دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
مجله ویستا

تخریب شكل های كلیشه یی افكار


تخریب شكل های كلیشه یی افكار

سالهای پیروزی مدرنیته سالهای بزرگترین بحران های عقلانی و اجتماعی آن بود در اندیشه «گیدنز» تجدد در بردارنده نهادها و شیوه های رفتاری خاصی است كه نخست در اروپای پس از دوران ملوك الطوایفی استقرار یافتند ولی در قرن بیستم آثار و عوارض آنها با سرعتی روزافزون جهانی و تاریخی شد تجدد را می توان بطور خام معادل دنیای صنعتی دانست مشروط بر آنكه توسعه صنعتی را بعد منحصربه فرد دنیای متجدد ندانیم

واژه‌ مدرنیته‌ كه‌ معادل‌ فارسی‌ آن‌ «تجدد» است‌، نخستین‌ بار در سال‌ ۱۸۶۳ میلادی‌ توسط‌ «بودلر» در معنای‌ تخریب‌ شكل‌های‌ كلیشه‌یی‌ كه‌ مانع‌ تحول‌ افكار و آداب‌ هستند، به‌ كار رفته‌ است‌. به‌ نظر «هابرماس‌» واژه‌ «مدرنوس‌» ابتدا در اواخر قرن‌ پنجم‌ میلادی‌ برای‌ مجزا كردن‌ عصر جاری‌ مسیحی‌ از عصر گذشته‌ كفر (دوره‌ رومی) به‌ كار رفت‌. از همان‌ زمان‌ این‌ اصطلاح‌ محتوایی‌ به‌ خودش‌ گرفت‌ كه‌ از جداكردن‌ دوره‌ جدید و دوره‌ قدیم‌، حكایت‌ می‌كرد.

«برمن‌» تاریخ‌ مدرنیته‌ را به‌ سه‌ مرحله‌ تقسیم‌ می‌كند: به‌ نظر او مرحله‌ اول‌ از آغاز قرن‌ شانزدهم‌ تا پایان‌ قرن‌ هجدهم‌ ادامه‌ می‌یابد. مرحله‌ دوم‌ با موج‌ یا خیزش‌ انقلابی‌ دهه‌ ۱۷۹۰ میلادی‌ آغاز می‌شود و مرحله‌ سوم‌ از قرن‌ بیستم‌ به‌ بعد است‌ كه‌ فرآیند نوسازی‌ چنان‌ گسترش‌ می‌یابد كه‌ عملا كل‌ جهان‌ را در بر می‌گیرد.

سالهای‌ پیروزی‌ مدرنیته‌ سالهای‌ بزرگترین‌ بحران‌های‌ عقلانی‌ و اجتماعی‌ آن‌ بود. در اندیشه‌ «گیدنز» تجدد در بردارنده‌ نهادها و شیوه‌ های‌ رفتاری‌ خاصی‌ است‌ كه‌ نخست‌ در اروپای‌ پس‌ از دوران‌ ملوك‌الطوایفی‌ استقرار یافتند ولی‌ در قرن‌ بیستم‌ آثار و عوارض‌ آنها با سرعتی‌ روزافزون‌ جهانی‌ و تاریخی‌ شد. تجدد را می‌توان‌ بطور خام‌ معادل‌ دنیای‌ صنعتی‌ دانست‌ مشروط‌ بر آنكه‌ توسعه‌ صنعتی‌ را بعد منحصربه‌فرد دنیای‌ متجدد ندانیم‌.

«كومار» خاستگاه‌ جامعه‌ مدرن‌ را در دو زمینه‌ جست‌و می‌كند. دو زمینه‌یی‌ كه‌ خود بخشی‌ از تغییرات‌ بزرگتری‌ بودند كه‌ از زمان‌ رنسانس‌ و نهضت‌ اصلاح‌ دین‌ آغاز شده‌ بودند. این‌ دو زمینه‌ یكی‌ فردگرایی‌ و دیگری‌ عرفی‌ شدن‌ بود. «اولی‌ به‌ ظهور انقلابهای‌ سیاسی‌ در امریكا و فرانسه‌ كمك‌ كرد و دومی‌ با به‌ وجود آوردن‌ جو مناسب‌ برای‌ نوآوری‌ فناورانه‌ یكی‌ از عناصر عمده‌ در ظهور انقلاب‌ صنعتی‌ در بریتانیای‌ كبیر بود.»

داود نادمی‌