افق ناپیدای پیش رو

مشكلات و چالش های كلانشهر تهران از گذشته روی هم انباشته شده است چالش ها و پیچیدگی های شهر تهران به شكلی است كه حل برخی از آن ها در یك زمان كوتاه مدت قابل تحقق است و برخی دیگر نیازمند زمانی بلندتر است

مشكلات و چالش‌های كلانشهر تهران از گذشته روی هم انباشته شده است.چالش‌ها و پیچیدگی‌های شهر تهران به شكلی است كه حل برخی از آن ها در یك زمان كوتاه مدت قابل تحقق است و برخی دیگر نیازمند زمانی بلندتر است.

ترافیك، آلودگی هوا، حمل و نقل عمومی و بافت‌های فرسوده تهران و به ویژه طرح فاضلاب كه دارای اهمیت بسزایی است و سالها اقدامی شایسته پیرامون آن صورت نگرفته است، با مشكلات عمده‌ای روبه‌رو است و می‌توان گفت از مهمترین مسائل بحران‌زا در شهر تهران است و شورای شهر باید درباره مسائل بحران‌زا اقدام‌ها و فعالیت‌های گسترده‌ای انجام دهد و بر اساس اصل۱۰۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وظایف اصلی شوراها باید در زمینه عمران اقتصادی و بهداشت، آموزش، ساماندهی مسائل فرهنگی و اجتماعی باشد.

چنانچه شورای شهر درگیر مسائل سیاسی شود، طبعا نمی‌تواند تاثیرات موفقیت‌آمیزی در زمینه‌های فوق‌الذكر داشته باشد و اگر قرار باشد شورای شهر وسیله و جولانگاه گروه‌های سیاسی شود، در كارهای اجرایی و برنامه‌ریزی‌های شهری نمی‌تواند آنچنان كه باید توفیق قابل توجهی داشته باشد و در نتیجه شهروندان دچار خسران و زیان خواهند شد.

از این رو اعضای محترم شورای شهر تهران كه همگی از افراد تحصیلكرده، با سوابق اجرایی دولتی هستند، باید با همدلی و تعامل و هماهنگی با دولت بتوانند در انجام مسئولیت خطیر خود منشا‌ء خدمات موثری شوند.

چون شورای شهر به تنهایی نمی‌تواند مشكلات كلانشهر تهران را بر طرف كند اما بی‌تردید با هماهنگی با دولت و استفاده از ظرفیت‌های طرفین می‌توان تعاملی مناسب برای حل مشكلات و برون‌رفت از معضلات شهری اقدام‌های شایسته‌ای انجام داد.

در صورت بروز چنین رویكردی نه شورای شهر توفیقی در ارائه خدماتش خواهد داشت و نه دولت. به عنوان مثال هم اكنون شركت راه آهن شهری تهران (مترو) در مورد توسعه برنامه‌ریزی خود و كسر بودجه با دولت ناهماهنگی دارد و این امر باعث شده كه برنامه‌های مترو برای گسترش و توسعه نتواند اجرایی شود. شورای شهر باید در برنامه‌ریزی‌های خود سیاستی هماهنگ با سیاست‌های دولت تنظیم كند تا اینگونه مشكلات بر طرف شود.

در این صورت می‌توان امیدوار بود كه با تدابیر مدیران شهر، رفاه و آسایش برای مردم فراهم شده و در نتیجه آن كارایی و نوگرایی و ابتكارات افراد جامعه افزایش می‌یابد و از سویی دیگر به‌رغم فضای اقتصادی موجود در كلانشهر تهران با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی آن می‌توان رونق اقتصادی در زندگی مردم به وجود آورد و چشم‌انداز ۲۰ساله جمهوری اسلامی را روشن و توسعه شهری را موفق ارزیابی كرد.

● یك اتفاق ساده

شهر تهران كه روزگاری پر از درختان و باغات سبز و از هوایی لطیف و پاك برخوردار بود، امروزه به شهری پر از دود و آلودگی تبدیل شده است كه باعث ایجاد بیماری‌های گوناگون برای شهروندان شده است.

در واقع می‌توان انتظار داشت كه پیرامون این مسئله در شورای شهر تهران كوشش و سعی فراوانی صورت گیرد، تا مردم دچار بیماری‌های تنفسی و قلبی و عصبی مشابه آن نشوند و بیش از این تبعات این عوارض كه ناشی از توسعه نامتوازن شهری است را نپردازند. با نگاهی دقیقتر می‌توان به این نتیجه رسید كه یكی از مهم‌ترین عوامل این آلودگی‌ها، سیستم حمل و نقل شهری و استفاده از اتوبوس‌های فرسوده در ناوگان اتوبوسرانی پایتخت است.

در این میان شركت واحد به عنوان بزرگترین سامانه حمل و نقل شهری نتوانسته آنگونه كه باید به تجهیز ناوگان خود پرداخته و ناوگان ترابری مدرنی را ساماندهی كند. از سویی ناكارآمدی در این سیستم موجب بروز مشكلات متعدد برای شهروندان تهرانی شده كه از جمله آن می‌توان به آثار زیستی و مشكلات ناشی از تاخیر و فرسوده بودن این سیستم اشاره كرد.

شهرداری برای صیانت از حقوق شهروندان و همچنین اعتمادسازی و توسعه مشاركت و همكاری میان مردم و پیگیری جدی مسائل اساسی فراروی مدیریت شهری می‌تواند با اجرای برنامه‌های كوتاه‌مدت و بلندمدت زمینه‌ساز توسعه شهری سالم باشد.

با گسترش و توسعه عدالت اجتماعی در كلانشهر تهران در ابعاد مختلف، عدالت در توزیع منابع و امكانات و عدالت در توزیع خدمات به خصوص رفع تبعیض و اختلاف‌های فاحش بین مناطق و محلات و ایجاد رونق اقتصادی شهری، توسعه، كارآفرینی و اشتغال در شورای شهر، كلانشهر تهران می‌تواند پا در مسیر‌های نوین گذاشته و استعدادهای تازه‌ای را در حوزه‌های شهری و شهروندمداری شكوفا كند.

از سویی شورای شهر با مبارزه با فرآیند و چرخه فساد مالی و اصلاح ساختارها، حراست از منابع سرمایه‌ای شهر و مالكیت مشاعی شهروندان می‌تواند از افراد متخصص و كاردان برای رسیدن به عدالت اجتماعی در كلانشهر تهران بیش از پیش بهره‌مند شده و با رسیدگی به مسائل كالبدی شهر رسالت بزرگی را كه فراروی تهران است حل كند.

البته در سالهای پیشین، شهرداری تهران به این امر وقوف كامل پیدا كرد و اقدامات مطلوبی را نیز انجام داده است، اما به‌رغم این اقدامات كه در پاره‌ای از موارد مهم و دارای اهمیت زیادی است ممكن است كه كافی به نظر نرسد و جای آن دارد كه اعضای سومین دوره شورای شهر به این مسئله توجه بیشتری داشته باشد.

شهر تهران با داشتن جمعیتی بالغ بر هشت میلیون نفر دارای استعداد‌های پنهان فراوانی است و از آنجا كه هرم جمعیتی این شهر بیانگر جمعیت جوان قابل توجهی است بنابراین لزوم ایجاد مراكز فرهنگی و اجتماعی با برنامه‌ریزی علمی و كاربردی می‌تواند موجب بروز توانایی‌ها در نوجوانان و جوانان این شهر شده و از فساد و ابتلا به معضلات شهری بكاهد.

همانطور كه اشاره شد در حوزه زیست‌محیطی كلانشهر تهران به خاطر بی‌توجهی افراد در گذشته و حال مشكلات زیست محیطی فراوانی را به دنبال داشته است و متاسفانه با تغییر و تحول دولت‌ها و سیاست‌های زیست‌محیطی تغییرات قابل ملاحظه‌ای را نداشته و مسائلی چون مشكلات معیشتی مردم و اشتغال به ویژه برای بانوان و همچنین ایجاد مراكز تفریحی مخصوص دختران جوان و رسیدگی به امور زنان سرپرست خانوار در برنامه‌ریزی‌های شورای شهر سوم می‌تواند راهگشای توسعه پایدار در جامعه باشد. یكی دیگر از مشكلات كلانشهر تهران تراكم واحدهای صنعتی است كه واقعا به حد انفجار رسیده .

بیش از ۴۰ درصد فعالیت اقتصادی كشور در ۵/۱ درصد از خاك ایران (كلانشهر تهران) متمركز شده و با اینكه در میانگین كشوری ۱۷ واحد صنعتی در هر هكتار وجود دارد در استان تهران ۲۷۶ واحد صنعتی در هر هكتار است و به همین دلیل برنامه‌ریزی در شورای شهر سوم كلانشهر تهران باید بسیار تخصصی و كاملا كارشناسی شده باشد و نمی‌توان با وعده‌ها و برنامه‌ریزی‌های غیرتخصصی تهران را به سمت مسیر‌های ناهموار پر فراز و نشیب راند.

شورای شهر كلانشهر تهران باید با مشاركت مردم از طریق شورایاری‌ها و شوراهای محل و منطقه همكاری تنگاتنگ داشته باشد و با استفاده از تمامی ظرفیت‌های تشكل‌های غیردولتی و دولتی و جلب مشاركت مردمی و اهمیت به پیشنهادات و انتقادات مردمی كلانشهر تهران را مدیریت علمی و تخصصی كند و در این دوره جدید اهمیت به كارهای زیربنایی و نظارت عالیه بر عملكرد مالی شهرداری از مهمترین وظایف این شوراست.

چون شهرداری تهران از گسترگی ویژه‌ای برخوردار است و سازمان‌ها و شركت‌های زیادی را تحت پوشش دارد و چنانچه شفافیت مالی در این سازمان‌ها و شركت‌های مالی نظارت و كنترل نشود آثار و تبعات زیادی برای مدیریت شهری و اعتمادسازی در میان مردم به وجود خواهد آورد و جای آن دارد كه كمیته‌های تخصصی در شورای شهر تهران نظارت قوی‌تری را اعمال كند تا شكوفایی اقتصادی را ناظر باشیم.

سید علی موسوی قمی