دولتِ استثنایی

هر سال به بهانه برگزاری هفته دولت ۲ تا ۸ شهریور فرصتی پیش می آید تا عملکرد قوه مجریه مورد ارزیابی و نقد قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت آن تبیین شود خوشبختانه دولت نهم که از حمایت های همه جانبه ارکان نظام و پشتوانه نیرومند رسانه ملی و بسیاری از خبرگزاری ها و مطبوعات و پایگاه های اینترنتی برخوردار است, زبان گویایی هم برای بیان اقدامات کرده و ناکرده و توضیح سیاست ها و برنامه های خود دارد و بعید است زیر این گنبد کبود کسی مدعی مظلومیت یا محدودیت دولت از این جهت باشد

هر سال به بهانه برگزاری هفته دولت(۲ تا ۸ شهریور) فرصتی پیش می آید تا عملکرد قوه مجریه مورد ارزیابی و نقد قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت آن تبیین شود. خوشبختانه دولت نهم که از حمایت های همه جانبه ارکان نظام و پشتوانه نیرومند رسانه ملی و بسیاری از خبرگزاری ها و مطبوعات و پایگاه های اینترنتی برخوردار است، زبان گویایی هم برای بیان اقدامات کرده و ناکرده و توضیح سیاست ها و برنامه های خود دارد و بعید است زیر این گنبد کبود کسی مدعی مظلومیت یا محدودیت دولت از این جهت باشد. فلذا اگر در این یادداشت کوتاه به بخش کوچکی از ضعف ها و ایرادات عملکرد دولت در سه سال گذشته بپردازیم، در مقابل تعریف و تمجیدهایی که علی القاعده در این روزها از اقدامات دستگاه های مختلف اجرایی شنیده و خوانده خواهد شد، قابل چشم پوشی است و کسی ما را به بی انصافی یا سیاه نمایی و نادیده گرفتن خدمات کارگزاران دولت متهم نخواهد ساخت.

۱) دولت نهم از هر جهت استثنایی است. از جمله اینکه از بدو پیدایش نظام جمهوری اسلامی ایران تاکنون سابقه نداشته است قبل از پایان دوره چهار ساله اول خدمت رئیس جمهور، در این سطح وسیع، از نخبگان و سیاست ورزان و فعالان اجتماعی گرفته تا آحاد معمولی مردم با ادامه کار او در دوره دوم مخالف یا لااقل دچار تردید باشند. اکنون رئیس جمهور کشورمان با رقبای جدی روبه رو است که هر یک می توانند در شرایط وجود رقابت عادلانه و منصفانه، از میدان رقابت پیروز به درآیند و ایشان نه تنها آماده حضور در صحنه و آزمون شانس خویش هستند، بلکه هر یک بر اساس تحلیلی که از اوضاع کشور و عملکرد دولت و نارضایتی های مردم دارند، احتمال زیادی برای موفقیت خویش قائلند و پیش از آنکه در عرصه رقابت انتخاباتی از حضور شخص رئیس جمهور نگران باشند، از نابرابر بودن شرایط انتخاباتی و تبلیغاتی و حضور کاندیداهایی دیگر بیمناکند. مسلماً مهم ترین عامل بروز این وضعیت، عملکرد غیرقابل دفاع دولت در سه سال گذشته و نارضایتی های ناشی از آن در جامعه است که به گوشه یی از آنها اشاره خواهم کرد.

۲) برای ارزیابی عملکرد دولت باید معیارها و شاخص هایی را مد نظر قرار داد که امکان سنجش را فراهم آورد. مبنای سنجش هم می تواند وضعیت هر یک از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بازه زمانی قبل از روی کار آمدن دولت تاکنون یا مقایسه دستاوردها و وضعیت کنونی هر یک از شاخص ها با وعده ها و برنامه های اعلام شده توسط رئیس جمهور در سه سال قبل باشد. روش اخیر برای واکاوی علت روگردانی مردم و حتی برخی شخصیت ها و جناح های سیاسی متحد رئیس جمهور از دولت نهم منطقی تر به نظر می رسد زیرا اکثر تحلیلگران سیاسی و اجتماعی، عامل اصلی موفقیت دکتر احمدی نژاد را در انتخابات قبلی، وعده های اغواکننده و شعارهای فریبنده یی می دانند که برای رفع مشکلات جامعه و بهبود وضعیت زندگی مردم داده شد. بنابراین مقایسه آنچه انتظار می رفت انجام شود با آنچه واقع شده است می تواند ریشه دلسردی و ناامیدی بخش های بزرگی از مردم و گروه های سیاسی متحد رئیس جمهور را روشن سازد.

۳) مجموعه وعده ها و شعارهای اعلام شده توسط دکتر احمدی نژاد (در دوران تبلیغات انتخاباتی و چند ماه اول ریاست جمهوری ایشان ) و وزرا (در دوره تلاش برای اخذ رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی) را می توان به سه گروه تقسیم و هر دسته را به طور جداگانه بررسی کرد. گروه اول مواردی است که پس از روی کار آمدن دولت یا به فراموشی سپرده شد (در واقع از آنها غفلت و بلکه نسبت به آنها تغافل شد) یا دولت در مقابل مطالبه مردم، از اصل، دادن چنان وعده هایی را منکر شد. آوردن پول نفت بر سر سفره مردم، افشای مافیای نفتی و نمونه های دیگری از این نوع، در این گروه جای دارند. گروه دوم از وعده ها یا ادعاهای دولت مواردی است که اصولاً یا ملاکی برای بررسی صحت و سقم آنها وجود ندارد یا اطلاعاتی که لازمه این نوع بررسی هاست در اختیار صاحبنظران و کارشناسان قرار نمی گیرد. مثلاً اینکه رئیس جمهور می فرمایند ما می توانیم اقتصاد اول دنیا باشیم (بر چه اساس و تا چه زمانی؟،) یا اینکه کشور به مرحله یی از پیشرفت های عملی رسیده است که از تمام دنیا دانشمندان برای حل مشکلات علمی خود به ما متوسل می شوند، یا این ادعا که در طول سه سال گذشته دولت به اندازه ۱۶ سال قبل از خود کار کرده است و... در این گروه جای دارند. البته در اکثر این موارد می توان فعلاً این ادعاها را مردود دانست.

و بالاخره دسته سوم وعده ها و برنامه های اعلام شده توسط دولت به مواردی اختصاص دارد که بر اساس ملاک های شناخته شده ملی یا جهانی درستی و نادرستی آنها قابل ارزیابی است. متاسفانه در این موارد نیز دولت تقریباً هیچ توفیقی نداشته است. برای مثال در حالی که آقای رئیس جمهور وعده تحقق تورم یک رقمی را به مردم داده است آخرین گزارش بانک مرکزی تورم تیرماه سال جاری را نسبت به سال قبل، ۲۶ درصد یعنی بالا ترین حد تورم از سال ۱۳۷۴ تاکنون اعلام کرده است. (تازه این در شرایطی است که آمار بانک مرکزی را بپذیریم و در صحت و دقت آن شک نکنیم.) قدرت خرید کارکنان دولت و به خصوص فرهنگیان که قرار بود به دو برابر افزایش یابد به نصف تقلیل یافته است و در حالی که دکتر احمدی نژاد وعده تقویت تاسیسات و توانایی های زیربنایی کشور را می داد، اکنون مردم روزانه با حداقل دو ساعت قطعی برق و نیز صف های طولانی بنزین و... مواجه اند. حاصل آنکه دولت سال چهارم خدمت خود را با کیسه یی پر از دلارهای نفتی و در عین حال دستانی تهی و کارنامه یی ضعیف آغاز می کند و نگرانی مردم نسبت به آینده کشور روز به روز فزونی می یابد.

۴) ناگفته پیداست که در نوشتاری کوتاه نمی توان ارزیابی درست و جامعی از عملکرد دولت ارائه کرد و این قلم نیز چنین ادعایی ندارد. قصد من از نگارش این یادداشت اشاره یی به بخش کوچکی از ناکامی های دولت در طول دوران فعالیت خود است و امیدوارم در خلال هفته دولت نقدهای منصفانه و گزارش های واقع بینانه یی که در این خصوص مطرح می شود، ذهن کنجکاو مردم ما را به ضعف ها و قوت های قوه مجریه بیش از پیش آشنا سازد.

۵) اما در انتهای این نوشته مایلم به دغدغه خود در خصوص نکته منفی دیگری از مشی و منش دولت نهم اشاره کنم و آن لحن و شیوه گفتار دولت در مقابل مخالفان و حتی منتقدان خویش از ابتدا تا به امروز است که متاسفانه همواره با نوعی توهین و تحقیر و در مواردی تهمت و افترا همراه بوده است. آقای رئیس جمهور بارها مخالفان و منتقدان دولت را به مرعوب بودن در مقابل بیگانگان و حتی وابستگی به آنها متهم ساخته است، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مناسبت های مختلف منتقدان را به مهمل گویی و چرندبافی مفتخر داشته و مواردی از این دست در مصاحبه ها و سخنرانی های مشاوران و نزدیکان رئیس جمهور بارها تکرار شده است. اخیراً مشاور تازه به میدان آمده ایشان در مصاحبه با شماره قبلی ماهنامه «صنعت و توسعه» فرموده اند «غلط می کنند افرادی که می گویند ریسک ( اقتصادی ) و فساد در ایران بالاست»، و نیز در جای دیگری از همان مصاحبه گفته اند که سخنان مخالفان دولت کلاً کذب است. به نظر من این نوع فرافکنی ها و بی نزاکتی های مسوولان دولتی در مواجهه با منتقدان و مخالفان نه تنها تاثیری نامطلوب بر فرهنگ سیاسی امروز جامعه ما دارد، بلکه می تواند در درازمدت فرهنگ عمومی کشور را نیز تحت تاثیر آثار مخرب خویش قرار دهد و لذا آرزو دارم کارگزاران قوه مجریه و به خصوص شخص رئیس جمهور محترم در این یک سال باقیمانده از عمر دولت لااقل در این مورد تجدید نظر فرمایند و در پایبندی به اخلاق سیاسی بکوشند.

نویسنده : محمدعلی نجفی

صنعت و توسعه