وصل فرهنگی جهان و ایران

نگاهی به موفقیت فیلم جدایی اصغر فرهادی

در سال ۱۹۲۸ یعنی ۸۴ سال پیش با تشکیل کمیته ای متشکل از بزرگان و نامآوران سینما که بعدها به هنر هفتم نامیده شد، جایزه اسکار متولدگردید، یکی از شگفتی های این تولد، انتخاب نام وواژه اسکار است، که متاسفانه تحلیلگران و پژوهندگان تاریخ سینما به آن نپرداخته اند و اساسا این مقطع شیرین و دوست داشتنی را برنمی تابند؟ شرح مختصر انتخاب واژه اسکار، از این قرار است ، وقتی طراح و سازنده تندیس مجسمه آن را به هیات مدیره و مسوولا ن، تحویل می دهد، بیدرنگ سه نوع قضاوت حضوری مستند در جلسه مطرح می گردد، شخص طراح مجسمه، می گوید چقدر به پدرم، اسکار شبیه است، بلا فاصله منشی جلسه که خانم جوانی بوده، می گوید، وای، چقدر به پدر بزرگ من، آقای اسکار شبیه است؟ فرد سوم که مهندس باغبان آن مجموعه بوده است، می گوید، اتفاقا، عموئی دارم که نام او اسکار وایلد است و این تندیس به او شباهت دارد، لذا عوامل دست اندرکار، این حادثه تشابهات اسمی و شباهت را به فال نیک می گیرند و اسم این مجسمه طلا ئی و تندیس غرور آمیز تاریخی، اسکارنامیده می شود، این ماجرا را شخصا در سال های آخر دوره دبیرستان در خوارزمی شماره ۲ میدان بهارستان از استاد انگلیسی ام شنیدم و در ذهن و سینه ام ضبط و ثبت کرده ام که بعد از ۴۵ سال، عینا به پیشگاه علا قمندان در نهایت حفظ امانت مطلب، آن را تقدیم کردم، یعنی در هیچ متن و کتاب و مقاله ای تکرار آن را شاهد نبوده ام، لذا، گاهی تاریخ شفاهی، سریع تر و زیباتر می تواند ادای مقصود کند; باری; مقارن سحرگاه دوشنبه ۹۰/۱۲/۸ در سالن بزرگ و مجلل کداک هالیوود، بر روی فرش قرمز; و در برابر چشمان خیره جهانیان و نفس های حبس شده ایرانیان، در تمام خاورمیانه و همچنین درمیان کشورهای اسلا می، کشور مسلمان ایران، جایزه معتبر و افتخارآفرین اسکار را تصاحب می کند، که به باور من، بعد از حادثه منشور حقوق بشر کورش کبیر در تاریخ این واقعه عظیم ترین رخداد فرهنگی طول تاریخ کشور عزیزمان می تواند به حساب آید; اصغر فرهادی، با یک اثر جدائی، دنیا را بار دیگر به کشور عزیزمان، ایران، وصل کرد، که همین جا، ضمن عرض تبریک و تهنیت صمیمانه به او و همه عوامل این فیلم ماندگار و غرورانگیز، به او و دست اندرکاران سینمای ایران و تمام بازیگران وهنرمندان متعهد و دوست داشتنی مان، می گوئیم، دستتان مریزاد، که در این برهه از روزگاری که سیاست های غلط، جهان خواران همچون یزید، آب را بر روی ما بسته اند و با تحریم های نابخردانه و ناکارآمد با هدف در تنگنا قرار دادن ما، می خواهند، سد پیشرفت های علمی و سازندگی های بشر دوستانه مان شوند، در آستانه سال نو، شادی و خنده و نشاط را برای هر ایرانی چنان به بار آورده اید که جوانان و نوجوانان، بیش از پیش به اصالت ایرانی و کیانشان افتخار می کنند، و میانسالا ن و پیران و کهن سالا ن هم، با رضایت قلبی و سینه ای مالا مال از شادمانی، برای اعتلا ی بیشتر این و ادی عشق و ایمان و این قلعه و دژ قرآن و این پایگاه عشق دوستی، دعا می کنند;

تعداد قاضیان و داوران کمیته اسکار: خوب است بدانیم که تعداد ۵۷۸۳ نفر، مرکب از مردان و زنان کارآزموده و صاحب نظر، دایره قضاوت انتخاب بهترین فیلم و اثر و همچنین بهترین کارگردانان و انتخاب بهترین بازیگران و فیلم و صدا و نور و آهنگ و جلوه های ماندگار وغیره را تشکیل و ترتیب می دهند، یعنی رابطه و به قولی، پارتی بازی و واسطه تراشی و رشوه و ارتشا... در این کمیته جایی ندارد، فقط نبوغ و استعداد کارگردانان و بازیگران و عوامل دست اندر یک فیلم، حرف اول و آخر را می زند. ضمنا این را هم بگویم که بیش از ۶۰۰۰ نفر پرسنل سازمان اسکار هالیوود هستند!

عامل زبان: در انتخاب فیلم و عناصر آن، در کمیته داوران اسکار، عنصر زبان، عامل مهمی است لذا برای اولین بار، یک فیلم، با زبان فارسی در میان تمام کشورهای مسلمان دنیا و به خصوص در پهنه خاورمیانه، برنده اسکار می شود، که یک بار دیگر به اصالت زبان فارسی و کهن واژگانش می بالیم و می نازیم، که با تمام نامهربانی های تاریخ و هجوم تازیان و مغولا ن و تیموریان و ترک ها و روس ها; همچنان مصداق فارسی، شکر است; را حفظ کرده که چنین فرهنگ و زبانی با چنین پیشینه ای استوار، تا خورشید می درخشد، بر بلندای فرهنگ گیتی خواهد درخشید، جاذبه های این اثر قبل از گرفتن اسکار: این نکته راهم خوب است بدانیم، که این فیلم تاکنون بالا ترین رقم فروش را در خارج از کشور داشته است; یعنی تا پیش از اخذ اسکار حدود ۱۲ میلیون دلا ر فروش داشته، که نه تنها بالا ترین رقم فروش یک فیلم ایرانی بلکه رکورد دار فروش یک اثر خارجی در یکسال گذشته در کشورهای جهان است، و از این بابت هم، جای گفتن شادباش و عرض خسته نباشید به کارگردان سختکوش و عوامل این فیلم را دارد همچنین گرفتن تعداد ۵۳ جایزه در طول یکسال، مبارک باشد.

احساس دگرگونه و جهش همزبانی با مردم دنیا و آغاز فصلی نو در فیلم های فستیوالی ایران: در گذشته، فیلم های ایرانی که نامزد گرفتن جایزه در فستیوال ها و جشنواره ها می شدند، متن و پس زمینه کار فیلمنامه، برنوعی مجلل گرائی و برج عاج نشینی متکی و استوار بود، که اخیرا و به ویژه در آثار اصغرفرهادی، علی الخصوص در فیلم «جدائی نادر از سیمین» می بینیم، دیگر از آن اندیشه، خبری نیست و حالت عادی و مردمی و زبان اجتماعی اش، همانقدر با جامعه ایران مطابق است که با مشکلا ت و معضلا ت، مردم عادی، همین اروپا و غرب مدرن مدعی تجدد، که اوج جاذبه و کاریز مای فیلم اصغرفرهادی همراه با بازی درخشان، بازیگرانی، از قبیل لیلا حاتمی و پیمان معادی و دختر ۱۳ ساله فرهادی که توجه ۶۵۰ منتقد سینمای جهان را به خود جلب نمود، یعنی به دنیا فهماند که، نسل ۱۳ سالگان امروز، نسل سازندگان فردایند، آنان را به حال خودشان رها نکنید و با آنها همصدا و همراه باشید، یعنی باید دستشان را بگیریم تا جهانی سرشار از نشاط و عشق را برای نسل های فردا بیادگار و به ودیعه بگذاریم; جدائی نادر از سیمین به عنوان بهترین فیلم خارجی، نامزد دو جایزه بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه شد که بحمدالله در بخش، کارگردانی درخشید و ملتی را شادمان کرد. هموطنان عزیز بدانند که حسرت گرفتن اسکار، برای بزرگان سینمای جهان، یک رویا می باشد!

اصغر فرهادی به هنگام دریافت جایزه چه گفت: او گفت، سلا م برمردم سرزمین خوبم، این جایزه را به ملت بزرگ، ایران تقدیم می کنم، سرزمینی که مردمش همواره عاشق صلح و دوستی اند، سرزمینی که با فرهنگ غنی از کهن، زیر غبار سنگین سیاست ها مدفون شده است، جایزه ام را به این مردم تقدیم می کنم که با هرنوع خصومت و خشونتی مخالف و با تمدن ها سازگار هستند،... ترجمان محتوای کلا م فرهادی این است که ایران، هرگز در طول تاریخ به کشوری و به مردمی حمله نکرده و همواره دفاع کرد ه است، پس ایران با کسی سرجنگ ندارد; اما به متجاوز درسی می دهد که عبرت تاریخ گردد.

نویسنده : عباس دبستانی (گلبانگ کرمانی)