ولیعهد جدید و آینده آل سعود

سرانجام طبق وصیت پایه گذار حکومت آل سعود در عربستان مبنی بر خارج نشدن قدرت از حلقه پسران وی, شاهزاده «نایف بن عبدالعزیز» وزیر کشور کنونی عربستان و ولیعهد دوم این کشور, جانشین شاهزاده سلطان بن عبد العزیز شد

سرانجام طبق وصیت پایه گذار حکومت آل سعود در عربستان مبنی بر خارج نشدن قدرت از حلقه پسران وی، شاهزاده «نایف بن عبدالعزیز» وزیر کشور کنونی عربستان و ولیعهد دوم این کشور، جانشین شاهزاده سلطان بن عبد العزیز شد.

● نایف بن عبدالعزیز کیست؟

ولیعهد ۷۸ ساله جدید عربستان در سال ۱۹۳۳ در شهر طایف عربستان متولد شد. بیشتر به عنوان سیاستمداری محافظه کار شناخته می شود که اکنون شانس آن را یافته تا میراث دار پادشاهی کشوری شود که بزرگ ترین صادرکننده نفت در جهان به شمار می رود.

شاهزاده نایف که بیست و سومین فرزند ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل آل سعود از خانم «حصه بن احمد السدیری» همسر ملک عبدالعزیز به شمار می رود، از سال ۱۹۷۵ که به عنوان وزیر کشور عربستان منصوب شد، باتوجه به کهولت سن پادشاه و بیماری سرطان ولیعهد سابق عملا زمام امور این کشور را به دست دارد. وی از سال ۲۰۰۳ اقدامات شدیدی برای قلع و قمع القاعده در عربستان را آغاز کرد که تاکنون نیز ادامه دارد و تحت این عنوان بسیاری از مخالفان رژیم پادشاهی این کشور را بازداشت کرده است. همین امر باعث نگرانی هایی در این کشور پادشاهی شده است، چرا که اصولا نایف بن عبدالعزیز اعتقادی به اصلاحات سیاسی ندارد و با هرگونه تغییری ولو اندک نیز به شدت مخالفت می کند.

وی به علت داشتن روابط تنگاتنگ با مؤسسه های مذهبی و سنتی عربستان، توانست با تمسک به فتوای علمای درباری، فتوای حرام بودن حضور در تظاهرات طرفداران اصلاحات را به دست آورد و با استفاده از خشونت مانع از برپایی هرگونه تجمعی در شهرهای مختلف این کشور شود.

این اقدام وی مانع از اوج گیری و سازماندهی مخالفت ها علیه رژیم سنتی عربستان در آغاز تحولات اخیر کشورهای عربی شد ولی شیعیان عربستان از این امر پیروی نکرده و به مخالفت های خود علیه سرکوب و تبعیض ادامه دادند.

نایف بن عبدالعزیز در یک موضعگیری سیاسی در سال ۲۰۰۹ به روزنامه الجزیره چاپ عربستان گفته بود که عربستان نیازی به انتخابات و راهیابی زنان به مجلس شورا ندارد و انتصاب در این کشور ارجح تر است.

ولیعهد کنونی عربستان در زمینه داخلی با حمایت های خود از گروه های افراطی مذهبی سلفی و وهابی و پلیس دینی این کشور (پلیس امر به معروف و نهی از منکر) دست آنها را به صورت گسترده باز گذاشته و حتی در جزئی ترین مسائل زندگی مردم دخالت دارد.

● استراتژی آل سعود

با آغاز قیام های مردمی در منطقه، دولت عربستان که طی دهه های گذشته تجربه های فراوانی را برای مقابله با انقلاب های منطقه و تغییرات در کشورهای اطراف خود را داشته است با استفاده از آنها به تدوین یک استراتژی پرداخته است.

بر مبنای این استراتژی که نایف بن عبدالعزیز وزیر کشور و ولیعهد کنونی عربستان در اجرای آن نقش مؤثری ایفا کرده است، دولت عربستان با استفاده از دلارهای نفتی و نفوذ سیاسی خود به مقابله با تحولات پرداخت. اعزام نیروهای نظامی به بحرین تحت عنوان «نیروهای سپر جزیره» از جمله این استراتژی بود که توانست با استفاده از شدیدترین ابزار سرکوب، قیام مسالمت آمیز مردم این شیخ نشین را به رنگ خون درآورد.

نایف بن عبدالعزیز اگرچه بر بخش کوچکی از نیروهای نظامی عربستان که مستقیماً با جامعه آن کشور و حفظ نظم و امنیت بر آن تسلط دارد، اما با استفاده از همین تجربه، پادشاه عربستان را وادار به اعزام نیروهای سرکوبگر به کشور بحرین کرد.

● حمایت از سلطنت

استراتژی بعدی عربستان که در اجرای آن نیز شاهزاده نایف نقش داشت، حمایت مستقیم از کشورهای دارای حکومت سلطنتی است.

براساس این استراتژی دولت آل سعود با استفاده از دلارهای نفتی و با تزریق میلیاردها دلار به اردن و مغرب آنها را به عضویت شورای همکاری خلیج فارس درآورد، تا بتواند در سایه این عضویت علاوه بر کمک های کوتاه مدت، سالیانه مبالغ هنگفتی، برای پایداری حکومت آنها، توسط سایر اعضا دریافت و به اقتصاد ناپایدارشان تزریق کند.

اگرچه این استراتژی تاکنون تأثیر بدی نداشته است، اما نتوانسته است از قیام مردمی در آن کشورها که خواهان اصلاحات هستند، جلوگیری کند.

ایالات متحده آمریکا با داشتن روابط بسیار نزدیک با خاندان آل سعود، در این تلاش بوده است که ثبات و آرامش در این کشور پادشاهی برقرار باشد. اگرچه ولیعهد قبلی (سلطان بن عبدالعزیز) روابط بسیار نزدیک و خوبی را با کاخ سفید داشت، اما شاهزاده نایف نیز، ادامه دهنده همان سیاست وی خواهد بود.

سردمداران کاخ سفید، انتقاد اصلی خود را پیش از این بر این مبنا قرار داده اند که شاهزاده نایف با حمایت از گروه های افراطی و تعلق داشتن به بخش سنتی جامعه ممکن است در آینده مشکلاتی را در روابط دوجانبه ایجاد کند، اما ولیعهد جدید در مراسم به خاکسپاری ولیعهد سابق و دیدار با «جو بایدن» معاون رئیس جمهور آمریکا، اطمینان ویژه ای به آنها داد که تغییر چندانی در سیاست عربستان حاصل نخواهد شد.

مشکل کشور عربستان جدای از نزاع های سیاسی و مسائل اقتصادی در آن، کهولت سن حاکمان آن است.

در واقع با نگرشی کوتاه به هرم سیاسی قدرت در عربستان این موضوع به خوبی قابل رویت است که حکومت این کشور در دست عده ای افراد مسن و سالخورده است که به جای دست و پنجه نرم کردن با مشکلات، با بیماری های خود دست و پنجه نرم می کنند و قادر به رهبری جهان عرب در برهه زمانی کنونی نیستند.

ملک عبدالله بن عبدالعزیز که براساس اسناد «ویکی لیکس» دارای ۹۶ سال سن است در حالی که رسماً سن وی ۸۶ سال اعلام شده است پس از عمل جراحی در ستون فقرات هنوز هم بهبودی کامل خود را به دست نیاورده است.

شاهزاده نایف بن عبدالعزیز که اکنون به عنوان ولیعهد منصوب شده است نیز دارای ۷۸ سال سن است و دچار بیماری های مختلفی است که بیماری «قند» و «پروستات» از جمله آنهاست.

با وجود این، حاکمان سالخورده عربستان به هیچ وجه حاضر به جوانگرایی در هرم قدرت خود نیستند و حتی پست های رده دوم وزارتی را به شاهزادگان جوان واگذار نمی کنند .

همین امر به برخی شایعات در زمینه بروز اختلافات و منازعات جدی در خاندان آل سعود دامن زده است که ممکن است در آینده این کشور را به حوادث پیش بینی نشده ای دچار کند.

اگرچه پادشاه کنونی عربستان علاوه بر استفاده از نظرات پیشنهادی شاهزاده نایف در مورد سرکوب حرکت های تحول طلبانه در این کشور، خود رأساً اقدام به اتخاذ تدابیری برای ادامه حکومت آل سعود کرده است، اما مسلماً، سقف مطالبات مردم هر روز بیشتر از گذشته، خواهد شد.

در این راستا، اعطای حق رأی و نمایندگی برای شوراهای شهر و مجازات نکردن زنانی که خواستار آزاد شدن حق رانندگی در عربستان است از جمله تدابیر پیشگیرانه ملک عبدالله در این کشور ارزیابی می شود.

منبع خبرگزاری ها