خسرو غمگین است

آن هنگام که فرهاد با تیشه‌اش زخم عشق بر پیکر بیستون می‌زد، خسرو بنایی برای شیرین ساخت که ویرانه برجا مانده‌اش دردمند از سیلی خاطره‌ای تلخ برای شیرین با نخل‌های نیم سوخته یادگار …

آن هنگام که فرهاد با تیشه‌اش زخم عشق بر پیکر بیستون می‌زد، خسرو بنایی برای شیرین ساخت که ویرانه برجا مانده‌اش دردمند از سیلی خاطره‌ای تلخ برای شیرین با نخل‌های نیم سوخته یادگار مانده از ۸ سال آتش و خون همنوایی می‌کند و فضایی غریب و شاعرانه در قصرشیرین کرمانشاه پدید آورده است.

کاخ خسرو که آتشکده باستانی چهارقاپی را در جوار خود دارد، به حاشیه شمالی شهر کنونی قصرشیرین شهرت خاصی بخشیده است و علاوه بر آن که مورد توجه بسیاری از گردشگران علاقه‌مند به آثار تاریخی است، در میان ادب‌دوستان اهل دل نیز غریبه نیست؛ کسانی که از فرود آمدن تیشه نیرنگ بر فرق فرهاد، پاره شدن قلب خسرو با خنجر خیانت فرزند و خودکشی شیرین بر مزار خسرو داستان‌ها خوانده‌اند و این مکان را سنبلی از قوی‌ترین عاشقانه ادبیات این مرز و بوم می‌دانند.

با وجود آن‌که مورخان و جغرافیدانان بسیاری این کاخ را متعلق به خسرو پرویز دانسته‌اند، اما کاوشگران و باستان‌شناسان امروزی در خصوص زمان ساخت آن با هم توافق ندارند؛ برخی آن را به ساسانیان نسبت می‌دهند و برخی رویای ادب‌دوستان را نقش بر آب می‌کنند و می‌گویند این کاخ مربوط به دوره اسلامی است.

یکی از باستان‌شناسان سازمان میراث فرهنگی کرمانشاه معتقد است در دور جدید کاوش‌هایی که بزودی در این مکان انجام خواهد شد، اطلاعات مستندتری به دست خواهد آمد.

کاخ خسرو که معماری‌ای متناسب با آب و هوای دلپذیر شهر قصرشیرین بخصوص در فصول سرد سال دارد، در جهت شرقی ـ غربی و با ابعاد ۲۸۵×۹۸ متر روی سکویی ۸ متری بنا نهاده شده و پلکانی، راه ورود به داخل آن را ممکن می‌سازد. در قسمت شرقی بنا، تالار ستون‌دار مستطیل شکلی دیده می‌شود که سقف آن با طاق‌های آجری پوشش یافته است. در پشت این تالار نیز اتاق گنبددار بزرگی ساخته شده که در شمال و جنوب آن اتاق‌های مستطیل‌شکل وجود دارد و در پشت آن نیز حیاط مربع‌شکلی به ابعاد ۲۷×۲۷ متر با رواق ستون‌دار تعبیه شده است.

اطراف حیاط نام برده را اتاق‌های متعددی فراگرفته و در قسمت غربی آن ایوانی ساخته شده که از طریق درگاهی به حیاط دیگر کاخ منتهی می‌شود. ظاهرا خانه‌هایی که در قسمت مرکزی قرار دارند، حریم پادشاه و خانه‌های اطراف، مکانی برای پذیرایی از مهمانان بوده است و شاید نوای موسیقی باربد شهیر که در آنجا برای مدعوین خاص هنرنمایی می‌کرده، در میان ستون‌های آن می‌پیچیده است.

بر ایوان این کاخ مجلل که می‌ایستی نه از باغ وسیعی که حیوانات وحشی با آزادی تمام در آن می‌زیستند خبری هست و نه از نهر پرآبی که تاریخ‌نویسان، بسیار وصفش را گفته‌اند.

عظمت این بنا که روزی یاقوت حموی آن را جزو عجایب جهان به شمار می‌آورده، در گذر تاریخ در اثر آسیب‌های طبیعی، بی‌توجهی مردم در ادوار مختلف تاریخی، ضربه‌های ۸ سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و کم‌توجهی مسوولان، امروز بوی ویرانی می‌دهد و شاید چند سالی دیگر مانند سرنوشت صاحبانش تنها نقل کوچه و دستمایه شاعران و تاریخ‌نگاران شود. با وجود آن‌که معاون حفظ ، احیا و مرمت آثار تاریخی کشور در حاشیه سفر به استان کرمانشاه و شهر قصرشیرین از آثار تاریخی چارقاپی و کاخ‏ خسرو بازدید کرد و بر تداوم عملیات حفاری برای جذب گردشگر بیشتر، عملیات شناسایی پلان، خواناسازی فضاهای موجود، اقدامات حفاظتی از این آثار و تعیین حریم و تکمیل پروژه‌های مرمتی این دو اثر تاکید کرد، اما هنوز اقدام خاصی برای حفظ و احیای این آثار صورت نگرفته است.

کاوش سال ۸۵ در این منطقه پرده از دیوار دفاعی کاخ برداشت و مشخص کرد روزی کاخ خسرو از یک سو تا کوه‌های بازی‌دراز در کرمانشاه و از سوی دیگر تا عراق محصور بوده است، اما هم اکنون با این که این بنا اثری ملی است که زمانی از ثبت جهانی‌اش در یونسکو زمزمه‌هایی شنیده می‌شد، نه حریمی دارد و نه حصاری تا آن را از گزند ناآگاهان حفاظت کند و این یادگار را به دست آیندگان بسپارد.

بنفشه رضایی