فایده‌های خودشناسی

درحقیقت اگر «خود» انسان یا مجموعه وجود او، با همه ابعادش به خوبی شناخته شود، بزرگ ترین گام در راه خداشناسی برداشته شده است.

۱. خداشناسی: درحقیقت اگر «خود» انسان یا مجموعه وجود او، با همه ابعادش به خوبی شناخته شود، بزرگ ترین گام در راه خداشناسی برداشته شده است. پیامبر(ص) فرمود : «کسی که خود را شناخت، در حقیقت، خدا را شناخته است». این حدیث، بازگشت به بُرهان‌های اثبات وجود خدا و از جمله، همان برهان نظم دارد و آن این است که، اگر کسی در نظام شگفت انگیز و نظم موجود در وجود خود مطالعه کند، خدا را خواهد شناخت : «به زودی نشانه‌های خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان می دهیم تا آشکار گردد که او حق است».بدون شک، انسان، اُعجوبه عالم هستی است و به تعبیر امام علی(ع) در شعری که به وی منسوب است، نباید پنداشت که انسان، جِرم کوچکی در عالم هستی است؛ چرا که جهانی بزرگ در وجود او نهفته است. ۲. گرامی داشتن نفس: آن گاه که خود را می شناسیم، درمی‌یابیم که خالق حکیم، ما را بیهوده نیافریده و وظیفه ما در جهان چیست. انسان، اگر ارزش خویش را بشناسد، خود را به پستی نمی‌اندازد و خود را در ردیف حیوانات قرار نمی‌دهد، همچنان که اشیای قیمتی را برای تزئین چیزهای پست به کار نمی‌برند.۱۱ از برخی آیات قرآن، چنین برداشت می شود که هر کس قدر نفس خود را فراموش نکرد، خدا را هم فراموش نمی‌کند. ۳. خودسازی: انسان با خودشناسی، خود را ارزیابی می کند. خصلت‌های ناروا را از خود دور می کند و در صدد تقویت جنبه‌های مثبت خود بر می آید. آن گاه، می فهمد که در زندگی و در جهان، چه باید انجام بدهد و چه گونه باید رفتار کند. امام علی(ع) در این باره می فرماید : «از توجه انسان به خودش، انگیزه ای برای اصلاح خویشتن ایجاد می شود». ۴. دستیابی به سعادت: کسی که بخواهد از قدرت شگفت انگیز روحی خود استفاده کند و از وجود چنین نیروهایی در درون خود آگاهی داشته باشد و در صدد فعّال ساختن آنها و بهره‌مند شدن از آنها و شناخت چگونگی استفاده از آنها برآید، باید خود را بشناسد. به تعبیر امام علی(ع) : «کسی که خود را بشناسد، به بزرگترین رستگاری نائل شده است».