سیگار عامل این بیماری هاست

بیماری های مزمن انسدادی ریه درگفت وگو با دکتر علیرضا اسلامی نژاد فوق تخصص ریه

بیماری‌های مزمن انسدادی ریه، ششمین عامل مرگ‌ومیر در کل دنیاست و تا سال ۲۰۲۰ به سومین علت مرگ‌ومیر تبدیل خواهد شد...

افزایش شیوع این بیماری به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه، باعث‌شده توجه جهانی به کنترل و پیشگیری از آن معطوف شود به همین دلیل تشکلی به نام «بسیج جهانی علیه بیماری در سطح دنیا» تشکیل شده تا بتواند برای پیشگیری و مبارزه با بیماری اقدام کند. به مناسبت روز بیماری‌های مزمن انسدادی ریه با دکتر علیرضا اسلامی‌نژاد، فوق?تخصص ریه و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ روز ۲۸ آبان، روز بیماری‌های مزمن انسدادی ریه است. منظور از این بیماری‌ها چیست؟

همان‌طور که از نامش پیداست، این بیماری با انسداد غیرقابل برگشت را‌ه‌های هوایی مشخص می‌شود. بیماری معمولا ماهیت پیشرونده دارد، به‌خصوص اگر عوامل ایجاد‌کننده حذف نشود مثلا در صورتی که بیمار به کشیدن سیگار ادامه دهد، بیماری پیشرفت خواهدکرد. بیماری انسدادی مزمن ریه به دو شکل اصلی «برونشیت مزمن» و «آمفیزم» دیده می‌شود. نشانه‌های کلی آن شامل سرفه، خلط، خس‌خس سینه و تنگی‌نفس است و با شدت یافتن علایم، فرد مجبور می‌شود به مراکز درمانی مراجعه کند. گاهی بیماری آنقدر پیشرفت می‌کند که بیمار در انجام فعالیت‌های روزانه دچار محدودیت می‌شود و به علت تنگی‌نفس قادر به انجام فعالیت‌های عادی خود نخواهد بود وحتی ممکن است مجبور شود دائم از اکسیژن استفاده کند.

▪ علت ابتلا به این بیماری چیست؟

مهم‌ترین عامل ابتلا در تمام دنیا (۸۰ درصد موارد)، سیگار کشیدن است؛ ۲۰ درصد اشخاصی که سیگار می‌کشند به بیماری‌های انسدادی ریه مبتلا می‌شوند. یکی دیگر از دلایل، استنشاق موادمخدر، مصرف قلیان و انواع تنباکو است. گاهی هم عوامل شغلی باعث ایجاد بیماری می‌شود؛ کار در معادن زغال‌سنگ، کار در محیطی که در آن آزبست وجود دارد یا محیط‌های بسته که از سوخت‌های طبیعی مثل چوب و زغال‌سنگ در آن استفاده می‌شود و... در برخی از بیماران دچار بیماری‌های ژنتیکی نیز میزان ابتلا افزایش پیدا می‌کند. مصرف سیگار مهم‌ترین عامل ابتلا به این بیماری‌هاست ولی گرو‌ه‌های سنی خاصی به آثار مرگبار سیگار حساس‌ترند؛ مثلا نوجوانانی که از سن پایین‌تری سیگار کشیدن را شروع کرده‌اند. خانم‌ها هم به علت خصوصیات ژنتیکی حساس‌ترند. مصرف سیگار در یک خانم باردار علاوه بر اینکه آثار سوئی روی خودش دارد، بر جنین داخل رحم نیز آثار منفی جبران‌ناپذیری خواهد داشت پس ترک مصرف سیگار در تمام سنین به‌خصوص در سنین پایین و خانم‌ها ضروری است. اگر واقعا قصد داریم با بیماری‌های ریوی مبارزه کنیم، باید همه ارگان‌های مسوول برای جلوگیری از مصرف سیگار تلاش کنند.

▪ این روزها خیلی شنیده می‌شود که آلودگی هوا باعث ابتلای انسان‌ها به بیماری‌های ریوی یا مرگ?شان می‌شود. این گفته چقدر صحت دارد؟

آلودگی هوا به خودی خود باعث ابتلا به بیماری‌های انسدادی مزمن ریه نمی‌شود ولی بیماری را شدت می‌بخشد بنابراین بیماران دچار آمفیزم یا برونشیت مزمن و آسم نباید در روز‌های آلوده از خانه خارج شوند و از حضور در اماکن شلوغ و پرترافیک اجتناب کنند. اگرچه استفاده از ماسک کاملا بیمار را در مقابل آلودگی هوا حفظ نمی‌کند ولی بهتر است مبتلایان هنگام خروج از منزل از ماسک استفاده کنند.

▪ آیا این بیماری درمان قطعی دارد؟

نه، قابل‌پیشگیری است ولی وقتی اتفاق بیفتد، کاملا قابل‌ درمان نیست. بعد از تشخیص باید بیمار مرتب به پزشک مراجعه کند تا مراقبت‌های لازم انجام شود. درمان دارویی علایم را کنترل می‌کند اما بهبود مطلق وجود ندارد. مهم‌ترین و کلیدی‌ترین درمان، قطع کامل مصرف سیگار و پرهیز از مواجهه با موارد تشدید‌کننده بیماری است. استفاده از واکسن آنفلوانزا به بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسداد ریه و سایر بیمارانی که دچار انواع دیگری از بیماری‌های تنفسی هستند، توصیه می‌شود. واکسن آنفلوانزا گرچه کاملا از ابتلا به سرماخوردگی جلوگیری نمی‌کند ولی شدت حمله‌ها و شیوع آن را کاهش می‌دهد. رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی در حد توان به تمام بیماران مزمن تنفسی توصیه می‌شود.

پرنیان پناهی