جهان ۱۳۸۵

ظهور «خاورمیانه اسلامی» به جای خاورمیانه جدید سبك آمریكایی با محوریت كشورهای الگوی مقاومت اوج این تغییرات شگرف بوده است

جهان سال ۱۳۸۵ در حالی پشت سر گذاشته می شود كه به گفته ناظران سیاسی، سر آغاز تغییر معادلات مهم منطقه ای و بین المللی به سود كشورهایی بوده است كه در صف مخالفان یكجانبه گرایی آمریكا قرار داشتند.

ظهور «خاورمیانه اسلامی» به جای خاورمیانه جدید سبك آمریكایی با محوریت كشورهای الگوی مقاومت اوج این تغییرات شگرف بوده است. پیروزی جنبش اسلامی حماس در انتخابات فلسطین و در برخی كشورهای آمریكای لاتین از جمله بولیوی، پرو، اكوادور و ونزوئلا، و مهمتر از همه شكست متحد استراتژیك آمریكا در خاورمیانه در جنگ ۳۳ روزه لبنان در مقابل حزب الله قدرتمند این كشور، از جمله نمادهای این تغییر گسترده در صف بندی معادلات بین المللی است. آنچه در پی می آید گردآوری مهمترین رویدادهای جهان به روایت خبرگزاری هاست، كه با هم می خوانیم.

● سلاح فلسطینی، یك وزنه سیاسی در ایجاد معادلات جدید

منطقه فلسطین در سال ۱۳۸۵ تجربه های تازه ای را پشت سر گذاشت و كشورهای منطقه نیز با ادبیات سیاسی و بین الملل جدیدی آشنا شدند. ادبیاتی كه عرصه داخلی و ساختار سیاسی برخی از كشورها را دستخوش تغییر كرد. مهمتر از همه گسترش فرهنگ مقاومت و ایجاد توازن قدرت از سوی گروههای اسلامی و آزادیخواه در منطقه بود.

طرف فلسطینی كه تجربه مقاومت را در كارنامه خود داشت این بار توانست در صحنه سیاسی نیز موفق ظاهر شود و ساختار سیاسی را در دست بگیرد و در عین حال بر ادامه مقاومت به عنوان راهبرد اصلی خود اصرار ورزد. سلاح گروههای فلسطینی نیز توانست به عنوان یك وزنه سیاسی در ایجاد معادلات استراتژیك جدید و گرفتن امتیازات سیاسی بكار رود.

درباره تحولات فلسطین می توان به مهمترین مسئله یعنی ایجاد توازن قدرت گروههای مقاومت فلسطین و قدرت نظامی تل آویو اشاره كرد. واقعیت امروز جامعه اسرائیل و سردرگمی احزاب داخلی این رژیم برای رویارویی با مقاومت نشان می دهد كه موشك های دست ساز تا چه اندازه توانسته است به عنوان یك وزنه تعیین كننده در معادلات سیاسی مناطق اشغالی مطرح گردد.

در پی افزایش نگرانی های امنیتی در مورد شلیك موشك های فلسطینی، تل آویو برای نخستین بار در تاریخ موجودیت این رژیم، پیشنهاد آرامسازی را مطرح كرد. این توافق كه پس از رایزنی «ابومازن» با رهبران گروههای فلسطینی به مرحله اجرا درآمد نخستین آتش بس تحمیلی گروههای فلسطینی از زمان آغاز مبارزه مسلحانه این گروهها در سال ۱۹۶۵ نیز محسوب می شود.مهمترین رویدادهای فلسطین در سال ۱۳۸۵ به قرار ذیل بوده اند:

▪ ۹ فروردین: «اسماعیل هنیه»، نخست وزیر جدید فلسطین در مقابل «محمود عباس»، رئیس تشكیلات خودگردان فلسطین، سوگند یاد كرد و پس از آن وارد صحنه مقابله با محاصره بین المللی، منطقه ای، و داخلی شد. چند ساعت پس از این سوگند، اتحادیه اروپا و آمریكا اعلام كردند كمك های مالی خود به فلسطینیان را به حالت تعلیق درمی آورند و این در واقع با ادعاهای غرب مبنی بر رواج دمكراسی در خاورمیانه متناقض بود.

▪ ۴ تیر: اسارت سرباز اسرائیلی در نوار غزه. «گلعاد شلیط» در جریان عملیات مشترك چند گروه فلسطینی در شمال نوار غزه به اسارت گرفته شد. یكی از گروه های مقاومت با صدور بیانیه ای اخطار كرد چنانچه رژیم صهیونیستی به خواسته های آنها پاسخ مساعد ندهد، خود مسئول عواقب آن خواهد بود. از سوی دیگر، «ابوعبیده»، سخنگوی گردان های القسام، شاخه نظامی جنبش حماس اعلام كرد: در صورتی كه اسراییل بخواهد به سیاست های كنونی خود ادامه دهد، اسیر اسراییلی در خطر خواهد افتاد. «ابوعبیده» تصریح كرد: سیاستی كه اسراییل برای آزادسازی «گلعاد» دنبال می كند براساس معطل كردن كار و به تاخیر انداختن آن می باشد و این به سود اسراییل نیست و جان «گلعاد شلیط» را به خطر خواهد انداخت.

▪ ۶ تیر: رژیم اشغالگر قدس دو روز پس از ربوده شدن نظامی اسراییلی در تاریخ ۲۷ ژوئن عملیات نظامی موسوم به «باران های تابستانی» را آغاز كرد.

▪ ۶ تیر: توافق همه گروه های فلسطینی با سند وفاق ملی موسوم به سند اسیران. دولت وحدت ملی فلسطین باید براساس این سند تشكیل یابد. این سند بر عملیات مقاومت در بیرون از مرزهای سال ۱۹۶۷ تاكید داشت. جنبش جهاد اسلامی با این سند مخالفت كرد و حق پاسخگویی به جنایات اسراییل را در هر جای فلسطین برای خود محفوظ دانست.

▪ ۸ تیر: نظامیان ارتش صهیونیستی در اقدامی كه به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی منافی عرف و قوانین بین المللی بود، شماری از وزیران دولت به همراه تعدادی از نمایندگان پارلمان فلسطین را كه از مصونیت كامل برخوردار بودند، ربودند. نظامیان رژیم صهیونیستی بیش از ۱۰۰ تن از فعالان فلسطینی از جمله ۱۰ وزیر و ۳۰ عضو مجلس قانونگذار فلسطین از جمله رئیس این پارلمان و همچنین چند شهردار به همراه روحانیون و رؤسای شوراهای شهر و روستا را به اسارت گرفتند.

▪ ۲۳ تیر: آغاز جنگ ۳۳ روزه تحمیلی اسراییل علیه لبنان همزمان با تشدید حملات نظامی در نوار غزه و كرانه باختری.

▪ ۱۴ مرداد: ارتش رژیم صهیونیستی دكتر «عزیز الدویك»، رئیس مجلس قانونگذاری فلسطین را از برابر منزل وی در رام الله ربود و در زندان صهیونیستی عوفر زندانی كرد. وی همچنان در این زندان اسیر است.

▪ ۱۵ مرداد: «جوزف بورل»، رئیس پارلمان اروپا، در پی اقدام غیرقانونی نظامیان صهیونیست در ربودن رئیس مجلس قانونگذاری فلسطین بر ضرورت آزادی فوری عزیز الدویك تاكید كرد.

▪ ۵ آذر: آغاز اجرای توافق آرام سازی میان تشكیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی.

● تحولات اسرائیل

برخی از تحلیلگران بر این باورند كه سال ۱۳۸۵ فاجعه آمیزترین سال برای سران اسراییلی و بطور كل پروژه جنبش صهیونیسم بود. بیماری شارون، برگزاری انتخابات زود هنگام در نتیجه مرگ سیاسی شارون، شكست ارتش این رژیم در جنگ ۳۳ روزه لبنان، نارضایتی های عمومی نسبت به رسوایی هایی اخلاقی و فساد مالی مقام های بلندپایه اسراییلی از مهمترین رویدادهای سیاسی عرصه داخلی اسراییل بود. اما مهمترین حادثه سیاسی كه در سطح خارجی برای رژیم تل آویو رخ داد شكست نظامی ارتش صهیونیستی از مقاومت در لبنان و نیز فلسطین بود كه آغاز مهمی در تغییر معادلات منطقه ای بشمار می رود.

از دیگر سو، در اوایل آبان «میلی مزوز»، مشاور حقوقی دولت اسراییل از «موشه كاتساو»، رئیس رژیم صهیونیستی، خواست به دلیل تجاوز جنسی و فساد مالی بطور موقت از سمت خود كناره گیری كند. ۳۱ مرداد بود كه نیروهای پلیس اسراییل دفتر «موشه كاتساو» را برای جمع آوری مدارك زیر و رو كردند. این بازرسی با هماهنگی مشاور حقوقی دولت رژیم صهیونیستی انجام گرفت. یك روز پس از این بازرسی نیز از «كاتساو» بازجویی شد.

«كاتساو» یكی از كارمندان زن دفتر خود را مجبور به رابطه جنسی با وی كرده بود. در ۲۹ مرداد نیز وزیر دادگستری اسراییل به اتهام فساد اخلاقی به یك سرباز ۱۸ ساله اسراییلی در ساختمان وزارت جنگ این رژیم مجبور به استعفا شد. رسوایی دیگر نیز به «دان حالوتس»، رئیس ستاد ارتش اسراییل مربوط می شود كه اندكی قبل از جنگ لبنان و پس از به اسارت گرفته شدن دو سرباز اسراییلی رخ داد. وی پیش از دستگیری سرگرم معاملات بورس بود. به هر حال اگر چه مسئله فساد در اسراییل مسئله ای عادی است، اما این بار مقام های تل آویو از این فسادها برای دو منظور بهره گرفتند: فرار از شكست در لبنان وگمراه كردن افكار عمومی جهان كه اسراییل یك رژیم دموكراتیك است حذف برخی از رقبا.

● لبنان، عرصه شكست رژیم صهیونیستی

سال ۱۳۸۵ در لبنان سال حوادث گوناگون و انقلاب بزرگ بود كه شكست اسراییل در مقابل حزب الله لبنان در جنگ تحمیلی ۳۳ روزه علیه این كشور مصداق بارز این تحولات شگرف است.

علاوه بر این رویداد تاریخی كه می تواند منبع بسیاری از معادلات منطقه ای و حتی بین المللی باشد صدور قطعنامه ۱۷۰۱، ادامه تحقیق در مورد ترور «رفیق حریری» و انتقال این پرونده از «دتلف میلیس»، قاضی آلمانی، به «سیرگ برامیرتس» قاضی بلژیكی، ائتلاف بین «میشل عون» و حزب الله از طریق امضای یادداشت تفاهم، تظاهرات هزاران شهروند لبنانی در ۲۳ اسفند سالروز ترور «رفیق حریری»، ترور «پیر جمیل» وزیر صنایع لبنان، استعفای وزرای شیعی از كابینه «سینیوره» در نوامبر و درخواست انحلال كابینه «سینیوره» به دلیل ناتوانی در پاسخگویی به مطالبات مردم لبنان پس از جنگ تحمیلی این كشور در فراخوانی از سوی «سید حسن نصرالله»، دبیركل حزب الله، از دیگر تحولات لبنان بود.

در ۲۱ تیر ماه، رژیم صهیونیستی به بهانه آزاد كردن دو نظامی خود تهاجم گسترده ای را به لبنان آغاز كرد كه طی آن، یكهزار و ۱۲۰ لبنانی كه بیشتر آنان را غیرنظامیان تشكیل می دادند، شهید و ۳ هزار و ۶۰۰ تن نیز مجروح شدند. علاوه بر این، ۲۲۶ تن از نیروهای نظامی ارتش صهیونیستی به هلاكت رسیدند و ۴۹۱ تن نیز مجروح شدند.

اسراییل از حمله به لبنان دو هدف عمده را دنبال می كرد: یكی متلاشی كردن حزب الله لبنان در جنوب و دیگری آزاد كردن دو نظامی خود كه به هیچیك از این دو نیز نرسید و سردمداران این رژیم را نیز بر آن داشت كه به شكست مفتضحانه خود در برابر حزب الله -كه به رغم فقدان تجهیزات و ادوات یك ارتش منظم، موفق شد در این جنگ نابرابر ۳۴۶۵ موشك به سوی مناطق صهیونیست نشین سرزمین های اشغالی شلیك كند، اعتراف كنند. به دنبال این شكست، «دان حالوتس» رئیس ستاد مشترك صهیونیستی از سمت خود استعفا داد.

بلافاصله پس از پایان جنگ اسراییل در لبنان، بحث خلع سلاح حزب الله در دستور كار نیروهای موافق به اصطلاح طرح های آمریكا و اروپا در لبنان قرار گرفت. در قطعنامه ۱۷۰۱ كه از سوی آمریكا و فرانسه در شورای امنیت ارائه و با اجماع اعضای آن تصویب شد، بندی در خصوص اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ درنظر گرفته شده كه یكی از مهم ترین مفاد اجرایی آن متعلق به خلع سلاح گروه های شبه نظامی در لبنان است.

پس از جنگ نیز گفت و گوهای داخلی لبنان بر سر تشكیل دولت وحدت ملی ادامه یافت كه به دلیل اختلاف در برخی مسائل از جمله تشكیل دادگاه بین المللی ترور «رفیق حریری» و خلع سلاح حزب الله به شكست انجامید. بعد از آن نیز دولت «سینیوره» كمك های خود را برای كمك به بازسازی لبنان با تعلل همراه ساخت و در گرایش به سمت سیاست های آمریكا و متحدانش، بحث مشخص شدن سرنوشت سلاح حزب الله را مطرح كرد و در ادامه این سیاست ها موجب شد كه در آخرین جلسه گفت وگوهای گروه های لبنانی برای تشكیل دولت وحدت ملی، گروه ۱۴ مارس كه اكنون قدرت را در دست دارد، به یكباره و با نادیده گرفتن مذاكرات و رایزنی های صورت گرفته، اعلام كند كه یا باید با آنها آنچنان كه می خواهند گفت و گو شود و یا به نقطه صفر باز خواهند گشت.

از دیگر سو، دولت بدون در نظر گرفتن خواسته های مخالفان، ۲۰ آبان با تشكیل نشست خود بدون حضور وزیران شیعه این كشور طرح جنجالی و اختلاف برانگیز تشكیل دادگاه بین المللی برای ترور رفیق حریری را تصویب كرد.

كه در پی آن، مخالفان اعلام داشتند طبق قانون اساسی كشور، دولت «سینیوره» مشروعیت خود را از دست داده و مصوبات و تصمیم گیری آن فاقد مشروعیت است و قابلیت اجرایی ندارد؛ و در پاسخ به فراخوانی «سید حسن نصرالله»، دبیركل حزب الله لبنان و گروه های مخالف و نیز در اعتراض به سیاست های دولت «سینیوره» در شهر «بیروت» تجمع كردند، خواستار استعفای دولت شدند و شعار «ما دولت پاك می خواهیم» را سر دادند.

در حال حاضر دو مسئله اساسی حل بحران لبنان را با مشكل مواجه كرده است و آن این كه هر دو طرف بر خواسته های خود در این زمینه اصرار می ورزند: یكی از آنها تشكیل دادگاه بین المللی ترور «رفیق حریری» است و دیگری، تشكیل دولت وحدت ملی و اختصاص یك سوم به علاوه یك پست های وزارتی در دولت آتی به مخالفان دولت كنونی . مخالفان دولت می گویند، با تصویب دادگاه بین المللی برای پرونده ترور «رفیق حریری» مشكلی ندارند اما این دادگاه نباید وسیله ای برای سركوب سیاسی برخی گروه های لبنانی تبدیل شود.

گردآوری و تنظیم: مژگان نژند

---