نقش مشارکت مردان در توانمند سازی زنان

بدیهی است که کودکان در خانواده ها و به وسیله رفتار و عملکرد آنها اجتماعی می شوند

بدیهی است که کودکان در خانواده‌ها و به وسیله رفتار و عملکرد آنها اجتماعی می‌شوند. بنابراین باورها و رفتار والدین و سایر مراقبان در شکل‌گیری شخصیت آنها بسیار موثر است. علاوه بر آن که زنان هرگز نخواهند توانست بدون توجه به اراده و مشارکت مردان در تمام زمینه‌ها به موفقیت کامل برسند.

با وجود انجام اقدامات فراوان و حساس نسبت به جنسیت, مانند اعمال تبعیضات مثبت به سود زنان باز هم زنان فشار مضاعفی را تحمل می‌کنند. ارجحیت کارمزدی به کارهای غیرمزدی از جهات مختلف, اصرار بر حل بحران‌های مربوط به زندگی زنان از طریق راهبرد استقلال اقتصادی و تناسب محیط کاری با سرشت و مختصات مردانه ... باعث گردیده که ‏«برابری» زنان و مردان فقط در ارائه نقش‌های خاص مردانه به زنان منحصر شده است. فقدان بررسی‌های جامع مربوط به تاثیر هر کدام از امور فوق در زندگی زنان, وارد آمدن فشارهای متعدد و پیچیده‌تر به زنان را به دنبال داشته است.

ارجحیت کارمزدی بر کارهای غیرمزدی همواره مسئله‌ای فرهنگی نیست. در واقع تمام ساختارهای مدرن متناسب با این تفکر طراحی شده است. برای مثال قوانین مربوط به مالیات، عدم تغییر در تعاریف اقتصادی و جامعه‌شناختی راجع به کار و تولید, محیط‌های کاری مردانه و قوانین انعطاف‌ناپذیر آن ... همه و همه از عواملی‌اند که خود به خود به تفکر مزبور دامن می‌زنند. در این میان عدم تعریف صحیح از مادری و سلسله‌ی اموری که تحت این عنوان صورت می‌گیرند موجب شده که مفهوم جنسیت بیش از حد در مادری ادغام شود و این تشتت و به هم ریختگی در مفهوم فرهنگی ارجیحت کارمزدی زنان را دچار زحمات فراوان نموده است.

لازم است بین مفاهیمی چند تفاوت ایجاد شود. مادری, همسری و خانه‌داری مجموعه کارهایی است که در خانه صورت می‌گیرد. اگر در مفاهیم مربوط به مردان توجه شود مشاهده می کنیم که به ازای مادری, پدری وجود دارد. مادری و پدری هر دو زیر مجموعه نقش والدین قرار می‌گیرند. همسری مردان نیز حاکی از شیوه و وظیفه خاص مردان در انجام وظائف مربوط به زوجیت است که به ازای همسری زنان قرار می‌گیرد. بنابراین خانه‌داری با زیر مجموعه نسبتاً گسترده‌، یکی از مجموعه کارهای غیرمزدی است که باید جداگانه درباره آن سخن گفت و وظیفه مردان و زنان را درباره‌ی آن معلوم نمود.

اما پیش از بحث درباره کارهای خانگی, لازم است درباره نقش والدین بیشتر بحث نماییم. نقش والدین که به مجموعه فعالیت‌های مرتبط با کودکان اطلاق می‌شود با «مراقبت و تربیت» کودکان کاملاً‎ مرتبط است. تقلیل وظیفه مردان به کارمزدی و نان‌آوری سبب شده که مردان از انجام امور مربوط به فرزندان غفلت کنند.

اصولاً بسیاری از مردان به این موضوع که، مراقبت و تربیت فرزندان تا چه میزان به آنها مربوط است، کمتر توجه می کنند. درست است که زنان به دلیل خصوصیاتی مانند حساسیت بیشتر و توجه نسبت به فرزندان, از دقت و توانایی بیشتری برای مراقبت از کودکان برخوردارند ولی در هر حال لازم است مدیران خانه سهم خود را در این باره به عهده گیرند. در دین شریف اسلام در خصوص وظائف پدران نسبت به فرزندان تاکید بیشتری شده است. غیر از رسیدگی مالی به خانواده, پدران موظفند نسبت به معنویت و تربیت عاطفی کودکان بکوشند و تاثیر مثبتی بر کودکان دختر و پسر خود داشته باشند. در روایات اسلامی آمده است که پیامبر اسلام(ص) اوقات فراوانی را با فرزندان خود از جمله حضرت زهرا(س) می‌گذراندند.

همانطور که حضرت امیر علی‌بن ابیطالب(ع) در مواردی به منظور کمک به همسر خود ، فرزندان را به محل کار خود (در نخلستان‌ها) می‌بردند. بنابراین باید روشن نمود که چه رابطه‌ای میان نقش والدین و جنسیت وجود دارد, لازم است مردان را به سوی انجام وظایف تربیتی خود نسبت به فرزندان ترغیب نمود.

برای این کار لازم است:

الف) بسته‌های آموزشی درباره وظایف پدران در قبال فرزندانشان تهیه نمود و تحت عنوان آموزش‌های ضمن خدمت و عناوین دیگر محتوای آنها را به پدران منتقل کرد.

ب) ساختارهای مختلف اقتصادی ـ اجتماعی و سیاسی مربوط به کارمزدی متناسب با نقش «والدگری» مردان تغییرات قابل توجه نمایند. عدم انعطاف ساعات کار مردان حتی برای حضور در مدارس کودکانشان ... باعث فاصله‌ی فراوانی بین مطالبات فرزندان و فعالیت‌های پدران شده است.

با این نگرش مردان به زنان کمک نمی‌دهند بلکه در واقع آنها به وظایف خودشان آگاه می‌شوند و کار خود را به عنوان «پدر خوب» بهتر انجام می‌دهند.

ج) نسبت به آنچه که «تربیت فرزندان» را مشغله‌ای زنانه می‌کند, تجدید نظر کرد. قوانین مربوط به طلاق و حضانت, عادی شدن خانواده‌های تک سرپرست که غالباً مادران سرپرست هستند، مواردی هستند که نیاز به تجدید نظر دارند.

متاسفانه تمام قوانین مربوطه که به هدف برابرسازی زنان و مردان وضع شدند بیش از پیش بر فاصله بین پدران و نقش تربیتی آن ها افزودند.

متاسفانه در خانواده‌های تک سرپرست اکثراً پس از مدتی پدران به طور کلی رابطه‌ی خود را با فرزندان قطع می‌کنند و این خود بار مضاعفی بر دوش مادران است.

مسئله دیگر «کار‌های خانگی» است. با وجود آن که حضور زنان در عرصه‌های اشتغال افزایش چشمگیری داشته ولی سطح مشارکت مردان در خانه افزایش چندانی نداشته است.

همه ما می‌دانیم که عوامل متعددی بر افزایش سطح مشارکت اقتصادی ـ اجتماعی زنان موثر بوده است. عواملی مثل سیاست‌های اقتصادی که شاغل بودن زنان را نیاز داشت, افزایش طلاق و زندگی‌های انفرادی، ترفندهای بازار کار که حضور زنان را در نظام عرضه و تقاضای شغلی می طلبد و دهها عامل دیگر در این مورد موثر بودند و سبب شدند که بتوانند و نه بخواهند ولی در هر حال زنان نه توانستند و نه خواستند که از کارهای خانگی خلاص شوند. نتیجه این دو امر افزایش فشار بر زنان است.

▪ برای حل این مشکل دو راه در پیش است:

۱) کار خانگی, به عنوان کارمزدی به رسیمت شناخته شود و «زنان خانه‌دار» به عنوان نیروی فعال کار پذیرفته شوند.

۲) مردان به مشارکت در کارهای منزل تشویق شوند.

اولی طبعاً نیازمند تئوری‌پردازی جامعه‌شناختی و سیاست‌گذاری اقتصادی است و دومی محتاج اقدامات فرهنگی ـ تربیتی گسترده است.

البته در دین اسلام با استفاده از قابلیت‌های معنوی آن, مردان به این همکاری و مشارکت دعوت می‌شوند. در روایات اسلامی پیامبر اسلام و امامان شیعه بالاترین سطح همکاری را با همسران خود داشته‌اند. پیامبر اسلام(ص) به حضرت علی(ع) که مشغول کمک به همسرش در خانه بود فرمود که یک ساعت خدمت ( و کمک به همسر) در کار منزل به اندازه قرائت کامل قرآن و انجیل و تورات و زیارت خانه خدا ... ثواب دارد. در واقع ادیان ظرفیت بالایی در فرهنگ‌سازی و ترغیب افراد برای انجام کارهای مثبت دارند که نباید از آنها غفلت نمود.

بدیهی است که هرچقدر زنان در انجام کارهای مربوط به «تربیت کودکان» و کار خانگی یاری شوند فعالیت مناسب‌تری در سطح اجتماع خواهند داشت و فشار کمتری را متحمل می‌شوند.