طرز بالا رفتن از پله های موفقیت

ارتباط سالم و صحیح آن است كه طرفین در امر مبادله اطلاعات و احساسات در فضایی مناسب شركت كرده و با یكدیگر هماهنگی داشته و در این ارتباط, هر دو احساس ارزشمندی كنند

در جامعه انسانی، ارتباطات می‌تواند نقش مهمی‌در زندگی داشته باشد.مزایای زبان، لغات، سروده‌‌ها، خط‌‌ها و غیره بر ما روشن است.گذشته از‌این، ما احساسات خود را می‌توانیم با حالات چهره، دست‌ها و غیره بیان كنیم.از طریق ارتباطات است كه یك فرد‌ ‌خود را به دیگران می‌شناساند.یك فرد كرولال می‌تواند با استفاده از علایم و اشارات‌ ‌ارتباط برقرار نماید.

هدف ارتباطات، انتقال یا تبادل‌ایده‌‌ها و افكار می‌باشد.‌ ارتباطات یك بخش مهم از فرآیند آموزشی را تشكیل می‌دهد.وقتی كه هدف از یادگیری تغییر در آگاهی، گرایش و رفتار می‌باشد نشانگر‌این است كه نتیجه ارتباطات نیز به‌ ‌تغییر در آنها منجر می‌گردد.در جریان ارتباط‌های آموزشی، عامل مهم را‌ ‌می‌توان‌ ‌كلید و عامل اصلی كنترل و هدایت رفتار دانش آموزان و نیروی موثر در برقراری ارتباط‌ ‌و سودمندی آن در كلاس درس دانست.

● ارتباط چیست ؟

ارتباط عبارت است از‌ :‌فرآیند مبادله اطلاعات و احساسات.پس ارتباط جریانی است متقابل.

● ارتباط سالم كدام است؟‌ ‌

ارتباط سالم و‌ ‌صحیح آن است كه طرفین در امر مبادله اطلاعات ‌و احساسات در فضایی مناسب شركت‌ ‌كرده و با یكدیگر هماهنگی داشته و در‌این ارتباط، هر دو احساس ارزشمندی كنند. به‌ ‌طور كلی ارتباط انسان‌ها با یكدیگر، بر اساس دو بینش برقرار می‌گردد: <كرامت> و<امانت.> برقراری ارتباط یا براساس تكریم شخصیت است و یا بر اساس تحقیر شخصیت. ما در‌ ‌برخورد‌ها و ارتباطات‌مان با دیگران، انسان را هر گونه كه تلقی كنیم، با او همان‌طور برخورد می‌كنیم. اگر انسان را موجودی با شخصیت و با عزت بدانیم تلاش می‌كنیم كه‌این كرامت را در او تقویت كنیم‌ ‌و اگر او را فاقد كرامت نفس بدانیم سعی در تحقیر‌ ‌او داریم.

از دیدگاه اسلام ارتباطی سالم است كه بر پایه تكریم شخصیت، عزت و احترام متقابل انسانی استوار باشد.

● مهم‌ترین وسیله ارتباط

یكی از روش‌‌های برقراری ارتباط انسان‌ها با یكدیگر، گفت و شنود و مكالمه است. كلمات، مبین عواطف و احساسات انسان‌ها است. از طریق رد و بدل كردن كلمات اهداف، مقاصد و نیت‌ها آشكار می‌شود. در حقیقت، شخصیت انسان‌ها در زیر زبان‌شان و بین سخنان‌شان نهفته است.

● انواع ارتباط

▪ ارتباط كلامی‌

با تحقیقاتی‌ ‌كه به عمل آمده، در جامعه ما تقریبا نزدیك به ۸۵ درصد ارتباطات افراد از طریق حرف زدن و گوش دادن ( گفت و شنود ) و نزدیك به ۱۵ درصد از طریق خواندن و نوشتن است. پس در‌این‌ ‌مورد واژه‌‌ها و كلمات و جملات نقش ویژه‌ای رادر نقل وانتقال مفاهیم و احساسات انسان‌ها بازی می‌كند. واژه‌‌ها در نقل وانتقال اطلاعات و ارتباط دو انسان از بار‌ ‌احساسی مهمی‌برخوردارند و از نظر عاطفی، كلمات تأثیر فوق‌العاده‌ای در روحیه افراد دارد. بیان و گفت‌وگویی كه برای‌ایجاد ارتباط در قالب كلمات و‌ ‌الفاظ رد وبدل‌ ‌می‌شود، از اهمیت خاصی برخوردار است و به همین دلیل، خداوند متعال‌ ‌در قرآن كریم اولین ویژگی مهم انسان را پس از خلقت او بیان ذكر می‌نماید‌: <خلق‌ ‌الانسان علمه البیان> انسان را بیافرید و به او سخن گفتن آموخت.

بیان و گفتار،‌ ‌مهم‌ترین وسیله ارتباط انسان‌ها با یكدیگر است و چون ارتباط فرآیندی است دو طرفه،‌ ‌بخش اعظم ارتباط انسان‌ها از طریق گفت و شنود و همین مكالمات عادی و روزمره صورت‌ ‌می‌گیرد. در ارتباط صحیح‌ ‌و سالم، باید هم گوینده خوبی‌بود و هم شنونده خوبی، یعنی در تبادل اطلاعات و احساسات و عواطف باید از نقش و تأثیر عاطفی و روانی‌ ‌واژه‌‌ها و كلمات آگاه بود. باید توجه داشت كه چگونه بعضی از كلمات و واژه‌ها در ‌ایجاد و برقراری ارتباط سالم نقش سازنده داشته و همواره در‌ایجاد صمیمیت و دوستی‌ ‌موثرند. همچنین باید به موقعیت و فضای ارتباط كه‌ این واژه‌ها و كلمات در آن رد و بدل می‌گردد، آشنایی داشت. گاهی گفتن یك كلمه مثبت در شرایط و فضای نامناسب و‌ ‌نامساعد، بار منفی القاء می‌كند.

بنابراین باید هم به نقش كلمات و واژه‌‌ها و هم شرایط القاء و مبادله كلمات آشنایی و دقت كامل داشت، چرا كه ارتباط سالم در فضایی‌ ‌حاكی از صمیمیت و محبت و احترام متقابل با شناخت و در نظر گرفتن معنا و نقش عاطفی‌ ‌كلمات امكان پذیر است و رعایت آنها موجب استحكام آن روابط خواهد شد.متأسفانه ما‌ ‌توجهی به سخنان و واژه‌‌هایی كه در مكالمات و گفت‌وگو‌های روزانه ‌خود رد‌و‌بدل می‌كنیم، نداریم به خصوص اگر در نقش اولیاء و مربیان در مقام تعلیم و‌تربیت هم باشیم‌.

▪ ارتباط معنوی‌ ‌

گفتار نمی‌تواند افراد را جذب سازد و تنها تجسم رفتارها است كه انسان‌ها را به خضوع در می‌آورد و هر انسانی در دوران زندگی خود با‌ ‌بسیاری از دانشمندان و بزرگان برخورد می‌كند اما تنها كسانی كه دارای جاذبه اخلاقی هستند، موجب تغییر رفتار می‌شوند. در اهمیت و برجستگی عامل اخلاقی همین مقدار‌ ‌بس كه حضرت محمد‌(ص) می‌فرمایند <افكم لن تسعوا الناس باموالكم فالقوهم بطالقه‌ ‌الوجه> ‌یعنی انسان‌ها نمی‌توانند به وسیله اموالشان دل‌های مردم را متوجه خود سازند‌ ‌بلكه خوش‌خویی و گشاده رویی عامل جذب و شیفتگی است.

بنابراین معلمان و‌ ‌مربیان تنها در پرتو تجسم اخلاق می‌توانند دل‌های شاگردان‌ ‌را جذب كنند و از همین‌ ‌رهگذر به ساختن و پرداختن آنان بپردازند.

▪ ارتباط بصری

ارتباط بصری با‌ ‌شاگردان از اهمیت خاصی برخوردار است.معلمی ‌كه قادر‌ ‌باشد در حفظ عدالت با همه‌ ‌شاگردان خود ارتباط بصری برقرار كرده‌ ‌و به طور طبیعی به تمامی ‌آنان به تناوب و‌ ‌تناسب نظر كند، همانند آن است‌ ‌كه با تار‌های نامریی، اذ‌هان شاگردان خود را تسخیر‌ ‌كرده باشد. در‌ ‌نتیجه یك ارتباط بصری متقابل، دانش آموزان كمتر دچار بی‌حوصلگی می‌شوند و نه تنها رفتار زاید ایشان فوق‌العاده كاهش می‌یابد و با‌ ‌كوچك‌ترین‌ ‌محرك بیرونی حواس‌ایشان پرت نمی‌شود بلكه با افزایش دامنه‌ ‌توجه‌شان از دقت و‌ ‌تمركز ذهنی بیشتری برخوردار می‌شوند و بالطبع‌ ‌با یادگیری بهتر مواد آموزشی، پیشرفت تحصیلی مطلوبی ‌نیز خواهند داشت.

بعضی از معلمان به دلایل مختلف از جمله‌ ‌توجه بیشتر به یك یا چند‌ ‌دانش‌آموز خاص و یا به دلیل كم‌رویی، اضطراب و یا ضعف‌ ‌مهارت‌های اجتماعی، به گونه‌ای كه انتظار می‌رود نمی‌توانند به طور طبیعی با همه‌ ‌شاگردان ارتباط بصری داشته باشند. در نتیجه نه تنها شاگردان این كلاس زودتر‌ ‌خسته شده و بیشتر دچار حواس پرتی می‌گردند بلكه بعضا در آنها نگرش منفی و احساسی ناخوشایند نسبت به شخصیت معلم به وجود‌ ‌می‌آید.اگر چنانچه دانش آموزان بر‌این‌ ‌باور باشند كه معلم عمدتا به هنگام تدریس به دانش آموز یا دانش‌آموزان خاصی نگاه می‌كند احساس تبعیض دامن‌گیرشان می‌شود و تقویت چنین احساسی عواقب ناخوشایندی از‌ ‌بی‌رغبتی نسبت به درس و گریز از كلاس را همراه خواهد داشت.

این مسأله در مدارس، آنجا‌ ‌كه كودكان و نونهالان به الگو‌های رفتاری بزرگسالان بیشترین توجه را دارند و هر لحظه‌ ‌در انتظار نگاه محبت آمیز معلم هستند، از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است.

▪ ارتباط معلم با دانش آموزان‌ ‌

مدرسه روابط انسانی را كه موجب‌ ایجاد تعادل فكری‌ ‌در كودك می‌شود،‌ترغیب می‌كند و به او‌این احساس را می‌بخشد كه متعلق به گروه معینی‌ ‌می‌باشد و در‌این گروه نقش مفیدی دارد و می‌تواند در داخل آن محیط، دوستی و‌ ‌حمایت به دست آورد.<كلاسی كه در آن روابط انسانی نیكو وجود دارد، محیط‌ ‌مطبوعی‌ ایجاد می‌كند كه كودك در داخل آن شكفته می‌شود.> آموزگار كه بیش از هر‌ ‌شخص دیگری در‌ایجاد روابط انسانی نیكو موثر است باید از لحاظ تعادل احساساتی چنان‌ ‌باشد كه مسائل شخصی وی در روابط او با شاگردان اختلال‌ایجاد نكنند. یك معلم خوب با شاگردان‌ ‌تفاهم پیدا می‌كند،‌ ‌نسبت به آنها محبت صمیمانه‌ای دارد، خود را نسبت به آنها‌ ‌منصف و‌ ‌بی‌غرض نشان می‌دهد و می‌تواند جانب شخصیت و مزاح را حفظ كرده و همراه‌ ‌شاگردان و نه به خود آنها بخندد.

چنین معلمی شخصیت خاص دانش‌آموز را محترم می‌دارد و در كلاس، محیط گذشت و مسالمت به وجود می‌آورد.

روابط حسنه بین معلم و شاگردان در آهنگ‌ ‌صدای او، در نحوه نامیدن هر شاگرد و در روش اظهار علاقه او به حوادث زندگی شاگرد‌ ‌آشكار می‌شود. وی با شاگردان از مطالبی‌كه به آنها مربوط است، گفتگو می‌كند و برخی از تجربه‌های شخصی خود را برای آنها حكایت می‌كند.‌ هر قدر كه‌ ‌معلم و شاگرد بیشتر با هم كار و تفریح و بازی كنند، احساسات دوستی مستحكم‌تر‌ ‌می‌شود. یك معلم خوب‌ ‌احتیاج‌های عاطفی هر شاگرد را مطالعه می‌كند و در رفع آنها كوشش می‌نماید و‌ ‌علامت‌های هر نوع اختلال روانی و احساساتی را در آنها مورد توجه قرار می‌دهد.‌

جمیله آهنگری - مربی بهداشت