فعالیت صهیونیسم در ایران

تأسیس مدارس یهودی در ایران به دوران قاجار و به طور مشخص به دوره سلطنت ناصر الدین شاه قاجار باز می گردد. ناصر الدین شاه قاجار در سفر های خود به اروپا زمینه های تأسیس این مدارس در …

تأسیس مدارس یهودی در ایران به دوران قاجار و به طور مشخص به دوره سلطنت ناصر الدین شاه قاجار باز می گردد. ناصر الدین شاه قاجار در سفر های خود به اروپا زمینه های تأسیس این مدارس در ایران را به وجود آورد. توضیح اینکه در جریان سفر ناصر الدین شاه به اروپا سران و رهبران اتحادیه جهانی صهیونیسم شاه را برای اعطای یک سری امتیازات اجتماعی به یهودیان ایران ترغیب کردند که از مهم ترین آنها اجازه تأسیس مدارس آلیانس یهود در ایران بود.‏

در سفر اول ناصر الدین شاه به اروپا در سال ۱۲۹۰ هجری قمری، موسسات و نمایندگان آلیانس در غالب نقاط از وی پذیرایی به عمل آوردند و یهودیان ایران را به او توصیه کردند. در ۱۳ ژوئیه حاجی میرزا حسین خان مشیر الدوله در پاریس صورت مجلسی از بازدید آلیانس با موافقت شاه امضا کرد که دارای تعهدات

امید بخشی درباره یهودیان ایران بود. یکی از تعهدات حمایت از مدارسی بود که السانی می خواست در ایران افتتاح کنند.

ناصر الدین شاه در سفر بعدی خود به اروپا و مشخصاً انگلستان در سال ۱۸۸۸ م./ ۱۲۶۷ هـ.ش در زمان ملکه ویکتوریا عمدتا میهمان دوستان یهودی ملکه انگلیس بود. در این سفر بارون ادموند روچلید و موسی مونته فیوری از رهبران اولیه صهیونیسم جهانی با شاه ایران دیدار و گفتگو کردند و امتیازات ویژه ای از وی کسب نمودند.

به طور کلی می توان گفت سفر اول ناصر الدین شاه به اروپا زمینه ساز تأسیس مدارس آلیانس یهود در ایران گردید و سفر دوم نیز باعث شد این مدارس عملا در کشور ایجاد شوند. این در حالی بود که تنها سی و هشت سال از تأسیس مدارس آلیانس در فرانسه که در واقع اولین مدارس صهیونیستی در جهان بودند

می گذشت. ‏

اولین مدرسه آلیانس یهودی در تهران و در سال ۱۲۷۷ هـ.ش رسما افتتاح شد و پس از شهر های مختلف ایران علی الخصوص شهرهایی نظیر اصفهان، شیراز، همدان، کرمانشاه، سنندج، نهاوند، تویسرکان، بروجرد، یزد، رشت، گلپایگان، کاشان و ... که جمعیت یهودی آنها قابل ملاحظه بود تأسیس گردید. ‏

اما تأسیس مدارس آلیانس در واقع تشکیل محافل و مراکزی با اغراض سیاسی در قالب و با پوششی فرهنگی بود. این مراکز صهیونیستی تلاش همه جانبه ای برای ترویج و تبلیغ اندیشه صهیونیستی در ایران داشتند. ‏

درباره فعالیت های مدارس آلیانس یهود در ایران همان گونه که اشاره شد در ظاهر فرهنگی و در اصل با اهداف و اغراض سیاسی انجام می گرفت دو نکته حائز اهمیت وجود دارد: اول اینکه "مدارس و موسسات مزبور به طور مرموزانه و تقریبا نیمه آشکار، کودکان و نوجوانان غیر یهودی، از جمله مسلمانان را نیز جذب می کردند و تحت آموزش قرار می دادند. به گونه‌ای که در برخی موارد حتی تعداد غیر یهودیان بیش از یهودیان بود. به عنوان نمونه بر اساس یکی از منابع یهودی در مدرسه ای در همدان از ۶۵۴ دانش آموز تنها ۱۷۳ نفر یهودی بودند و بقیه را دانش آموزان غیر یهودی و به طور مشخص مسلمانان تشکیل می دادند. ‏

نکته دوم اینکه "دست پروردگان و دانش آموختگان مسلمان آموزشگاه های آلیانس به طرز شگفت آور و سئوال برانگیزی، بعد ها وارد دستگاه ها و مراکز قدرت در عرصه سیاست و فرهنگ در کشور می شدند."‏

از جمله کارکرد های مدارس آلیانس یهود در ایران ترویج و اشاعه افکار صهیونیستی در این کشور بود. در واقع "می توان گفت که آلیانس اسرائیلت اونیور سال، منشا و مادر اندیشه ها، تلاش ها و تشکل های صهیونیستی در جامعه یهود ایران بوده است."‏

مصطفی محققی