طلای کثیف

به علت اینکه در زباله, مواد تجدیدناپذیر و مفید زیادی مانند شیشه و آلومینیم وجود دارد که مانند طلا تجدیدناپذیر هستند و در صورت از دست دادن آنها, آن مقادیر را دیگر نمی توان از جای دیگری بدست آورد, به زباله طلای کثیف گفته می شود

به علت اینکه در زباله، مواد تجدیدناپذیر و مفید زیادی مانند شیشه و آلومینیم وجود دارد که مانند طلا تجدیدناپذیر هستند و در صورت از دست دادن آنها، آن مقادیر را دیگر نمی‌توان از جای دیگری بدست آورد، به زباله طلای کثیف گفته می‌شود. به مطلبی در این مورد توجه بفرمائید:

با نگاهی به نوع و درصد اجزای سازنده‌ی زباله‌های شهری ، درمی‌یابیم که روزانه مقدار بسیار زیادی از مواد به دست آمده از منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر را به راحتی دور می‌ریزیم . صرف نظر از هزینه‌ای که برای دفع این زباله‌ها می‌کنیم ، مواد با ارزشی را از دست می‌دهیم که برای تولید بسیاری از آنها مقادیر هنگفتی انرژی مصرف‌شده است . ما می‌توانیم با عمل به چهار اصل زیر از منابع شیمیایی خود محافظت کنیم :

۱) بازنگری کردن ( اصلاح پیوسته‌ی عادت‌های فردی و اجتماعی در استفاده از مواد یا وسایل )

۲) کاهش‌دادن ( کم کردن میزان مصرف و جلوگیری از ایجاد زباله )

۳) ئباز به کاربردن ( استفاده‌ی دوباره یا چندباره از مواد یا وسایل )

۴) بازگرداندن ( جمع آوری و نگاه‌داری مواد یا وسایل برای بازفرآوری آن‌ها )

زباله‌های جامد : در زباله‌های جامد

۱) کاغذ ومقوا یک منبع تجدیدپذیر و زیست تخریب‌پذیر است .

۲) مواد پلاستیکی که از نفت به‌دست می‌آیند ، تجدیدناپذیرند و زیست‌تخریب‌شدن آن‌ها بسیار آهسته‌است .

۳) شیشه و آلومینیوم از منابع تجدیدناپذیرند. از این مجموعه ، کاغذ ومقوا ، مواد پلاستیکی ، شیشه وآلومینیوم قابل بازگردانی‌اند. امروزه برای کاهش هزینه‌ی بازگردانی این اقلام، در کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر از خانواده‌ها خواسته می‌شود که به هنگام دور ریختن زباله‌های خود ، کاغذ ومقوا ، مواد پلاستیکی ، شیشه وقوطی‌های فلزی موجود در آن را به طور جداگانه در ظرف‌های ویژه‌ای بریزند که به این منظور در سطح شهر نصب شده‌اند . زباله‌های پلاستیکی کارخانه‌های پلاستیک‌سازی در سراسر جهان به منظور افزایش کیفیت فرآورده‌های حاصل از بازگردانی پلاستیک‌های پرمصرف ، کدهای ویژه‌ای را برای هر یک از آن‌ها معین کرده‌اند . این کد را درون یک مثلث می‌نویسند و در زیر وسایل تولیدی خود حک می‌کنند . تفکیک زباله‌های پلاستیکی به کمک این کدها بسیار آسان‌تر است و سبب می‌شود که تنها یک نوع ماده پلاستیکی بازگردانی شود . در این صورت است که محصول بازگردانی ، از کیفیت بالایی برخوردار خواهد بود . بازگردانی کاغذ اگر به جای استفاده از چوب درختان برای تولید کاغذ از کاغذهای باطله استفاده شود ، ۹۰ درصد در مصرف آب و ۵۰ درصد در مصرف انرژی صرفه جویی می‌شود . هم‌چنین ۷۵ درصد از آلودگی هوا ، جلوگیری به عمل می‌آید . بنابراین ، به صرفه است که زباله‌ی کاغذ و مقوا را بازگردانی کنیم . در هر حال ، در کشور‌های پیشرفته نیز تنها حدود ۲۰ درصد از کاغذهای باطله بازگردانی می‌شوند .

بنابراین به منظور افزایش طول عمر منابع شیمیایی :

۱) باید در الگوهای مصرف تجدید نظر شود .

۲) می‌توان به‌جای دور انداختن کالاهای ساخته‌شده‌ای که خراب می‌شوند ، درصدد تعمیر آن‌ها برآمد و دوباره آن‌ها را مورد استفاده قرار داد .

۳) باید برای مواد پرمصرف جایگزین پیدا کنیم . البته این کار به عهده‌ی پژوهشگران و شیمیدان‌ها است . مواد جایگزین ، باید خواصی مشابه مواد پر مصرف داشته باشند و ترجیحا از منابع تجدیدپذیر به دست آیند . برای مثال ، امروزه رشته نوری به تدریج جای کابل‌های مسی را در شبکه‌ی ارتباطات می‌گیرند و می‌توان آن‌ها را جایگزین بسیار خوبی برای فلز کمیاب و تجدید ناپذیری مانند ، مس در نظر گرفت . رشته‌های نوری پیام‌های تلفنی را به کمک نور لیزر حمل می‌کنند . یک جفت رشته نوری به ضخامت موی سر انسان ، پنجاه هزار مکالمه تلفنی را به طور هم زمان منتقل می‌کند . همچنین از سال‌های ۱۹۷۰ به این طرف سرامیک‌های تازه‌ای توسط مهندسان ساخته شده است که سختی و استحکام زیادی دارند و در برابر شوک گرمایی و خوردگی مقاومند . مهم‌تر این که خواص یاد شده را در دماهای زیاد نیز حفظ می کنند . این سرامیک بر خلاف سرامیک‌های متداول و سنتی ، ترکیب دقیقا کنترل شده‌ای دارند و در شرایط کاملا معینی به دست می‌آیند . سختی و دوام این سرامیک‌ها نشان می‌دهد که می‌توانند در بسیاری از کاربردها ، جانشین فلزها شوند . در ضمن برخی از این سرامیک‌ها در بیمارانی که از ورم مفاصل رنج می‌برند ، به عنوان جایگزین ، برای مفاصل به کار برده می‌شوند . همچنین از این سرامیک‌ها برای تولید تیغه توربین‌ها و قطعه‌های الکترونی نیز استفاده می‌شود .

● خاکستر کردن

به فرایند از بین بردن زباله بوسیله سوزاندن آن گویند. این عمل بیشتر در کشورهای در حال توسعه انجام می شود در صورتیکه به علت گازهائی که در این روش تولید می شوند این روش، جزو اعمال منسوخ شده به شمار می روند.

از این پدیده برای تولید بخار و نیروی الکتریسیته استفاده می شود. هرچند بازیافت انرژی از این طریق بازده مناسبی را نخواهد داشت. در انواعی از دستگاههای بکار رفته در این روش، کنترل خوبی جهت کاهش گازهای خروجی سمی در سالیان اخیر صورت گرفته است.

خاکسترهای حاصل از این روش سمی است و ممکن است منجر به آلوده نمودن آبهای زیر زمینی شود بطوریکه در سالیان اخیر مدفون نمودن این مواد به یک مشکل مهم تبدیل شده است. در سال ۱۹۹۰ طی آزمایشهائی که در آلمان و فرانسه انجام شد و ،طی روشهای الکتریکی، خاکسترهای حاصل از این روش به مواد سود مند در صنایع سیمان تبدیل شده است. در تلاشی دیگر این خاکستر توسط روشهای شیمیائی به مواد پوششی و دیگر مواد مفید شیمیائی تبدیل می شود.

این روش، روش چندان مناسبی برای زباله محسوب نمی شود، اما می تواند صرفاً برای زباله های بیمارستانی بعنوان یک روش قابل توصیه باشد.

● تکنیکهای بازیافت زباله

رویکرد جدید در استفاده از روشهائی است که از زباله بعنوان یک منبع قابل استفاده می نگرد. در این روش سادگی کار، چندان مورد نظر نمی باشد و بیشتر تاکید بر روی استحصال بیشتر منابع از زباله م باشد.

تعداد روش مختلف در این زمانه وجود دارد مثل روشهائی ه مواد استخراج شده و در سیستم و سرکش مجدد تولد و مصرف م شود یا قسمتها از زباله ه از لحاظ تولد مالرو بصرفه هستند به الکتریسیته تبدیل م شوند. استفاده از زباله بعنوان منابع تولید محصولات جدید و تبدیل آنها به مواد قابل اسفاده دیگر در شهرهای بزرگ، که از نظر زمینهای مناسب دفن زباله با مشکل روبرو هستند، مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین دانش جدید، ثابت نموده است که دفن نمودن زباله، با وجود ساده بودن، ولی در دراز مدت به وضعیتی ناپابدار می انجامد. روشهای بازیافت و گردش دوباره (بازچرخ) زباله روز بروز پیشرفت می کند و تکنیکهای جدید، بوجود می آید.

● بازچرخ مواد ( Recycling )

این واژه عبارتست از استفاده مجدد از زباله مثل جمع آوری بطریهای مستعمل و استفاده مجدد از مواد خامی که از آنها بدست می آید. در کشورهای پیشرفته متداولترین موارد استفاده از این روش، عبارتست از: ظروف و قوطیهای آلومینیومی، فولادی، حلبی، بطریهای پلاستیکی، شیشه ای ، کارتونها و کاغذهای مختلف مثل روزنامه. اینگونه وسایل معمولاً از یکنوع ماده ساخته می شوند و سعی می شود حتی الامکان از مواد ساده تر در ساخت آنها استفاده شود تا امکان استفاده از آنها با این روش ساده تر شود.

موادی که دراین سیستم تولید می شوند قابل رقابت با مواد دسته اول یا اصلی از لحاظ قیمت هستند. جمع آوری و باز چرخ این مواد هزینه بالاتری دارد، البته در کشور ما بدلیل گران بودن مواد اولیه و اصلی شاید این روش منتهی به تولید موادی ارزانتر شود. هر چه ما از روشهائی استفاده کنیم که در آنها نسیت به تفکیک زباله و جداسازی اینگونه زباله ها در مبداء اقدام شود یا ظروف جمع آوری مخصوص تفکیک زباله را بر اساس جنس قرار دهیم، هزینه های تولید اینگونه مواد را کاهش داده ایم. در غیر اینصورت این عمل یعنی تفکیک، ممکن است توسط دستگاههای خاص تفکیک بصورت انبوه صورت گیرد.

معمولاً در این روش موادی توصیه می شوند که انرژی کمتر، آب و دیگر موارد کمتر را برای مواد توصیه کنند تا نسبت به تولید مواد دست اول به صرفه باشند. بهعنوان مثال باز چرخ یک تن آلومینیوم دست دوم به صرفه جوئی و ذخیره پنج تن بوکسایت( سنگ معدن) و صرفه جوئی ۹۵ درصد از انرژی که برای تصفیه آن مورد نیاز است منجر می شود.

● تولید کمپوست

زباله ای از مواد غذائی و کاغذ، که هر دو قابل هضم بیولوژیکی هستند را نیز بگونه ای میتوان در سیستم بازچرخ وارد نمود. این موارد مورد هضم بیولوژیک مصنوعی قرار می گیرند تا به مواد ساده تر تجزیه شده و موجودات بیماریزای آن نیز کشته شوند. مواد حاصل از آن پس از طی فرآیند هضم بعنوان مالچ یا کمپوست در کشاورزی و بعنوان کود آلی گیاهی مورد استفاده قرار گرفته و بدین گونه در سیستم بازچرخ وارد می شوند.

روشهای مختلفی برای تولید کمپوست وجود دارند که از روشهای تولید کمپوست بسیار ساده از برگ درختان تا روشهای کالاً اتوماتیک پیشرفته در کارخانه های کمپوست تنوع دارند. این روشها به دو دسته کلی هوازی و بیهوازی تقسیم بندی می شوند هر چند که در اکثر موارد مخلوطی از این روشها مورد استفاده قرار می گیرد.

در روش هوازی بطور متناوب یا پیوسته هوادهی صورت می گیرد ولی در روش بیهوازی هوادهی صورت نمی گیرد که در نتیجه منجر به تولید گازهائی مثل متان می شود و این گاز بعنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرد.

● تجزیه گرمائی و گازدهی

این دو روش، تکنیکهائی هستند که به روش گرمادهی مواد، زباله ها را با اکسیژن محدودی به خاکستر تبذیل می کنند. این واکنش در یکسری ظروف و وسایل دربسته تحت فشار انجام می شود. مزیت این روش نسبت به سوزاندن و خاکستر کردن که قبلاً بیان شد، این است که انرژی بیشتری بازیافت و مورد استفاده مجدد قرار می گیرد.

در این روش، زباله جامد به موادی جامد، مایع یا گازی تبدیل می شود. این مواد گازی یا مایع تولیدی، می توانند بعنوان منبع انرژی سوزانیده شوند یا به سایر محصولات تبدیل شوند. ماده جامد باقیمانده نیز می تواند طی مراحل بعدی تصفیه، به کربن فعال تبدیل شوند.

گازدهی هم برای تبدیل مستقیم مواد آلی به گازهای مرکب از مونو اکسید کربن و هیدروژن ( ترکیب با هم) استفاده می شوند. این گاز در مراحل بعدی برای تولید الکتریسیته و بخار آب سوزانیده می شود.