شناخت مدل های دموکراسی

«دموکراسی» از واژه دموکراسیا مشتق شده که ریشه های آن دو واژه دمو به معنی مردم و کرائوس به معنی حکومت است

کتاب مدل های دموکراسی دو هدف عمده را دنبال می کند؛ اول، معرفی مدل های اصلی دموکراسی و مهمتر از همه، مدل های مربوط به سنت غرب از یونان تا به امروز. دوم، ارائه روایتی انتقادی از اندیشه های دموکراتیک متوالی به منظور پرداختن به این سوال که در بخش پایانی کتاب مستقیما مطرح شده است؛ امروزه دموکراسی باید چه معنایی داشته باشد؟

بنابراین، کتاب حاضر، هم نوعی معرفی و هم نوعی «رساله تفسیری» است. این دو هدف، آنقدرها هم که به نظر می رسد با یکدیگر ناسازگار نیستند. زیرا همه معرفی ها موضوع مورد مطالعه خود را ضرورتا از چشم انداز خاص در چارچوب حوزه های عموما پیچیده و مورد منازعه بررسی می کنند.

نویسنده در این باره می نویسد؛« سعی کرده ام متن کتاب تا حدممکن «باز» باشد و خواننده این فرصت را کاملا در اختیار داشته باشد که مستقل از استدلال ها و مواضع من مستقلا به تامل درباره این قضایا بپردازد، اما امیدواریم خواننده را به دیدگاه هایی که طرح کرده ام و بنا گزیر متن را مورد دست اندازی قرار خواهد داد علاقه مند نمایم.»

در کتابی با عرصه ای به این گستردگی غالبا ناگزیر بوده ام در زمینه تفسیرهای بسیار بحث انگیز، مواضعی اتخاذ کنم. بی تردید، پژوهشگران هر یک از این عرصه های خاص با بسیاری از مطالب موافق نخواهند بود. در بسیاری از موارد جا دارد که بعضی پرسش ها طرح شود. با وجود این، نویسنده امیدوار است این کتاب، به ویژه برای کسانی که برای نخستین بار به پرسش های مربوط به دموکراسی می اندیشند سودمند باشد.تاریخ اندیشه دموکراسی بغرنج، و تاریخ دموکراسی ها گیج کننده است.

اول آنکه امروزه تقریبا همه، بدون توجه به دیدگاهی که درباره چپ، راست، یا میانه دارند، مدعی دمکرات بودن هستند. انواع رژیم های سیاسی، از جمله رژیم های اروپای غربی، بلوک شرق و آمریکای لاتین خود را دموکراسی می نامند. به نظر می رسد دموکراسی در حول و حوش زندگی سیاسی نوین، «فضایی از مشروعیت» ایجاد می کند؛ فرامین، قوانین، سیاست ها و تصمیمات، در صورت «دموکراتیک» بودن، منصفانه و مناسب قلمداد می شوند. اما همیشه وضع بر این روال نبوده است و از یونان باستان تا به امروز، اکثریت قابل توجهی از متفکران سیاسی در قبال نظریه و عمل دموکراسی موضعی کاملا انتقادی داشته اند. تعهدی یکپارچه به دموکراسی، در واقع پدیده ای بسیار جدید است.

دوم آنکه نوشته های اندکی در دست است که در آنها درباره دموکراسی از یونان باستان تا اروپای قرن هجدهم و آمریکای شمالی سخن رفته باشد. پیشینه هواخواهی فراگیر از دموکراسی، به مثابه شکلی از سازماندهی زندگی سیاسی، به کمتر از یکصدسال می رسد. به علاوه، اگرچه بسیاری از دولت ها شاید در حال حاضر دموکراتیک باشند، اما تاریخ نهادهای سیاسی آنها گویای شکنندگی و آسیب پذیری تشکیلات دموکراتیک است. دموکراسی، شکلی از حکومت است که ایجاد و حفظ آن، کاری بسیار دشوار است. تاریخ اروپای غربی در قرن بیستم به روشنی این مطلب را نشان می دهد؛ فاشیسم و نازیسم تا آستانه امحاء کامل دموکراسی پیش رفتند. دموکراسی از میان مبارزات اجتماعی سهمگین سر بر آورده و غالبا در چنین مبارزاتی به قربانگاه رفته است. مطالب این کتاب درباره اندیشه دموکراسی است، اما در بررسی این اندیشه، نباید جنبه های تاریخی آن را در فکر و عمل نادیده بگیریم.

«دموکراسی» واژه ای اصلا یونانی است که در قرن شانزدهم از طریق واژه فرانسوی دموکراتی وارد زبان انگلیسی شد. «دموکراسی» از واژه دموکراسیا مشتق شده که ریشه های آن دو واژه دمو (به معنی مردم) و کرائوس (به معنی حکومت) است. دموکراسی به معنی نوعی از حکومت است که در آن به خلاف حکومت های مونارشی و اشرافی، مردم حکومت می کنند.

دیوید هلد

ترجمه؛ عباس مخبر

ناشر؛ روشنگران و مطالعات زنان

چاپ سوم؛ ۱۳۸۴

۱۵۰۰ نسخه

۴۶۹ صفحه