مسئولیت مدنی رسانه های همگانی

یکی از مهمترین نهادهای حقوقی در همه ی دنیا، مسئولیت مدنی است.

یکی از مهمترین نهادهای حقوقی در همه ی دنیا، مسئولیت مدنی است. در حقیقت مبنای بسیاری از دعاوی و جبران خسارتها، همین عبارت به ظاهر ساده است! در حالی که بعضی ابعاد آن همچون مسئولیت رسانه ها، هنوز در کشور به خوبی جا نیافتاده است.

به طور کلی مسئولیت مدنی به این معناست که وقتی بر اثر عمل شخصی خسارتی به دیگری وارد می آید، عامل در خصوص جبران خسارت مسئولیت دارد و باید جبران خسارت نماید، حال چه خسارت وارده مادی باشد و چه معنوی. به طور خلاصه در خصوص مبنای مسئولیت، دو نظر وجود دارد، یکی نظریه تقصیر و دیگری خطر. نظریه تقصیر به این معناست که اگر عامل در انجام عمل مرتکب تقصیر شده باشد و در نتیجه ی آن خسارتی به دیگری وارد آید، وی مسئول جبران خسارت است و نظریه خطر به این معناست که همین که بر اثر فعالیت فردی به دیگری خسارتی وارد آید، وی مسئول جبران خسارت است، چراکه همانطور که از سود ناشی از فعالیت خود منتفع میشود، باید مسئولیت خسارات ناشی از آن به دیگری را نیز بپذیرد. در ایران با توجه به قانون مسئولیت مدنی، باید گفت نظریه ی تقصیر پذیرفته شده است و انواع تقصیر در این قانون برشمرده شده است. رسانه ها نیز از این مسئولیت مبرا نیستند، برای مثال در خصوص تبلیغات، در آیین نامه ی تاسیس و نظارت بر نحوه ی کار و فعالیت کانونهای آگهی و تبلیغاتی، مصوب شورای انقلاب گفته شده است که در آگهی های تبلیغاتی نمیتوان از ادعاهایی علمی به عمل آورد که از طرف منابع موثق علمی تایید نشده باشد .

حال اگر کالایی در یک رسانه تبلیغ و دارای آثار مطلوبی بر یک عضو بدن معرفی شود و مردم در اثر مصرف آن کالا به بیماری ای مبتلا شوند، یا فاقد آن خاصیتی که برای آن بیان شده باشد، علاوه بر تولید کننده که مسئول خسارات وارده بر اثر مصرف کالای تولیدی اش است؛ باید رسانه را نیز مسئول دانست، امری که چندان در کشور ما جا نیافتاده است! رسانه را به این سبب باید مسئول دانست که اگر آن رسانه اقدام به تبلیغ آن محصول نمی نمود، مسلما بسیاری از مردم از وجود آن مطلع نمی شدند و فریب نمیخوردند.

همچنین بعضا افراد از طریق آگهی های مطبوعاتی با شرکتی مانند شرکتهای سرمایه گذاری و غیره آشنا میشوند و با این باور که چون در نشریه ای معتبر تبلیغ شده است، قابل اعتماد می باشد، به سرمایه گذاری در آن شرکت اقدام مینمایند و هدف کلاهبرداری واقع میشوند. از آنجایی که بخشی از اعتماد این فرد، به اعتبار نشریه بوده است، نمی توان نشریه را مبری از مسئولیت مدنی دانست. شناخت این مسئولیت برای رسانه ها، علاوه بر اینکه موجب می شود خسارت زیاندیده تا حدود زیادی جبران شود، سبب دقت بیشتر رسانه ها در انتشار آگهی ها و در نتیجه کاهش بزهکاری هایی از این دست میشود.

نویسنده: خدایار سعیدوزیری ـ روزنامه آفرینش