دلیل و درمان گردن درد

گفت و گو با دکتر گیو شریفی متخصص جراحی مغز و اعصاب

«چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار» این بیت که بیشتر درباره مسایل اجتماعی به کار می‌رود در شاخه درمانی هم مصادیق جالب‌توجهی دارد...

کافی است کوچک‌ترین بخشی از بدن درد بگیرد، آن وقت تمرکزمان برهم می‌خورد و دیگر نمی‌توانیم مسوولیت‌هایمان را آنطور که انتظار داریم انجام دهیم. گردن که سر را به تنه وصل می‌کند گاهی چنان درد می‌گیرد که مجبور می‌شویم کار را تعطیل کنیم و به این عضو استراحت دهیم. انسان امروزی هم که برای پیشبرد زندگی‌اش وقتی برای آساییدن بیش از حد ندارد. از طرفی گاهی گردن‌درد نشانه یک بیماری مهم است که باید هر چه سریع‌تر بررسی شود. حساسیت گردن‌درد به نظرمان آنقدر شدید بود که درباره آن گفت‌وگویی را با دکتر گیو شریفی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ترتیب دادیم و گردن‌درد را از علت تا درمان بررسی کردیم.

▪ گردن‌درد در چه سنی شایع‌تر است؟

این درد میان مردم به‌خصوص افراد بالای ۵۰ سال خیلی شایع است. درد گردن ممکن است در هر نقطه گردن یعنی درست از انتهای سر تا ابتدای شانه‌ها ایجاد شود و به قسمت‌های بالایی پشت و بازوها هم بزند.

▪ آیا درد گردن می‌‌‌تواند نشانه یک بیماری به‌خصوص باشد؟

بله، برخی بیماری‌های غیرشایع هم گردن‌درد را پدید می‌آورند؛ مثلا عفونت به خصوصی در گردن، درگیری ریشه‌های عصبی گردن، تنگ‌شدن کانال نخاعی در گردن، آرتروز بین مهره‌ای، مننژیت (که سبب التهاب بافت مغز و نخاع می‌شود)، آنفلوانزا یا آرتریت روماتویید.

▪ لطفا از علایم دردهای گردنی برایمان بگویید.

ممکن است درد گردن را به‌صورت گره‌، سفتی یا درد شدید در ناحیه گردن خود حس کنید. گاهی درد به شانه‌ها و پشت منتشر می‌شود یا در مواقعی سرتان هم درد می‌گیرد. شاید به‌دنبال ایجاد این درد نتوانید سروگردنتان را به‌راحتی تکان دهید یا بالا بگیرید. اگر به هر دلیلی ریشه عصب نخاعی تحت‌فشار باشد، ممکن است در ناحیه شانه خود احساس درد، کرختی، سوزن‌سوزن‌شدن (گِزگِز) یا ضعف کنید. اگر درد ناحیه گردنتان مدتی طولانی با شماست یا به عبارتی مزمن است احتمال دارد در انجام فعالیت‌های روزمره‌تان دچار مشکل شوید و بنابراین عوارض جانبی گردن درد یعنی خستگی، افسردگی یا اضطراب سراغتان بیاید.

▪ چه عواملی خطر ابتلا به گردن درد را افزایش می‌دهند؟

گردن درد در افراد بالای ۵۰ سال که در معرض خطر آسیب‌های مفصلی و دیسکی هستند، بیشتر دیده می‌شود. اگر شخصی به‌تازگی جراحی کرده یا دچار سانحه‌ای شده احتمال دارد گردن درد بگیرد. بیماری‌هایی که ذکر کردم هم می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. این عوامل قابل مهار نیستند اما عوامل خطری چون حالت بدن، افسردگی، نارضایتی شغلی، اعتیاد به دخانیات و سیگار و ورزش نکردن را می‌توان از زندگی حذف کرد.

▪ اگر فرد مبتلا به گردن‌درد سراغتان بیاید، مشکل او را چطور تشخیص می‌دهید؟

من و همکارانم ابتدا از بیمارمان درباره علایمی که به‌تازگی داشته می‌پرسیم سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهیم. ممکن است طی این کندوکاو‌ها متوجه رخداد سانحه‌، ابتلا به یک بیماری یا عادت به انجام فعالیتی به‌خصوص شویم که باعث گردن درد شده باشند. طی معاینه فیزیکی دقت می‌کنیم که بیماری می‌تواند گردنش را به‌راحتی تکان دهد یا نه. به علاوه توجه می‌کنیم که بیمار دچار کرختی، بی‌حسی، گزگز یا بی‌حسی در بازوهایش است یا نه.

▪ در چه مواقعی از بیمار می‌خواهید که آزمایش‌های تشخیصی انجام دهد؟

اگر گردن‌درد بیمار بعد از یک سانحه ایجاد شده باشد یا با گذشت چند هفته هنوز از بین نرفته باشد، برای او عکس‌های تشخیصی از قبیل عکس رادیولوژی، ام‌آر‌آی‌ و سی‌تی‌‌اسکن تجویز می‌کنیم. به کمک این عکس‌ها می‌توانیم عضلات، استخوان‌ها و دیسک‌های ستون‌مهره‌ها، ریشه‌های عصبی ستون‌فقرات و نخاع بافت‌های ناحیه را بررسی کنیم.

▪ بیماری که گردن‌درد دارد، باید انتظار چه درمان‌هایی را داشته باشد؟

نوع درمانی که برای گردن‌درد در نظر می‌گیریم به علت ایجاد آن بستگی دارد. بیشتر گردن‌دردهایی که در اثر فعالیت‌های ناصحیح روزانه ایجاد می‌شوند با روش‌های آموزشی در خانه قابل بهبودند مثلا اگر درد ناگهانی و بی‌سابقه ایجاد شود، می‌توان هر ۳-۲ ساعت یک‌بار به مدت ۱۵ دقیقه از پدهای گرمازا یا دستمالی که با اتو داغ شده در محل درد استفاده کرد. دوش آب‌گرم هم برای درمان این دردها موثر است. استفاده از کیسه آب یخ به مدت ۱۵-۱۰ دقیقه و با تناوب ۳-۲ ساعت هم می‌تواند سودمند باشد. این روش‌ها تجربی‌اند و اگر برای کسی چاره‌ساز است می‌‌تواند از آنها کمک بگیرد. استفاده از استامینوفن، آسپیرین، ایبوپروفن و داروهای ضدالتهابی هم می‌تواند برای رفع درد‌گردن موثر باشد. اگر درد گردن شما ناشی از عادت‌های بد روزانه است، توصیه می‌کنم حتما نحوه نشستن، خوابیدن و فعالیت شغلی خود را اصلاح کنید وزیر نظر یک فیزیوتراپ یا متخصص طب ورزشی به انجام تمرین‌های سودمند ناحیه گردن بپردازید. ماساژ و یوگا هم برای درمان این دردها مفیدند.

▪ آیا روش جراحی هم برای درمان گردن‌درد انجام می‌شود؟

برای درمان درد‌گردن خیلی به‌ندرت از جراحی استفاده می‌کنیم اما اگر فرد بیماری به‌خصوصی داشته باشد مثلا تومور، فشار بر ریشه‌های عصبی یا تنگی کانال نخاعی، ممکن است برای رفع آن بیمار را جراحی کنیم که در نتیجه گردن‌درد او هم بهبود می‌یابد.

▪ آیا می‌توان از ابتلا به گردن‌درد پیشگیری کرد؟

می‌توان با اصلاح عادت‌ها از گردن‌دردهایی که به ‌‌علت حالت‌های نادرست بدنی ایجاد می‌شوند، پیشگیری کرد. یادتان باشد در هر حالتی که قرار دارید و کار می‌کنید بعد از ۱۵-۱۰ دقیقه کمی نرمش گردن انجام دهید تا از فشار وارد بر ناحیه گردن کاسته شود. مشاغل پرخطر تنها موضوع صحبتم نیست. کتاب‌خواندن، رانندگی و کار با کامپیوتر هم شامل این توصیه می‌شوند. گاهی بیماران می‌گویند که در پایان روز گردن‌درد می‌گیرند که به این عزیزان توصیه می‌کنم به حالت نشستن خود در طول روز توجه کنند. اگر هم شخصی صبح‌ها گردنش درد می‌گیرد باید وضعیت استراحت شبانه خود را بهبود بخشد مثلا از بالشی با ارتفاع مناسب استفاده کند و روی شکم نخوابد.

یاسمین ثریا