اعتقاد داریم و انجام نمی دهیم

دکتر سیامک شایان امین و دکتر مریم محمودی

یکی از خاطرات دندانپزشکان از دوران دانشجویی در بخش اندودنتیکس، مصیبت‌هایی است که بر سر نصب و کار با «رابردم» حین انجام درمان ریشه دندان بیماران خود کشیده‌اند. اساتید بخش همانند کتاب‌های مرجع بر لزوم استفاده از لاستیکی تاکید می‌کردند که با گیره مخصوص اطراف یک دندان بسته می‌شد و توسط یک فریم پلاستیکی دور دهان ثابت می‌شد تا به این‌ترتیب تمام دهان را جز همان دندان مذکور، از دید و دسترس خارج کند...

استفاده از رابردم مزیت‌های بسیاری ‌دارد که تمام دندانپزشکان، به نیت درس پس دادن در دوران دانشجویی، آنها را از حفظ کرده‌اند و بعید نیست هنوز هم آنها را به خاطر بیاورند، اما امروز، پس از گذران دوران تحصیل و ورود به بازار کار، چند درصد آنها هنوز هم به لزوم استفاده از رابردم اعتقاد دارند و از آن استفاده می‌کنند؟

● رابردم چیست؟

رابردم وسیله‌ای است برای جداسازی و ایزولاسیون محیط عمل که در کارهای مختلف دندانپزشکی نظیر اندودنتیکس، ترمیمی، اطفال و پریو به کار می‌رود. رابردم از آسپیره یا بلعیده ‌شدن اتفاقی وسایل کوچک، مواد یا محلول‌های شستشودهنده جلوگیری می‌کند. همچنین بیمار را در برابر صدمات حاصل از وسایل چرخشی یا دستی محافظت می‌نماید. رابردم محیط خشک و تمیز و دید بهتری برای دندانپزشک فراهم کرده و خطر انتشار بیماری‌های عفونی را کاهش می‌دهد.

● چرا دندانپزشکان از رابردم استفاده نمی‌کنند؟

دندانپزشکان معتقدند استفاده از رابردم وقت‌گیر و پر درد سر است، تهیه رادیوگرافی از دندان همراه رابردم مشکل است، مخارج درمان را افزایش می‌دهد و بیمار هنگام استفاده از آن احساس راحتی نمی‌کند. ضمن اینکه قرار دادن کلامپ رابردم گاه منوط به انجام یک تزریق اضافه در لثه بیمار است و دیواره‌های ضعیف دندان را با خطر شکستگی روبه‌رو می‌کند، اما نکته جالب توجه این که در یک پژوهش آماری، بیشتر دندانپزشکان علت اصلی استفاده نکردن از این وسیله را نداشتن عادت کاربرد رابردم ذکر کردند و بستن آن را کاری اکادمیک و منحصر به دوران دانشجویی دانستند.

آنها معتقد بودند با افزایش تجربه کاری، توانایی ایزوله کردن دندان با رول پنبه را دارند و لزومی به استفاده از رابردم نمی‌بینند، اما اگر دندانپزشکان برای یک بار هم که شده، خود را جای بیماری می‌گذاشتند که برای درمان ریشه دندان‌اش مجبور است طعم ناخوشایند و گزنده‌ محلول‌های شستشودهنده کانال را تجربه کند به تمام مصایب قرار دادن رابردم بر دهان بیمارشان تن در می‌دادند و از آن استفاده می‌کردند، مگر اینکه ادعا کنند هنگام درمان ریشه از محلول‌های شستشودهنده نظیر هیپوکلریت سدیم یا کلرهگزیدین استفاده نمی‌کنند و دغدغه آلوده شدن کانال‌های دندان با بزاق آلوده به باکتری را ندارند که متاسفانه در موارد بسیاری اینچنین نیز هست.

بررسی چگونگی انجام درمان ریشه در مطب‌های دندانپزشکان عمومی در سال ۱۳۸۷ در شهر تهران توسط دکتر مرادی‌مجد و همکاران نشان داد ۹۰ درصد دندانپزشکان وارد شده در این تحقیق هرگز از رابردم در هنگام RCT استفاده نمی‌کردند، ۴۵ درصد در بین جلسات درمان ازهیچ دارویی داخل کانال‌ها استفاده نمی‌کردند و ۷۲ درصد تنها از نرمال‌سالین برای شستشوی کانال‌ها استفاده می‌کردند، درحالی‌که تنها ۱۰ ‌درصد از هیپوکلریت‌سدیم برای این منظور بهره می‌بردند.

نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد بیشتر دندانپزشکان عمومی تهران از استانداردهای کیفی لازم جهت درمان‌های آندودونتیک پیروی نمی‌کنند.

● جستجوی رابردم در بازار ایران

اگر بهانه استفاده نکردن از رابردم سختی کار و تشریفات قرار دادن رابردم در دهان بیمار است، باید بدانید دیگر لازم نیست لاستیک آن را پانچ کنیم و با فریم مخصوص روی دندان سوار کنیم. حتی نیازی به استفاده از کلامپ‌های مخصوص نیز نیست. با ابتکار شرکت Ivoclar در عرضه رابردم

ultra dam، می‌توان تنها با قیچی کردن محل سوار شدن دندان‌ها روی رابردم آنها را به سادگی روی دندان قرار داد. قیمت هر رابردم از این مارک ۱۵۰۰ تومان و بسته هشتادتایی آن به قیمت ?? هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.

شرکت Kerr نیز رابردم‌های آماده‌ای را عرضه کرده که جایگاه دندان‌ها روی آنها مشخص است و تنها کافی است آنها را با قیچی ببرید و همراه فریم پلاستیکی روی دندان قرار دهید. بسته ده‌تایی رابردم همراه یک عدد فریم به قیمت ۴۵ هزار تومان در بازار موجود است. رابردم‌هایی با فرمت کلاسیک نیز در بازار موجودند. مثلا رابردم شرکت Roeko که بسته سی‌تایی آن ۲۵ هزار تومان قیمت دارد. ست کامل رابردم MedDC، ۳۶۵ هزار تومان قیمت دارد که شامل یک پانچ به قیمت ۳۰ هزار تومان و کلامپ‌هایی به ارزش۶ هزار است. فریم فلزی شرکت جویا ۱۲ هزار تومان و پنج‌عدد فریم پلاستیکی شرکت عطرکیان به قیمت سه هزار تومان در بازار موجود است.