ذخایر ارزی آفریقا

كشورهای آفریقای فقیرتر هم كه از نفت یا مواد معدنی كم تر برخوردار هستند, پس انداز می كنند اوگاندا و لسوتو برای شش ماه واردات ذخیره ارزی دارند

چرا فقیرترین مناطق جهان به شدت در حال ذخیره ارزهای كشورها هستند؟ طی ده سال گذشته ذخایر ارزهای بین‌المللی كشورهای آفریقایی زیرصحرا پنج برابر رشد داشته است.

میزان این ذخایر از ۲۱میلیارد دلار در سال ۱۹۹۶ به ۱۰۸میلیارد دلار در سال گذشته رسیده است. انتظار می‌رود این ذخایر امسال نزدیك به ۱۳۱میلیارد دلار برسد. طی همین مدت بنابر اعلام صندوق بین‌المللی پول، ذخایر سراسر دنیا به طور متوسط سه برابر رشد داشته‌اند و حتی كشورهای در حال توسعه نیز نتوانسته‌اند در جمع‌آوری این ذخایر به آفریقا برسند. در گذشته اكثر این پول‌ به جیب حاكمان سرازیر یا صرف معدود افراد خاصی می‌شده است. این روند ممكن است هنوز ادامه داشته باشد. اما خانوارها در حال عادت كردن به آینده‌نگری بیشتر هستند. در حقیقت، بسیاری از این افزایش ذخایر در كشورهای تولیدكننده نفت بوده است.

در این كشورها ذخیره ارزی از زیر ۶میلیارد دلار در پایان سال ۱۹۹۶ به ۵۶میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۰۶ رسید. انتظار می‌رود در صورتی كه قیمت بالای نفت درآمد صادرات را افزایش دهد. میزان ذخایر ارزی این كشورها تا پایان امسال به ۷۴میلیارد دلار برسد. اما در مورد كل این منطقه افزایش ذخیره ارزی به دلیل موفقیت در چرخه كالا است. كشورهای واردكننده نفت نیز برای بهبود موقعیت خود برنامه‌ریزی كرده‌اند. آفریقای جنوبی با بیش از ۲۳میلیارد دلاری كه در صندوق خود دارد، ذخیره ارزی كافی برای ۳ماه واردات را در اختیار دارد.

كشورهای آفریقای فقیرتر هم كه از نفت یا مواد معدنی كم‌تر برخوردار هستند، پس‌انداز می‌كنند.

اوگاندا و لسوتو برای شش ماه واردات ذخیره ارزی دارند. به طور كلی ذخایر ارزی این منطقه سریع‌تر از تجارت خارجی رشد می‌كند و به لطف بخشودگی بدهی و بازپرداخت بدهی خارجی، میزان نقدینگی در حال بهبود است. به عنوان مثال ذخیره ارزی زامبیا كمتر از یك درصد از بدهی‌ خارجی آن در سال ۱۹۹۸ بود. اما این میزان اكنون معادل حدود ۲۸درصد است.

به گفته غلام بالیم، اقتصاددان بانك استاندارد آفریقای‌جنوبی تجمع ذخیره ارزی به دلیل سیاست‌های اقتصادی بهتر و تلاش برای كاهش آسیب‌پذیری خارجی است. به‌جز اقتصادهای بسیار فجیع مثل زیمباوه كه اندازه اقتصاد آن از سال ۱۹۹۹ تاكنون به نصف تقلیل یافته است، در حالی كه تورم آن حدود ۴۵۰۰درصد دور می‌زند، اكثر دولت‌های آفریقایی تلاش می‌كند اقتصادهای بسیار متزلزل خود را تثبیت كنند. بسیاری از این كشورها از رشد سریع‌تر، تورم‌ پایین‌تر و سرمایه عمومی بهتر، بهره‌مند هستند.

ذخایر ارزی بیشتر به منزله بیمه‌ای در برابر مشكلات اقتصادی كشورها هستند.

در میان بازارهای نوظهور این منطقه آخرین جایی است كه از ثمره خوش‌بینی بهره‌مند شود و اولین جایی است كه وقتی سرمایه‌گذاران ثروتمند احساس امنیت می‌كنند تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

بسیاری از اقتصادهای آفریقایی وابسته به كشاورزی و در نتیجه آن وابسته به وضع آب و هوا هستند كشورهای فروشنده كالا از نوسان‌های قیمت‌های جهانی آسیب می‌بینند و به دلیل ضعیف بودن بازارهای مالی داخلی، بسیاری از كشورهای آفریقایی بخش وسیعی از بدهی خود را به شكل ارز خارجی نگه‌داری می‌كنند كه این‌كار وقتی ارزش پول محلی سقوط می‌كند، مخاطره‌آمیز است.

البته هم‌اكنون این بیمه سودده است. به گفته بندیكت كریستنسن از اداره آفریقایی صندوق بین‌المللی پول، تقاضای كمك از كشورهای آفریقایی زیر صفر كمتر از آخرین زمانی است كه قیمت نفت بالا رفت. در واقع صندوق بین‌المللی پول آمادگی دارد با گشاده‌دستی بیشتری كمك‌های درازمدت كند.

در گذشته تاكید می‌شد. دولت‌ها با ذخایر ارزی ناكافی، مازاد كمك‌های خارجی را ذخیره می‌كنند به جای اینكه آنها را صرف واردات كنند. دولت‌های آفریقایی با آینده‌نگری باید از این كمك‌ها بهتر استفاده كنند.

مترجم: رفیعه هراتی