در پیش از انقلاب برای دوبله فیلم‌های خارجی، ۱۰۰۰ دلار دستمزد گرفته می‌شد و برای فیلمفارسی‌ها این دستمزد به خاطر رفع و رجوع کردن ضعف‌های بزرگ این فیلم‌ها، نزدیک به ۲۰۰۰ دلار می‌رسید. دوبله را باید یاد گرفت. در پیش از انقلاب هنرپیشه‌هایی که هوش بالایی داشتند، می‌توانستند به جای خود حرف بزنند. به این خاطر که در دوبله باید به ایست‌ها و تاکیدهای حرف‌ها توجه کرد. دوبلورها به خاطر تجربه بالایشان از پس این امر بر می‌آمدند، اما بسیاری از هنرپیشه‌های بزرگ ما هم که ترجیح می‌دهم نام‌شان را نیاورم، توانایی انجام این کار را نداشتند. در سینمای جهان امکانی وجود دارد که بخش‌هایی کوچک را بازیگران دوبله می‌کنند و طوری این کار را انجام می‌دهند که هیچ فرقی با صدابرداری همزمان ندارد و کسی هم متوجه این امر نمی‌شود. متاسفانه چنین امکانی هنوز در سینمای ما وجود ندارد. با وجود این حرف‌ها، همکاری من در ستارخان با علی حاتمی بسیار دلچسب بود. او شخصیت بسیار دوست داشتنی و جذابی داشت.

یکی از نخستین کارهایی که حاتمی در اوایل دهه ۴۰ ساخت، یک فیلم کوتاه تبلیغاتی بود که در ساختنش با او همکاری کردم. با توجه به آوازهای فیلم بانوی‌زیبای من حاتمی از من خواست که آوازی را برای این کار اجرا کنم. حاتمی بسیار دوبلورها را دوست داشت. در کارهای او به خاطر اخلاق خوبش، تنش و دعوا و ناهماهنگی‌ها و اختلاف‌های سلیقه‌یی وجود نداشت. اخلاق حاتمی آنقدر خوب بود که حتی بدرفتاری‌های مدیران دوبلاژ برج عاج نشین و مغرور را هم تحمل و همکاری‌اش با آنها را حفظ می‌کرد. روحش شاد و یادش گرامی باد.

دوبلور