اینترنت خوب یا بد یک الزام است

قریب به ۱۷ سال از ورود اینترنت به ایران می گذرد و درست از همان آغازین روزها ی ورود,چالش های بسیاری را نیز با خود به همراه داشته است برخی از دیدگاه فنی به ارزیابی مساله می پرداختند,برخی فرهنگی و گروهی نیز از ابعاد سیاسی و امنیتی

قریب به ۱۷ سال از ورود اینترنت به ایران می‌گذرد و درست از همان آغازین روزها‌ی ورود,چالش‌های بسیاری را نیز با خود به همراه داشته است.برخی از دیدگاه فنی به ارزیابی مساله می‌پرداختند,برخی فرهنگی و گروهی نیز از ابعاد سیاسی و امنیتی.

به هر حال این ماهیت چندگانه در واقع نشان از بروز یک پدیده ناگزیر داشت. دستاوردی که به انتظار انتخاب و یا سیاستگذاری‌های گوناگون کشور‌ها نمی‌ماند و خود ذره‌ذره راه نفوذ را برای خود هموار می‌کند.

جالب آنکه ما در برخورد با این فن‌آوری نوین نیز شیوه عملکردمان تکرار تجربه‌های گذشته بود. گاه استفاده از اینترنت را محدود به اشخاص و سازمان‌های خاصی کردیم یا با برخوردی کاملاً بدبینانه به مقابله با آن پرداختیم.و بالاخره در این کش و قوس نه می‌توانستیم شاهد آشکار شدن زیان‌های آن و ضعف‌کاری خود در ایجاد داده‌ها و تولید اطلاعات باشیم.به هر حال آنچه حقیقت داشته و دارد این است که جریان انتقال اطلاعات با چنان سرعتی در حال رشد و توسعه است که گفته می‌شود تا سال ۲۰۰۱ در هر ۷۲ روز اطلاعات بشر,دوبرابر خواهد شد.

علی‌لعلی,کارشناس ارشد مدیریت گرایش تجارت الکترونیک در تصویری که از ایران ۲۰۱۰ ارایه می‌دهد,می‌گوید:ما چه بخواهیم,چه نخواهیم,سرعت انتقال اطلاعاتمان به ۱۰۰۰ کیلومتر در هر ۱۵دقیقه خواهد رسید.گرایش به فن‌آوری دیجیتال تا به حدی بالا خواهد رفت که تعداد شبکه‌های رایانه‌ای در هر سال با سه برابر افزایش روبه‌رو می‌شود,ضریب نفوذ اینترنت در شهرستان‌ها به بیش از ۹ درصد افزایش می‌یابد,برتعداد کاربران جوان روز‌به‌روز افزوده می‌شود و در نهایت به جایی خواهیم رسید که هر فرد در هفته به طور میانگین ۲۰ ساعت از اینترنت استفاده خواهد کرد.

حال باید ببینیم با این چشم‌انداز,نگرش ما نسبت به موضوع اینترنت چگونه باید باشد...؟!

واقعیت این است که باید با وجود تمام برخورد‌های مقطعی از همین امروز که مجموع کاربرانمان براساس آخرین آمار چیزی حدود ۵ میلیون نفر می‌باشد,مدتی هر چند کوتاه از اندیشه ملی را صرفاً معطوف به پاسخگویی این سوال نماییم.

● مخاطب‌شناسی کاربران

صحبت کردن از معایب و محاسن اینترنت بدون در اختیار داشتن دیدگاه‌های کاربران آن نه تنها غیر علمی‌ست بلکه بی‌توجهی به یک اصل غیر‌قابل‌ انکار در تعاملات جامعه یعنی فرد است.

ما نیز با توجه به اهداف این گزارش و برای رسیدن به یک‌نمای کلی از دیدگاه‌های موجود میان کاربران با حضور در دو کافی نت یکی در شمال و دیگری جنوب تهران و توزیع ۲۰ پرسشنامه به بررسی بسیار مختصر از وضعیت موجود پرداختیم.

بدیهی‌ست نتایج این بررسی جنبه تعمیمی ندارد اما مطمئناً می‌تواند در برابر دیدگان کارشناسان,منظری برای مطالعات بیشتر بگشاید.

این پرسشنامه ترکیبی از ۵ سؤال بود که ما را به نتایج زیر رساند:میانگین سنی پاسخگویان بین ۱۸ تا ۲۵ سال متغیر بود,۶۰ درصد دانشجو,۲۵ درصد محصل و ۵ درصد افراد متفرقه با حرف گوناگون بودند.

با بررسی مقایسه‌ای که صورت گرفت,دریافتیم کاربران کافی‌نت منطقه جنوب تهران اکثراً محصل و مراجعین به کافی نت شمال تهران غالباً دانشجو و اشخاص متفرقه بودند.

در بخش دیگری از این نظرسنجی وقتی انگیزه کاربران را از استفاده اینترنت مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم به این مهم دستیافتیم که بیشتر کاربران کافی‌نت شمال تهران با هدف استفاده از خدمات مکالمات بین‌الملل و جست و جوی منابع مطالعاتی و کاربران جنوب بیشتر به جنبه تفریحی و به ویژه چت و استفاده از منابع مطالعاتی آن گرایش داشتند.

● چت,گرایش عام

فعال بودن یاهومسنجر,بیش از ۹۹ درصد پاسخگویان در حین انجام‌کار,در یک نگاه کلی ما را به این موضوع واقف می‌کند که مهمترین و پر مخاطب‌ترین سرویس موجود در اینترنت چت و ورود به چت‌روم‌های مختلف می‌باشد.

از طرفی وقتی یک نگاه کلی ما را به این موضوع واقف می‌کند که مهمترین و پر مخاطب‌ترین سرویس موجود در اینترنت چت و ورود به چت‌روم‌های مختلف می‌باشد.

از طرفی وقتی یک نگاه گذرا به ‏Task bar (نوار انتهایی صفحه ویندوز)مانیتورها می‌اندازیم شاهد استفاده اکثر کاربران به طور همزمان از برخی سایت‌های پرطرفدار سرگرمی هستیم.

● اینترنت خوب یا بد...

مهمترین بخش این نظر سنجی به طرح سوالی با این مضمون که:«با توجه به تجارب شخصی و یا آشنایی که با دیدگاه‌های سایر کاربران داشته‌اید چه نگرشی نسبت به اینترنت دارید؟»مربوط می‌شد که ما علاوه بر اشاره به اهم آن مواردی را نیز به نقل از خود پاسخگویان عنوان می‌کنیم:

▪ اینترنت یک الزام است با در نظر گرفتن تمام ابعاد مثبت و منفی.

▪ باید چگونگی استفاده مفید از آن آموزش داده شود چون نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

▪ به علت قالب بودن محتوای غیر بومی آن مطمئناً به تغییر هنجارهای فرهنگی منجر خواهد شد.

▪ اینترنت یک وسیله است کاربری آن بسته به میزان آگاهی کاربر تغییر می‌کند.

▪ اینترنت ابزاری‌ست برای پر کردن اوقات فراغت.

دیدگاه‌های مشابه این موارد را می‌توان از زبان اغلب کاربران شنید.

وقتی از حمید فروزان دانشجوی مدیریت صنعتی می‌خواهیم نوع نگرش خود را نسبت به اینترنت برای ما بگوید,در حالی که به‌ طور ناشیانه‌ای سعی در پنهان کردن ایکون(پنجره) یاهو مسنجر خود دارد می گوید:وقتی کار با اینترنت را شروع می‌کنم,زمان از دستم در می‌رود. این نشان از قابلیت‌های بالای این وسیله دارد.نیازهای مطالعاتی,سرگرمی,آموزشی و همه و همه با این فن‌آوری مرتفع می‌شود.

▪ آیا در جمع دوستان با تجربه‌هایی روبه‌رو شده‌اید که اشاره به نتایج منفی استفاده از اینترنت داشته‌باشد؟

ـ بلکه مخصوصاً در مقوله دوستی‌های اینترنتی؛البته باز هم وقتی من در جریان جزئیات ماجرا قرار گرفتیم بیشتر ایراد مسأله را در بی‌تجربگی و فقدان آگاهی آن فرد دیدم مخصوصاً که این دوست از یک خانواده کاملاً محدود بود.

به اعتقاد این کاربر,اینکه فردی به صرف آگاهی یافتن نسبت به یک فضای جدید و یا اطلاعات و اخبار نو به بیراهه برود مسؤولیتی برای آن فضا یا اطلاعات در این زمینه ایجاد نمی کند بلکه مقصر اصلی دنیای محدود اطلاعات خود فرد است.

آیا ندانستن و عدم اطلاع از وجود واقعیات تلخ و زشت در جامعه به طور کل وجود آنها را نفی می‌کند؟

اشاره به این مطالب از زبان کاربران شاید به اعتقاد برخی توجیهی برای عملکردشان فرض شود اما وقتی به نقل از یک صاحبنظر حوزه جامعه شناسی دکتر علیزاده استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز بر آن صحه گذاشته شود,بررسی‌های بیشتر را می‌طلبد.

دکتر علیزاده,در این زمینه می‌گوید:تمامی علوم به نوعی از ابعاد مثبت و منفی قابل بررسی هستند و هر دستاورد بشری به همراه خود تبعات مفید و مضر خواهد داشت.

مطمئناً هرگز شاهد این موضوع نبوده‌ایم که به دلایل تأثیرات منفی آن دستاورد به ویژه به طور کل از جریان زندگی بشر خارج شود.

وی نگرش‌های موجود و چالش‌های ناشی از آن را بسیار طبیعی دانست اما دور باطل کنونی را بسیار هشدار دهنده خواند.

به هر حال ما در این قسمت گزارش,بیش از هر چیز قصدمان ارایه تصویری از شمای کلی انگیزش‌ها و دلایل و چگونگی استفاده از اینترنت در ایران بود در قسمت بعد با این پیش زمینه از نگاه کارشناسان به تحلیل مساله خواهیم پرداخت.