فست فودها حرامند

در سال جهاد اقتصادی شاید یکی از عواملی که بایستی بدان توجه ویژه نشان داد, جلوگیری از اسراف در همه ابعاد آن است در این مقاله به بررسی موضوع اسراف و مسائل اساسی حول آن می پردازیم

در سال جهاد اقتصادی شاید یکی از عواملی که بایستی بدان توجه ویژه نشان داد، جلوگیری از اسراف در همه ابعاد آن است. در این مقاله به بررسی موضوع اسراف و مسائل اساسی حول آن می پردازیم.

● اسراف ممنوع!

انسان باید سعی نماید خود را چنان تربیت نماید که همواره براساس میزان نیازمندی و با توجه به شرایط زمانی و مکانی و رعایت کامل سایر مسائل اسلامی، تعادل در مصرف داشته باشد و از هرگونه اسراف کاری چه کمی و چه کیفی پرهیز نماید. زیرا اسراف کردن و مصرف بیش از حد از مادّیات سبب دلبستگی و توجه انسان به مادیّات می شود و پای روح آدمی را از اوج گرفتن در ملکوت می بندد. در واقع این یک واقعیتی است که به تناسب «وارستگی از مادیات و دل کندن از آن» آدمی به سوی اوج ملکات معنویت و روحانیت پرواز می کند.

● اسراف چیست؟

اسراف کردن به معنای مصرف نکردن نیست بلکه مقصود از آن از حد تعادل خارج شدن و از جایگزینی مناسب و در جای خود منحرف شدن است. در توضیح باید گفت انسان مسرف کسی است که از حد تعادل در مصرف خارج می شود یعنی اهل افراط و یا تفریط در مصرف است. چنین شخصی از آنچه در اختیار دارد استفاده نمی کند بلکه منابع و مواهب الهی را به هدر می دهد. از امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) در علامات مسرف و اسراف کار روایتی شریف نقل شده است که حضرت فرمودند: «للمُسرِف ثلاثُ علامات: یأکُلُ ما لیس له، یشتری ما لیس له و یلبَسُ ما لیس له؛ اسراف کار را سه نشانه است: اول آن که می‌خورد آنچه را که فراتر از امکانات و نیاز اوست. دیگر آنکه اشیائی را می‌خرد که بیشتر از حاجت اوست و سوم آن که می‌پوشد جامه‌ای را که متناسب با نیاز او و عرف اسلامی نمی‌باشد.»

به نظر می رسد با توجه به فرمایش امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام)، مصرف غذاها و خوارکی هایی که نامتناسب با فرهنگ بومی اسلامی ما باشد و به طبع و مزاج ما ناسازگار باشد از مصادیق اصلی اسراف است. شاید بی ارتباط نباشد که مصرف فست فودها را نیز از جمله این موارد بنامیم! باورتان می شود استفاده از ساندویچ ها خودش یک جور اسراف باشد!

بر اساس این روایت شریف در خوردن و پوشیدن و خریدن شخص مسرف از حد تعادل عقلی و شرعی خارج می شود و به چیزهایی روی می آورد که متناسب با او و مورد نیاز او نیست و به تعبیر روایت شریف از آن او نیست. بر این اساس، کسی که پرخوری می کند مسرف است. همچنین کسی که غذایی نامتناسب با مزاج خود می خورد نیز اسراف کرده است! همچنین اگر غذایی نامتناسب با فرهنگ خود مصرف کند از مصادیق اسراف کار است!

به نظر می رسد با توجه به فرمایش امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام)، مصرف غذاها و خوارکی هایی که نامتناسب با فرهنگ بومی اسلامی ما باشد و به طبع و مزاج ما ناسازگار باشد از مصادیق اصلی اسراف است. شاید بی ارتباط نباشد که مصرف فست فودها را نیز از جمله این موارد بنامیم! باورتان می شود استفاده از ساندویچ ها خودش یک جور اسراف باشد!

● اسراف در پوشیدن

از دیگر علامت ها و نشانه های اسراف کردن پوشیدن لباس و جامه هایی است که متناسب با نیاز و فرهنگ انسان نیست. بر این اساس کلیه پوشیدنی هایی که مروج فرهنگ سایر اقوام باشد و فرهنگ بیگانگان را ترویج کند، از باب اسراف بودن نیز علاوه بر جنبه های دیگر، حرام می باشد!

علاوه بر این پوشیدن آنچه متناسب با شخصیت و طبع آدمی نیز نباشد و یا کرامت انسانی را خدشه‌دار نماید از دیگر مصادیق اسراف کردن به شمار می رود! به نظر می رسد پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان، کوتاه و اندام نما و سایر مواردی از این دست حتی اگر نامحرمان نیز نبینند، براساس روایت شریف بتواند از مصادیق اسراف به شمار آید! و البته پرواضح است که استفاده از چنین پوشاکی نزد نامحرمان به طریق اولی حرمت خواهد داشت.

● اسراف در خرید!

شاید یکی از اثرات هجمه فرهنگی غربی که به طور کاملاً نامحسوس جای خود را در میان ما باز کرده است، تغییر فرهنگ خرید کردن است. خرید کردن یا shopping به عنوان یکی از تفریحات و سرگرمی‌ها در فرهنگ غربی به شمار می۴۵۶۰۴۶;رود، در حالی که براساس موازین و معارف اسلامی، خرید کردن و به خرید رفتن به عنوان یکی از نیازهای انسان و متناسب با آن باید باشد. در توضیح آن که، انسان تنها وقتی نیاز به خریدن و تهیه چیزی دارد از منزل بایستی خارج شود و آن شیء مورد نیاز را تهیه نماید. که این شیء می تواند خوردنی، پوشیدنی، از لوازم منزل و یا هر چیز دیگری باشد. در حالی که در اثر تربیت غیراسلامی برخی به بازار و مراکز خرید می روند تا قدمی بزنند! و فروشگاهها و مغازه ها و ویترین ها را نگاه کنند! و صد البته که با دیدن برخی از اجناس وسوسه خرید آنها حتی اگر نیازی بدانها نباشد، برخی را رها نمی کند و می شود آنچه باید گفت اسمش جز اسراف کردن نیست!

توجه به این نکته بسیار مهم و اساسی است که انسان تا زمانی که نیازی آن هم واقعی و حقیقی دارد برای خرید اقدام ننماید تا علاوه بر جلوگیری از اسراف در وقت و پول و انرژی، از مصادیق اسراف کار مورد اشاره در روایت شریف امیرالمؤمنان علی(علیه‌السلام) محسوب نشود که آنچه را که متناسب او و به تعبیری از آن او نیست، می خرد!

امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام): اسراف کار را سه نشانه است: اول آن که می‌خورد آنچه را که فراتر از امکانات و نیاز اوست. دیگر آنکه اشیائی را می‌خرد که بیشتر از حاجت اوست و سوم آن که می‌پوشد جامه‌ای را که متناسب با نیاز او و عرف اسلامی نمی‌باشد.»

● اسراف، واقعاً حرام است!

از جمله مسائل مهم که انسان بایستی همواره آن را مدّنظر قرار بدهد آن است که «اسراف کردن» از جمله حرامهای الهی است که در عرض سایر محرمات قرار دارد. شاید برای شما هم عجیب باشد که برخی از مصادیق اسراف این طور رایج و بی پروا در جامعه دیده می شود! این مسأله متأسفانه از نتایج و عواقب ریخته شدن قبح گناه اسراف است و البته در برخی از موارد ناآگاهی از مصادیق دقیق اسراف کردن که لازم است با تجدید نظری دقیق بدانها توجه شود!

● عواقب اسراف

اسراف به عنوان یکی از محرمات الهی به شمار می رود و قطعاً انجام حرامهای الهی عواقب و نتایج منفی بسیاری را در زندگی انسان به بار می آورد که عدم توجه انسان بدانها نیز از زشتی آنها نمی کاهد.

از امام صادق(علیه‌السلام) در روایتی شریف نقل است که حضرت فرمودند: اِنّ السّرف یورثُ الفقر و إنّ القصد یورثُ الغنی؛ براستی که اسراف موجب فقر و پریشانی و میانه‌روی و رعایت اعتدال مایه بی نیازی و توانگری است. براساس این روایت نتیجه منطقی و قطعی اسراف فقر است که خود می تواند جنبه ها و انواعی داشته باشد. فقر از نظر مادی و از نظر معنوی و روحی. فقر مادی شاید کمترین نتیجه اسراف باشد که انسان مُسرف به واسطه عدم رعایت اعتدال در رفتار و اعمال خود در زندگی دچار کمبود و فقر می گردد. اما از آن مهمتر فقر روحی است که در اثر رعایت تعادل و دوری از اسراف غنای روحی نیز نصیب انسان می گردد. زیرا وقتی انسان به ظواهر دنیا دل نبندد و استفاده از مادیات را در حد احتیاج و ضروت آن هم در راه خدا لازم بداند به او حالتی دست می دهد که خود را کاملاً بی نیاز احساس می کند و این خود آرامش واقعی و حقیقی را در زندگی نصیب انسان می نماید. انسان مُسرف همواره خود را تشنه مصرف کردن می بیند و این عطش بی پایان جان آدمی و آرامش و آسایش او را سلب می نماید و ولعی سیری ناپذیر به جان او می اندازد.

● پایان سخن...

براساس معارف و آموزه های اسلامی اسراف کردن به عنوان حرام الهی عواقب و نتایج منفی بسیاری دارد که از عواقب شوم مادی آن مهمتر نتایج دردناک معنوی است که انسان را از رسیدن به سعادت و خوشبختی در زندگی باز می‌دارد. در سال جهاد اقتصادی با توانی بیشتر در راستای فرهنگ صحیح مسرف و دوری از اسراف گام برداریم. إن شاءالله...

ن. رادفر

منابع:

وسائل الشیعه- شیخ حر عاملی (ره)

موانع و عوامل رشد در خانواده، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

نهج البلاغه- شرح علامه جعفری (ره)

خانواده مهدوی- حجت الاسلام آقاتهرانی