چشم انداز روابط اقتصادی ایران و آلمان

ضرورت برنامه ریزی برای صادرات بیشتر

آلمان بزرگ ترین اقتصاد اروپا و یکی از قدرت های بزرگ اقتصادی دنیاست که از نظر صادرات، جایگاه اول جهان را به خود اختصاص داده است. اقتصاد آلمان بردوستون اساسی خدمات و صنعت متکی است که بیش از ۹۹ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد؛ همه ساله بخش کثیری از کل واردات ایران که بیشتر کالاهای ضروری و سرمایه ای است، از این کشور تامین می شود.کتاب «بررسی نقش و اهمیت آلمان در روابط اقتصادی با ایران» با پژوهشگری «فرزاد رحیم زاده» درصدد است با توجه به نقش آلمان در اقتصاد جهانی و اثرگذاری این کشورها در تصمیمات بین المللی و همچنین جایگاه این کشور در روابط خارجی با ایران، وضعیت اقتصادی آلمان، روابط اقتصادی دوجانبه و در نهایت فرصت ها و چالش های پیش رو، مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد.در فصل اول گزارش وضعیت کنونی سیاسی، اقتصادی، نظامی، انرژی و امنیت انرژی و سایر مسائل مهم اقتصادی مربوط به آلمان به اجمال بررسی می شود. اطلاعات کلی درباره آلمان، رتبه بندی اقتصاد آلمان با استفاده از شاخص های اقتصادی، ساختار سیاسی آلمان، ایالت های آلمان، انتخابات ۲۰۰۵ و نتایج آن، احزاب سیاسی آلمان، چشم انداز سیاسی در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷، ساختار اقتصادی آلمان، چشم انداز اقتصادی در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷، بخش انرژی آلمان، امنیت انرژی و اهمیت آن برای آلمان، ساختار مهم و کلان رتبه گذاری آلمان و روابط خارجی آلمان عناوین این فصل هستند. دومین فصل به روابط دوجانبه ایران و آلمان از رهگذر مطالعه تاریخچه روابط ایران و آلمان، آخرین وضعیت روابط دو کشور، تحلیل روابط تجاری ایران و آلمان و فرصت ها و تهدیدها در روابط اقتصادی دوجانبه پرداخته شده است.با هم نگاهی داریم به مباحث سومین فصل که به نتیجه گیری نویسنده اختصاص یافته است.

رحیم زاده معتقد است مهم ترین مساله کشورهای صنعتی و در حال شکوفایی، دستیابی به مواد خام و منابع انرژی است و این کشورها در عین حال، دستیابی به بازارهای مصرف را نیز برای صادرات صنعتی خود حیاتی می دانند.

آلمان به عنوان پنجمین قدرت اقتصادی دنیا و اولین قدرت اقتصادی در بین کشورهای اروپایی در سال ۲۰۰۵ گوی سبقت را از آمریکا ربود و به عنوان بزرگ ترین کشور صادرکننده در سطح جهان مطرح شد. در امر واردات هم این کشور پس از آمریکا بزرگ ترین کشور واردکننده جهان است که عمده واردات آن را نفت و گاز تشکیل می دهد که در این واردات روسیه نقش ویژه ای دارد.

از دیدگاه رحیم زاده اکنون آلمان با توجه به سابقه جنگ های جهانی گذشته درصدد است با در نظر داشتن وعده های آمریکا در حمایت از عضویت آلمان در شورای امنیت، قدرت سیاسی خود را در دنباله روی از آمریکا جست وجو کند اگر چه بخش خصوصی آلمان مخالف سیاست های فعلی آلمان است.

آلمان ضمن در نظر گرفتن هدف اصلی خود یعنی طرح آلمان به عنوان یک قدرت بزرگ سیاسی در جهان، حفظ موقعیت اقتصادی و تجاری را در نظر دارد که در این راستا سعی می کند میزان صادرات خود را گسترش داده و با کاهش واردات نفت و گاز، کل واردات کشور را کاهش دهد. به همین جهت به دنبال تولید برق از منابع تجدیدپذیر است.

در این راستا رحیم زاده معتقد است باید با توجه به نگرانی اروپا از اینکه روسیه از نفت و گاز خود به عنوان سلاحی برای اعمال بعضی نظرات خود استفاده کند و از سوی دیگر دو برابر شدن تقاضای انرژی تا سال ۲۰۳۰ بنابر پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی لازم است ایران در زمینه تامین انرژی آلمان و اروپا پیش قدم باشد که تلاش اخیر ایران برای صدور گاز ایران و ترکمنستان از طریق ترکیه و بدون عبور از روسیه به اروپا (خط لوله موسوم به نوباکو) در همین پروسه قابل ارزیابی است.

هرچند در چالش هسته ای موسسات مالی و بانکی آلمان تحت فشار آمریکا روابط و معاملات خود را با ایران به حالت تعلیق درآورده اند و همچنین با توجه به حمایت آلمان از رژیم صهیونیستی اما رحیم زاده از عواملی می گوید که باعث تقویت روابط دوجانبه بین دو کشور می شوند که روابط اقتصادی روبه رشد ایران و آلمان یکی از این عوامل است.

در بررسی و تجزیه و تحلیل روابط تجاری دوجانبه، می بینیم که آلمان نقش مهمی را در امر مبادلات تجاری ایران بازی می کند. این کشور در طول دوره ۲۰۰۶- ۲۰۰۲ به طور متوسط ۵/۵ درصد از کل مبادلات تجاری ایران را به خود اختصاص داده است که دلیل اصلی آن واردات زیاد ایران از آلمان است و طبق گزارش های سازمان توسعه تجارت، آلمان از نظر میزان صادرات به ایران در سال ۱۳۸۱ ه.ش در جایگاه اول قرار داشته و طی سال های ۱۳۸۵ - ۱۳۸۲ و چهار ماهه اول ۱۳۸۶ بعد از امارات متحده عربی بیشترین میزان صادرات را به ایران داشته است. حجم بیشتر این واردات، کالاهای سرمایه ای بوده که برای صنایع داخلی کشور مورد نیاز است که این روند می تواند وضعیت مناسب تری پیدا کند.

نکته دیگر در روابط دوجانبه، سرمایه گذاری زیاد آلمان در ایران است. این کشور ۳۲/۱۳ درصد از کل سرمایه گذاری های خارجی در ایران، در طول دوره

۱۳۸۵-۱۳۷۲ را به خود اختصاص داده است که بیشتر این سرمایه گذاری ها در بخش های اساسی و ضروری کشور ایران مانند پتروشیمی، مواد شیمیایی، دستگاه ها و ماشین آلات و قطعات الکترونیکی و امثال آن صورت گرفته است.

با توجه به گزارش اتاق بازرگانی ایران و آلمان از دست دادن بازار ایران برای آلمان به معنی از دست رفتن ۱۰ هزار شغل در داخل آلمان است پس لازم است این بازار برای هر دو کشور حفظ شود.

رحیم زاده معتقد است عمده مشکلی که ایران در روابط تجاری خود با آلمان از آن رنج می برد کسری تراز تجاری خود در تجارت با آلمان است که این امر می تواند به دلیل اهمیت و کیفیت کالاهای وارداتی قابل چشم پوشی باشد. در این راستا شناسایی و معرفی محصولات تولیدی ایران به آلمان با ایجاد نمایشگاه مشترک، گسترش صادرات کالا مانند فرش و صنایع دستی، تشویق و حمایت بخش خصوصی برای تولید کالاهای وارداتی در داخل کشور و برنامه ریزی و ایجاد زمینه برای صادرات نفت و گاز به آلمان پیشنهادهای نویسنده جهت حل این مشکل است.

در پایان رحیم زاده معتقد است با توجه به سابقه خوب و مثبت روابط تجاری ایران و آلمان باید آلمان از رفتارهای نامعقول مقطعی دست بردارد تا این سابقه مثبت با چشم اندازهای نوین آینده پیوند یابد.

«بررسی نقش و اهمیت آلمان در روابط اقتصادی با ایران» نوشته و پژوهش «فرزاد رحیم زاده» را در ۱۳۲ صفحه و با قیمت ۲۰۰۰ تومان، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد روانه بازار کتاب کرده است.