گنجینه ای از هزار و یک فن

۵۲ سال مطالعه وتلاش برای زنده نگه داشتن کشتی

کشتی یکی از ورزش هایی است که ریشه در تمدن ایران دارد. بررسی کتاب های قدیمی و تاریخ کهن ایران باستان نشان می دهد مردم ایران علاقه بسیاری به این ورزش داشتند و قهرمانان کشتی ها پهلوانانی بودند که همه برای آنها احترام خاصی قائل بودند. کشتی یکی از مدال آورترین و پر افتخارترین رشته های ورزشی کشورمان است به طوری که امروز در دنیا بسیاری کشور ما را با کشتی آن و ورزشکاران و پهلوانانی مانند تختی و حبیبی و پوریای ولی می شناسند. فنون این ورزش جذاب و قدرتی از سال های دور سینه به سینه از بزرگان و قهرمانان به شاگردهای آنها منتقل شده است و هیچ گاه راز و رمزهای این ورزش و فنون آن به ثبت در نیامد تا برای آیندگان به یادگار بماند و نسل های آینده بتوانند با فن های آن آشنا شوند. در این میان بسیاری از پهلوان ها و قهرمانان کشتی که با فنون زیادی از کشتی آشنا بودند با مرگ خود بسیاری از این اطلاعات ارزشمند را به زیر خاک بردند. ۲ سال قبل یکی از میان جامعه کشتی به فکر افتاد تا با جمع آوری فنون کشتی آزاد و فرنگی و راز و رمزهای کشتی آنها را برای نسل آینده و کشتی گیران سال های بعد حفظ کند. ابوالقاسم رایگان تفرشی که به سال ۵۴ پس از ۲۰ سال فعالیت در این ورزش از دنیای کشتی خداحافظی کرد به فکر افتاد تا فنون ورزش اول کشورمان را برای نسل های بعد حفظ و منتشر کند. او که در دنیای کشتی داوری می کرد، به یکی از قاطع ترین و به قول خودش بی رحم ترین داوران کشتی معروف بود و مهم ترین و حساس ترین کشتی ها را در سال های دور قضاوت کرده است. رایگان که پس از خداحافظی از دنیای کشتی به دنبال ثبت هزار و یک فن کشتی بود پس از ۵۲ سال تلاش شبانه روزی موفق شد در پائیز امسال بیش از ۶۰۰ فن کشتی آزاد و فرنگی را در کتاب تحت عنوان «گنجینه فنون کشتی آزاد و فرنگی» گردآورد و به چاپ برساند. این کتاب که مورد توجه «مارتینتی» رئیس فدراسیون جهانی کشتی قرار گرفته است، شامل فنون کشتی آزاد و فرنگی و نحوه اجرای آنها است که می تواند سرمایه با ارزشی برای کشتی کشورمان محسوب شود. به بهانه چاپ این کتاب نفیس و ارزشمند با این مرد پر تلاش که سال ها معلم ورزش آموزشگاه ها بود و به واقع امروز جای او در کمیته فنی و یا کمیته آموزش فدراسیون کشتی خالی است به گفت وگو نشسته ایم که می خوانید.

● چطور شد به فکر تألیف این کتاب و جمع آوری فنون کشتی افتادید

وقتی برای نخستین بار کلاس مربیگری کشتی در سال ۱۳۳۴ در ایران برگزار شد پس از گذراندن کلاس احساس کردم که مربیان ما فقر فنون کشتی دارند به طوری که تعداد زیادی از آنها با بسیاری از فنون کشتی آشنایی نداشتند و با لطبع نمی توانند فن های مختلف کشتی را به شاگردان آموزش بدهند. به همین خاطر تصمیم گرفتم تا فنون مختلف کشتی را که متعلق به ایرانیان است جمع آوری کنم. همان سال شروع به این کار کردم و در سال ۱۳۵۴ اولین کتاب که شامل ۸۰ فن کشتی بود را به چاپ رساندم. پس از آن تصمیم گرفتم این کتاب را کامل کنم و هزار و یک فن کشتی را گردآوری و به چاپ برسانم. البته در این راه با مشکلاتی نیز مواجه بودم. با حقوق پائین معلمی و عدم توجه فدراسیون های وقت کشتی و عوض شدن رؤسای کمیته ملی المپیک این کار برایم سخت شده بود. زمان دبیر کلی آقای افشارزاده در کمیته ملی المپیک با چاپ این کتاب موافقت شد و بالاخره در پائیز امسال و با کمک آقای اردهالی در زمان ریاست آقای قراخانلو در کمیته ملی المپیک این کتاب با عنوان «گنجینه فنون کشتی آزاد و فرنگی» به چاپ رسید.

● چه تعداد فنون کشتی در این کتاب گردآوری شده است

در کشتی بیش از هزار فن وجود دارد و من تصمیم داشتم تا تمام این فن ها را در این کتاب گردآوری کنم ولی به دلیل مشکلاتی مانند تهیه عکس برای هر فن تنها بیش از ۶۰۰ فن کشتی را همراه با عکس و همچنین نحوه تغذیه، بدنسازی و تاریخ کشتی ایران را در ۷۳۰ صفحه گردآوری و به چاپ رساندم. برای هر فن، من باید آن را ابتدا مقابل کشتی گیران اجرا می کردم و سپس آنها آن را اجرا می کردند تا بتوانیم از نحوه اجرای آن عکس تهیه کنیم. این کتاب که حاصل سال ها عمر و تلاش من است مورد توجه مسئولان کشتی کشور قرار گرفته است به طوری که رئیس فدراسیون اعلام کرده است به نفرات برتر رقابت های کشتی علاوه بر جوایز، این کتاب نیز به آنها داده خواهد شد تا با مطالعه آن کشتی گیران و مربیان ما با فنون مختلف کشتی آشنا شوند.

● چرا امروز مربیان کشتی و کشتی گیران ما با فقر فنون مواجه هستند

یکی از دلایل اصلی فقر فن در کشتی امروز کم بودن زمان رقابت های کشتی است. در گذشته کشتی شش دقیقه بود و حتی من کشتی هایی را قضاوت کرده ام که وقت آنها ۱۵ و یا ۲۰ دقیقه طول کشیده بود. اگر در آن زمان کشتی گیری امتیاز عقب می افتاد با توجه به وقتی که باقی مانده بود سعی می کرد از فن های مختلف استفاده کند و امتیاز عقب افتاده را جبران کند ولی امروز کشتی گیران در سه وقت دو دقیقه ای با یکدیگر رقابت می کنند که همین امر باعث ترس کشتی گیران شده است به طوری که ترس و احتیاط جای خود را به سرعت در کشتی داده است و مربیان ما امروزه سعی می کنند کشتی را طوری آموزش بدهند که کشتی گیر از امتیاز عقب نماند و در فرصت کمی که دارد امتیاز ندهد و به هیچ عنوان اجازه استفاده از فن های مختلف را نمی دهند و این باعث شده است تا کشتی گیران دل و جرأت کمتری برای استفاده از فن پیاده کنند و آنها به این فکر می کنند که با پایان وقت کشتی در «تست» بتوانند با خاک کردن حریف یک امتیاز بگیرند و کشتی را به نفع خودشان تمام کنند.

● چه تفاوتی بین کشتی امروز و سال های قدیم وجود دارد

در آن زمان کشتی گیران به خاطر عشق به کشتی و دلشان کشتی می گرفتند و هیچ وقت بحث پول و مادیات در میان نبود اما امروز انگیزه های مادی وارد این ورزش پهلوانی شده به طوری که کشتی گیران در لیگ و پس از بستن قراردادهای مالی کشتی می گیرند. امروز کشتی گیران ما کمتر در زمینه مسائل علمی کشتی مطالعه می کنند و فقط به یادگیری چند فن کشتی آن هم از طریق تجربی بسنده می کنند در حالی که کشتی هزار و یک فن دارد.

● چه تعداد از فنون کشتی متعلق به ایرانیان است

در کشتی هر فنی که استفاده کنیم و در آن از پل استفاده نکنیم متعلق به ایران است مثل بارانداز و فن های بسیاری دیگر که با استفاده از آنها در همان دقایق اولیه کشتی می توان از حریف امتیازات زیادی گرفت. مثلاً مرحوم تختی از فنون زیر یک خم، سگک و دست درشکن استفاده می کرد. حبیبی ستاره کشتی جهان از فنون یک دست و یک پا و سر و ته یکی استفاده می کرد. اگر امروز در دنیای بوکس محمدعلی کلی اسطوره است من معتقدم در دنیای کشتی حبیبی اسطوره و ستاره است. او بسیاری از فنون کشتی را بلد بود و از آنها استفاده می کرد به طوری که در همان دقایق اولیه حریفان را وادار به تسلیم می کرد. او توانست در ۴۵ ثانیه با استفاده از فنون کشتی ایرانی حریف ژاپنی خود را که نفر دوم جهان بود شکست دهد.

● وضعیت کشتی امروز ایران را چگونه ارزیابی می کنید و با توجه به فقر فنی که مربیان کشتی با آن مواجه هستند چگونه می توان آن را برطرف کرد

البته نباید از فدراسیون کشتی توقع داشته باشیم که یک شبه بتواند تمام مشکلات را حل کند و باید منتظر تحولات باشیم تا روزی دوباره شاهد حضور قهرمانان کشتی ایران در جایگاه نخست دنیا باشیم. برای رسیدن به این هدف نیز باید از آموزشگاه شروع کنیم و دست به استعدادیابی بزنیم. همچنین مربیان باید با مطالعه علمی دانش خودشان را نسبت به فنون کشتی بالا ببرند و این کتاب که بیش از ۶۰۰ فن با نحوه اجرای آنها در آن به نگارش درآمده است می تواند برای آنها مفید باشد و امیدوارم فدراسیون کشتی و مسئولان مربوطه نسبت به بسط این کتاب درمیان جامعه کشتی اهتمام بورزند و مطمئناً تأثیر بسیار مطلوبی بر کشتی ما خواهد گذاشت.

یوسف حیدری