کارت اعتباری

کارت پول بانکی , جدیدترین سوغات غرب به ایران و مهمان ناخوانده ای از آن دیار است که با چاپ چندین کتاب و مقاله درباره آن با استقبال بسیار روبه رو شده است انواع گوناگون کارتهای بانکی هر یک کاربردی ویژه دارند, تشخیص کاربرد انواع این کارت ها در کشور ما, همخوانی آنها با جامعه ایرانی و مشکلاتی که ممکن است در پی داشته باشند موضوعی بسیار با اهمیت است که متأسفانه تاکنون چندان بررسی نشده است

کارت پول بانکی ، جدیدترین سوغات غرب به ایران و مهمان ناخوانده ای از آن دیار است که با چاپ چندین کتاب و مقاله درباره آن با استقبال بسیار روبه رو شده است .انواع گوناگون کارتهای بانکی هر یک کاربردی ویژه دارند، تشخیص کاربرد انواع این کارت ها در کشور ما، همخوانی آنها با جامعه ایرانی و مشکلاتی که ممکن است در پی داشته باشند موضوعی بسیار با اهمیت است که متأسفانه تاکنون چندان بررسی نشده است . ذهنیت به وجود آمده در یکی دو دهه اخیر درباره سادگی و سوددهی فراوان سرمایه گذاریهای اعتباری و تصور امکان دسترسی بهتر و بیشتر به آن از طریق کارت های اعتباری عامل اصلی جذابیت این کارتهاست . به همین لحاظ اینک تعداد شرکت های ارائه دهنده کارت های اعتباری در ایران از تعداد آن در کشورهای ابداع کننده اش فراتر رفته به طوری که بانک مرکزی پذیرش و استقبال از آن را در جامعه فراگیر خوانده و احیاناً برای مقابله با زیانهای احتمالی جامعه به دلیل تعدد این گونه کارت ها یا احیاناً کاربرد غیراصولی آن اقداماتی را آغاز کرده است . دسته بندی این گونه کارت ها و اطلاق کارت بانک ویژه و به کاربردن کلمه "کارت خرید" به جای کارت پول بانکی یا کارت اعتباری از طرف بانک مرکزی احتمالاً شروع تدابیر قانونی و همچنین ارشادی از سوی این بانک است . کارتهای بانکی که کارتهای خرید یا پرداخت نیز نامیده شده اند، درکشورهای صنعتی ابتدا به عنوان جایگزین پول در خرید و حمل و نقل آن و به منظور حفظ امنیت دارندگان نقدینگی ابداع شد و کارت به دو صورت نقدی و اعتباری در دسترس مردم قرار گرفت . کارت نقدی عبارت از دریافت پول قبل از تحویل کالاست . دارنده کارت نقدی مقداری وجه نقد به حساب کارت خویش واریز کرده به تدریج آن را هزینه می کند. شرکت ارائه دهنده کارت بهای کالاهایی را که دارنده کارت در آینده ای نزدیک خریداری خواهد کرد قبل از تحویل کالا از او دریافت کرده است . اما کارت اعتباری به معنای پرداخت بهای کالا پس از دریافت کالا است بدون آنکه خریدار به دلیل تأخیر مقرر در پرداخت مبلغی اضافی به فروشنده کالا یا شرکت ارائه دهنده کارت پرداخت کند. شرکت ارائه دهنده کارت به دارنده کارت اعتباری اجازه داده که بهای کالای خریداری شده را تا یک ماه پس از دریافت صورتحساب به تأخیر اندازد. حال اگر دارنده کارت از پرداخت بهای کالا به قیمت نقدی در موعد مقرر خودداری کند جریمه ای به نام بهره مطابق نرخ بازار به او تعلق خواهد گرفت . اطلاق واژه اعتباری از یک طرف و پرداخت جریمه تأخیر از موعد مقرر از طرف دیگر موجب شده تا عده ای کارت اعتباری را روشی جدید و در عین حال پرسود برای پرداخت وام و فروش اقساطی کالا تصور کنند در حالی که نه تنها چنین نیست بلکه پرداخت وام و گرفتن بهره از وام گیرنده از طریق کارت حرکتی شتابان به سوی ورشکستگی است . سرمایه سنگین و هزینه های بسیار به کارگیری کارت چندین برابر بهره دریافتی از این طریقه است . کارت پول همانگونه که گفته شد در کشورهای صنعتی به منظور حفظ امنیت مالی و جانی دارندگان نقدینگی در شهر و در سفر به وجود آمد. سرمایه فراوان ، نرخ بسیار پایین بهره که به ندرت از ۶ درصد در سال تجاوز می کند و رقابت بالا در بازار و بین شرکتهایی که عرضه کالای خود رابه یک یا دو بازار منحصر نکرده بلکه آن را در سرتاسر کشور یا حتی در سطح قاره ها به فروش می رسانند، شرایط و زمینه های لازم برای پذیرش کارت به جای پول نقد را از طرف فروشندگان فراهم ساخت . آنها به زودی پذیرفتند تا برای دریافت بهای کالای خویش تا ۴۵ روز تأخیر را بپذیرند و علاوه بر آن به شرکت ارائه دهنده کارت کارمزد هم پرداخت کنند. فرض کنید بهره سرمایه بابت خرید کالا از فروشگاه با نرخ ۱۲ درصد در سال محاسبه شود که نرخ تنبیهی بهره در آن سامان است . در این صورت بهره ۴۵ روز تأخیر در پرداخت کالا توسط شرکت ارائه دهنده کارت ۵/۱ درصد بهای کالا برای فروشگاه خواهد شد. حال اگر فروشگاه ۵/۱ درصد دیگر نیز به عنوان کارمزد به شرکت ارائه دهنده کارت پرداخت کند چون از خرید هر مشتری بیش از ۳ درصد سود خواهد داشت به سادگی از کارت خرید استقبال خواهد کرد. اما شرکت ارائه دهنده کارت همه روزه صورت خرید مشتریان خود را از فروشگاهها دریافت کرده هر ماهه برای آنان صورت حسابی همراه با پاکت پستی تمبر شده دارای آدرس ارسال می دارد. دارنده کارت همیشه در حساب خویش دارای نقدینگی است و با وجود کارت نیازی به نگهداری پول نقد نداشته معمولاً درآمد خود را به بانک می سپارد. نقدینگی مشتری به صورت جاری و سپرده ، بهره قابل توجهی برای صاحب پول به وجود نمی آورد تا او را به تأخیر در پرداخت وادار سازد. بنابراین بدون استفاده از یک ماه فرصت با فاصله بسیار کوتاهی پس از دریافت صورتحساب آن را پرداخت می کند. لذا شرکت ارائه دهنده کارت بدین ترتیب با داشتن ۴۵ روز فرصت ، مطالبات خود را در نخستین روزهای ماه جمع آوری کرده ، می تواند برای مدتی بیش از یک ماه با آن سرمایه گذاری کند. تعداد زیاد دارندگان کارت نیز هزینه شرکت ارائه دهنده کارت را به حداقل ممکن رسانده امکان سودآوری بالایی را برای آن شرکت فراهم می سازد. پرداخت بهره در ازاء دریافت وام برای تهیه کالاهای مصرفی کم دوام و آنچه مایحتاج روزانه نامیده می شود در هیچ کجای دنیا مرسوم نبوده و نیست . کسی که به تنگی معیشت مبتلاست از طریق وام بلاعوض و یا حتی با ارتکاب جرم و در موارد اضطراری با دریافت قرض الحسنه کوتاه مدت کمبودهای معیشتی خود را جبران خواهد کرد ولی هرگز زیربار دریافت وام با بهره نخواهد رفت . ولی بسیاری از اشخاص برای خرید کالاهای مصرفی با دوام و گران قیمت به صورت خرید قسطی یا دریافت وام با بهره آماده اند تا کالایی را بالاتر از قیمت نقدی آن خریداری کرده و بهای آن را همراه با مبلغ اضافی در چند نوبت بپردازند. بدیهی است نرخ بهره برای پاسخ به نیازی خاص دریک زمان معین شخص را وادار به قبول وام بهره دار می کند یاازآن منصرف می سازد.

---