عشق است یا وسواس

عاشق کلکسیون خودنویس است. از بچگی عادت داشت هر خودنویسی را که در ویترین‌ها می‌دید با هر زحمتی می‌خرید و الان هم به گفته خودش، خودنویس از نان شب برایش واجب‌تر است.
شاید برایتان …

عاشق کلکسیون خودنویس است. از بچگی عادت داشت هر خودنویسی را که در ویترین‌ها می‌دید با هر زحمتی می‌خرید و الان هم به گفته خودش، خودنویس از نان شب برایش واجب‌تر است.

شاید برایتان عجیب باشد، اما کسانی هستند که تمبر، سکه ، خودرو‌های گران‌قیمت و کلاسیک، مداد، سنگ‌های معدنی، کتاب‌های خطی، تابلوهای نقاشی، مجله، ساعت و هزاران چیز دیگر را جمع می‌کنند.

آیا جمع‌آوری این کلکسیون‌ها از درک علمی‌ بالای این جماعت نشان دارد یا ریشه‌اش وسواس است یا چیز دیگر؟ در این یادداشت فربد فدایی، مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی درباره شخصیت کلکسیون‌دارها برای ما می‌گوید: نخستین بار در سنین پیش از دبستان که کودکان، طبقات را می‌شناسند و متوجه مشابهت‌ و تفاوت‌ اشیا می‌شوند، به گردآوری اشیای مشابه علاقه‌مند می‌شوند. گاهی کودکان در ۱.۵ تا ۳سالگی رفتارهای وسواسی پیدا می‌کنند و در صورت وجود دیگر عوامل مساعدکننده ممکن است بعدها در نوجوانی و جوانی به شخصیت‌هایی وسواسی یا مبتلا به نابسامانی وسواسی اجباری تبدیل شوند. البته در نابسامانی وسواسی اجباری، وجود زمینه زیستی وراثتی را نباید فراموش کرد.

همیشه این‌گونه نیست وگاهی هم علاقه به گردآوری مجموعه‌ها، از دوران جوانی یا میانسالی آغاز می‌شود. در اینجا حتما باید به این موضوع اشاره کنم که گاهی کلکسیون‌دارها دچار رفتار وسواس‌گونه می‌شوند، مثلا ممکن است از یک نوع مدل و یک رنگ لباس چند نمونه کاملا یکسان بخرند و در کمد انبار کنند، اما همیشه لباس کهنه‌ای تن کنند که سال‌هاست می‌پوشند.

یعنی اطراف آنان مجموعه‌ای از وسایل کهنه گرد می‌آید که البته نمی‌توان عنوان کلکسیون به آن داد، زیرا در این مجموعه لباس‌های دوران نوجوانی آنان، روزنامه‌های چند ده سال اخیر، کبریت‌های نیم‌سوخته و مدادهای به انتها رسیده دوران مدرسه دیده می‌شود.

البته نمی‌توان همه کلکسیون‌دارها را بیمار دانست. آنها تمرکز خاصی روی یک چیز دارند و گاهی عاشقانه از کلکسیون خود مراقبت می‌کنند.

در حال حاضر تمبر، سکه، اسکناس، کبریت و عکس از دیگر کلکسیون‌ها رواج بیشتری دارد. این کلکسیون‌ها جنبه فرهنگی دارند و به کودکان و نوجوانان درباره سرزمین‌ها و مردم جهان اطلاعاتی ارزشمند می‌دهد، اما هر چیز کمیاب که گردآوری آن مشکل‌تر یا گران‌تر باشد، طبعا کمتر می‌تواند برای ایجاد کلکسیون استفاده شود.

در دنیای مجموعه‌داران، هیچ چیز غیرعادی و عجیب نیست. من یک کلکسیونی از امضای مشاهیر دیدم که در کشور ما زیاد رایج نیست، در حالی که این کلکسیون خرجی هم ندارد و می‌تواند ده‌ها سال بعد به منبع درآمد قابل توجهی تبدیل شود، چون نمونه امضا یا خط برخی نام‌آوران تا ده‌ها میلیون دلار توسط مجموعه‌داران خریداری می‌شود.

در کشورهای اروپایی و آمریکایی انجمن‌های زیادی توسط کلکسیونرها ایجاد شده است که هر کدام نشریات و بولتن‌های خود را دارند و همایش‌های ملی و بین‌المللی برای علاقه‌مندان برگزار می‌کنند.

زهرا تالانی