نظام پزشکی, یک مدافع دوجانبه

سازمان نظام پزشکی باید در قالب آنچه که در قانون از او خواسته شده, عمل کند این سازمان باید از حقوق مردم که در قانون تحت عنوان «حقوق بیماران» مطرح شده, دفاع کند

سازمان نظام‌پزشکی باید در قالب آنچه که در قانون از او خواسته شده، عمل کند این سازمان باید از حقوق مردم که در قانون تحت عنوان «حقوق بیماران» مطرح شده، دفاع کند. البته باید توجه کرد که پزشکان و سازمان نظام‌پزشکی باید از حقوق مراجعان تمام دفاع کنند، چرا که بسیاری از مراجعان به مراکز بهداشتی‌درمانی الزاما بیمار نیستند و ممکن است به بهانه‌های مختلف جهت دریافت مشاوره به پزشکان مراجعه کنند...

پس از دفاع از حقوق بیماران، سازمان نظام‌پزشکی باید از حقوق صاحبان صنف پزشکی و گروه پزشکی هم دفاع کند. گروه پزشکی نیازمند دانش بیشتر و به‌روز است، لذا نظام پزشکی برای افزایش دانش آنان باید به طرق متفاوت تلاش کند تا از طریق آموزش مداوم و اطلاع‌رسانی صحیح زمینه این مهم را فراهم کند. از سوی دیگر نظام پزشکی باید بر عملکردها نظارت داشته باشد و مانع بروز عملکرد‌های غیرعلمی در عرصه سلامت و کاهش تخلفات شود. در این زمینه سازمان نظام ‌پزشکی باید تلاش کند تا اولا پزشکان را بیش از گذشته به وظایف‌شان آگاه کند و ثانیا به آنها کمک کند تا در راستای گسترش مرزهای دانش، روزبه‌روز بر دانش خود بیفزایند تا کمتر دچار اشتباه در تشخیص و درمان شوند.

● فرهنگ‌سازی برای سلامت

متاسفانه به علت آنکه در کشور ما آگاهی عمومی و اعتقاد عمومی، آنچنان که باید و شاید روی سلامت متمرکز نیست، به اشتباه مردم سلامت را مساوی بیمار نبودن تلقی می‌کنند. یکی از وظایفی که نظام‌پزشکی بر عهده دارد، این است که باید با برنامه‌های گسترده خود مردم و گروه پزشکی را متوجه این موضوع کند که سلامت تنها بیمار نبودن نیست، بلکه پزشکان باید به این تعریف که سلامت، برخورداری از حد اعلای سلامت جسم، سلامت روان، سلامت معنوی و رفاه اجتماعی است، در عمل اعتقاد خود را نشان دهند.

● رسیدگی به اخلاق پزشکی

همان‌طور که در تعریف سازمان بهداشت جهانی آمده و مورد تایید کشور ما نیز هست، باید به بعد معنوی سلامت توجه ویژه‌ای شود. طبق قانون، یکی از وظایف سازمان نظام‌پزشکی رسیدگی به مسایل اخلاقی است. مسایل اخلاقی ابعاد بسیار گسترده‌ای دارد و انتظار می‌رود سازمان نظام‌پزشکی در کنار سایر ارگان‌های دست‌اندرکار بیش از گذشته به مسایل اخلاقی بپردازد.

● از پیشگیری غفلت نکنیم

یکی از مواردی که مستقیما به حرفه پزشکان ارتباط پیدا می‌کند، این است که پزشکان نباید منتظر شوند مردم پس از بیمار شدن به آنها مراجعه کنند. پزشکان باید با استفاده از علم خود، نه تنها در تشخیص و درمان به بیماران کمک کنند، بلکه باید از علم خود بیشتر و پیشتر برای پیشگیری از بیمار شدن مردم جامعه استفاده کنند. پزشکان باید هم از طریق آموزش انفرادی به بیماران و هم از طریق آموزش جمعی به اعضای جامعه، نقش موثرتری در زمینه پیشگیری از بیماری‌ها ایفا کنند. پزشکان نباید فراموش کنند که هیچ حرفه دیگری در این زمینه تحصیل نکرده‌اند و در این زمینه مسوولیت مستقیمی ندارند.

● کمک به ارتقای سلامت

موضوع دیگری که در زمینه کار حرفه‌ای پزشکان مطرح است، این است که کار پزشکان منحصر به ویزیت بیماران و تشخیص و درمان بیماری نیست. وظیفه حرفه‌ای مهم‌تر پزشکان، حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری است. ارتقای سلامت افراد به صورت فردی و جمعی، یک گام فراتر از پیشگیری است. هرچند که پزشکان در این زمینه آموزش‌هایی را در دوران تحصیل دیده‌اند، اما به نظر می‌رسد کمتر از آن در عرصه عمل استفاده می‌کنند. سازمان نظام‌پزشکی باید شرایط عملی‌ شدن این آموخته‌ها را به گونه‌ای فراهم کند که پزشکان بتوانند به این رکن مهم حرفه‌ای خود نیز عمل کنند. اگر در زمینه حفظ و ارتقای سلامت جامعه کوتاهی صورت بگیرد، همان‌قدر اشتباه گروه پزشکی باید مهم جلوه داده شود که اگر در زمینه تشخیص و درمان یک بیماری اشتباه صورت گرفته باشد. به عقیده من کوتاهی در عرصه پیشگیری و ارتقای سلامت به مراتب مخاطرات بیشتری را برای مردم جامعه دربردارد. وقتی پزشک به مداوای یک بیمار می‌پردازد، بیمار قبلا دچار خسارت شده و پزشکی در پی ترمیم خسارت اوست. در حالی که در امر پیشگیری و ارتقای سلامت جامعه، اگر پزشکان به وظیفه خود عمل نکنند، مردم جامعه خسارت خواهند دید و در اثر ناآگاهی مردم، از بسیاری از مواهب سلامت برخوردار نخواهند شد و پزشکان با کوتاهی خود باعث خواهند شد تا میزان سطح سلامت مردم ارتقا پیدا نکند و در اثر ابتلا به بیماری‌ها صدمه جسمی، روحی و اقتصادی ببینند.

در کنار این مباحث کلان که باید سرلوحه کلیه دست‌اندرکاران سازمان نظام‌پزشکی باشد، سازمان نظام‌پزشکی باید به مسایل جزیی‌تری که در عرصه کاری پزشکان وجود دارد هم بپردازد. آموزش مداوم، تدوین آیین‌نامه‌های لازم، نظارت بر عملکرد پزشکان، نظارت بر تبلیغات مرتبط با پزشکی و همکاری در کلیه امور مرتبط با سلامت که در عرصه کشور در حال وقوع است، از جمله وظایفی است که پزشکان ازنمایندگان‌شان در سازمان نظام‌پزشکی انتظار دارند. اعضای سازمان نظام پزشکی در زمینه تعیین تعرفه در مورد بخش خصوصی مستقلا مسوول هستند و حتی در مورد تعیین تعرفه‌های دولتی باید مشارکت داشته باشند. این همه تفویض اختیار به سازمان نظام‌پزشکی، مسوولیت متولیان‌ آن را در قبال مردم و سلامت جامعه و در برابر اعضای جامعه‌پزشکی سنگین‌تر می‌کند. بدون شک در زمینه فعالیت کاری اعضای گروه پزشکی، مخاطراتی آنها را تهدید می‌کند و مشکلاتی دارند. این سازمان باید به صورت یک مرجع حامی همواره تلاش کند تا حقوق حقه پزشکان تامین شود.

● حفظ قداست پزشکی

یکی از وظایف بسیار مهم سازمان نظام‌پزشکی این است که اگر در کنار فعالیت‌های اکثریت پزشکان، عده‌ای معدود تخطی‌هایی در حین انجام وظیفه مرتکب شدند، تمام تلاش سازمان باید این باشد آنها را به درستی بررسی نماید و در صورت اثبات تخلف به شدت با آنها برخورد شود؛ چرا که این حرفه از قداست فوق‌العاده‌ای در بین مردم برخوردار است. مردم به این حرفه و پزشکان اعتقاد دارند. این اعتقاد یک نقطه‌قوت برای پزشکان محسوب می‌شود و هرچه اعتقاد مردم به پزشکان بیشتر باشد، تلاش‌های پزشکان بهتر به ثمر خواهد نشست و بیماران بهتر از توصیه‌های پزشکان تبعیت خواهند کرد. به همین جهت سازمان نظام‌پزشکی باید تلاش کند تا قداست و اعتماد مردم به این حرفه بیشتر شود.