کاربرد ماسک در فتوشاپ

برای کار حرفه ای با فتوشاپ و ایجاد طرح های واقعی بخصوص در زمینه عکاسی و کار روی تصاویر, یکی از مهم ترین بخش ها, آشنایی کامل و کافی با ابزارها و روش های انتخاب و تسلط به این ابزارها و فرامین است

برای کار حرفه‌ای با فتوشاپ و ایجاد طرح‌های واقعی بخصوص در زمینه عکاسی و کار روی تصاویر، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها، آشنایی کامل و کافی با ابزارها و روش‌های انتخاب و تسلط به این ابزارها و فرامین است. در صورتی که نتوانیم انتخاب درست و صحیحی انجام دهیم، به هیچ عنوان نخواهیم توانست از قدرت سایر ابزارها و فرامین در حد بالا استفاده کنیم. درباره ابزارها و فرامین انتخاب در شماره‌های پیشین به صورت کامل صحبت کرده و با آنها آشنا شده‌ایم. در این شماره می‌خواهیم با روش‌های حرفه‌ای انتخاب در محیط فتوشاپ آشنا شویم.

در فتوشاپ برای انتخاب بخش‌های مورد نظر تصویر دو روش متفاوت وجود دارد. اولین و ساده ترین روش استفاده از ابزارهای انتخابی چون لاسو، مارکی، چوب جادو و... یا فرامینی چون Color Range است که در هر یک از آنها، طراح با تسلط بر کارکرد هر یک از ابزارها می‌تواند انتخاب درست و دقیقی انجام دهد. دومین روش انتخاب در فتوشاپ، استفاده از ماسک‌ها در انتخاب محدوده مورد نظر بوده که این روش خود به دو حالت استفاده از ماسک سریع (Quick Mask ) و استفاده از ماسک معمولی امکان‌پذیر است. در این روش انتخابی ابزارهای طراحی و نقاشی به ابزارهای انتخاب تبدیل شده و به کمک آنها می‌توانیم تصویر خود را در حالت‌های بسیار جالب انتخاب و فرمان مورد نظر را بر آن اعمال کنیم.

اجازه دهید‌ ابتدا برای روشن‌تر شدن مفهوم ماسک مثالی بیان کنیم. ماسک در فتوشاپ شبیه شیشه بخارگرفته‌ای است که تصویر پشت خود را نمایش نمی‌دهد و با کمک انگشت یا هر وسیله دیگر می‌توانیم بخار روی قسمت‌های مورد نظر شیشه را پاک کرده و تصویر پشت آن شیشه را نمایش دهیم. در این مثال محدوده قابل نمایش دقیقا متاثر از شکل حرکت انگشت یا شیئی است که روی شیشه بخار گرفته حرکت کرده و اگر مثلا یک برگ درخت یا یک شکل خاص این بخار را از بین ببرد، تصویر پشت شیشه دقیقا به حالت آن برگ یا شکل خاص دیده خواهد شد.

در فتوشاپ نیز دقیقا چنین حالتی پیاده شده و با استفاده از ابزارهای طراحی مانند قلم‌مو، شیب رنگ و... و شکل خاصی که برای نوک قلم‌مو برمی‌گزینیم، می‌توانیم ماسک دلخواه خود را پیاده کنیم با این تفاوت که با انتخاب شفافیت‌های دلخواه برای قلم‌مو، انتخاب‌های جالب‌تر و زیباتری می‌توانیم انجام دهیم.

در حالت ماسک رنگ زمینه و پس‌زمینه فقط در حالت سیاه و سفید و ۲۵۴ رنگ خاکستری ما بین آنها قابل انتخاب و استفاده بوده و در این حالت بخش‌هایی که سفید باشد ماسک در آن قسمت غیر فعال بوده و تصویر کاملا نمایان خواهد بود و در صورتی که سیاه باشد ماسک غلبه کرده و تصویر قابل مشاهده نخواهد بود. در صورتی هم که رنگی از محدوده خاکستری اعمال شده باشد به نسبت تمایل آن به سیاهی و سفیدی تصویر در آن نواحی به صورت شفاف دیده خواهد شد.

از ماسک سریع فقط به عنوان ابزار انتخاب می‌توان بهره جست و کاربرد دیگری نخواهد داشت و پس از اعمال براحتی قابل فراخوانی مجدد و ویرایش نخواهد بود. در صورتی که ماسک معمولی به صورت یک لایه مجزا روی لایه اصلی تصویر اعمال می‌کند و همراه فایل اصلی تصویر در فرمت PSD قابل ذخیره است. می‌توانیم هرنوع ویرایش یا تغییری را در هر لحظه اعمال کنیم و حتی ماسک اعمال شده را بدون هیچ تداخلی حذف و بی‌اثر کنیم.

برای فراخوانی ماسک سریع کافی است بعد از باز‌کردن یک تصویر با کلیک روی آیکون مربوط به آن در انتهای جعبه ابزار سمت چپ فتوشاپ حالت ماسک را فعال کنیم و سپس با کمک ابزارهای انتخاب به ویرایش آن بپردازیم. پس از کلیک روی آیکون ماسک سریع با انتخاب یکی از ابزارهای طراحی مثل قلم‌مو و پس از انتخاب اندازه، شکل و شفافیت دلخواه برای آن، رنگ سیاه را به عنوان رنگ زمینه تعریف و روی قسمت‌های دلخواه تصویر از قلم‌مو استفاده کنیم. با این کار خواهیم دید پوشش قرمز رنگی در آن نواحی با توجه به شکل، اندازه و شفافیت قلم‌مو ایجاد می‌‌شود. این قسمت‌ها در واقع بخش‌های انتخاب شده تصویر بوده و با استفاده دوباره از قلم‌مو یا سایر ابزارهای طراحی می‌توانیم این‌محدوده را افزایش داده یا با تغییر رنگ زمینه به رنگ سفید و استفاده از قلم‌مو این محدوده را کاهش دهیم.

در نهایت پس از به دست آمدن بهترین حالت مورد نظر با کلیک دوباره روی آیکون ماسک سریع در جعبه ابزار سمت چپ فتوشاپ از حالت ماسک سریع خارج شده و خواهیم دید قرینه قسمت‌های رنگی (قسمت‌های بدون رنگ) به حالت انتخاب در خواهد آمد. در صورتی که مثلا دکمه Delete را از صفحه کلید فشار دهیم آن قسمت‌ها حذف خواهد شد. با انتخاب رنگ‌های خاکستری به عنوان رنگ زمینه در حالت ماسک سریع و استفاده از ابزارهای طراحی و بازگشت به حالت انتخاب مشاهده می‌شود این نواحی با حالتی شبیه اعمال Feather انتخاب می‌شود و به صورت کامل هنگام استفاده از Delete حذف نمی‌شود.

دومین نوع ماسک، ماسکی است که همانند یک لایه کنار لایه اصلی قرار گرفته و به کمک آن می‌توانیم همانند مثال بخار روی شیشه، قسمت‌هایی از تصویر را نمایش دهیم که در لایه ماسک به رنگ سفید بوده و بخش‌هایی که به رنگ سیاه باشد قابل مشاهده نخواهد بود.

برای اعمال یک ماسک روی لایه مورد نظر به شکل زیر عمل می‌کنیم:

ابتدا در صورت پس زمینه بودن لایه مورد نظر با دوبار کلیک روی تصویر قفل و تعریف یک نام، لایه را از حالت پس زمینه خارج می‌کنیم. سپس با کلیک روی آیکون Add Layer Mask در قسمت پایین پانل لایه‌ها ماسک لایه را به لایه اصلی اضافه می‌کنیم. در این حال خواهیم دید تصویر یک مربع سفید کنار تصویر لایه مورد نظر در پانل لایه‌ها ظاهر می‌‌شود. در این حالت با انتخاب ابزارهای طراحی مثل قلم‌مو یا شیب رنگ و استفاده از آنها روی تصویر خواهیم دید با توجه به نوع رنگ انتخابی (در بازه رنگی سیاه و سفید) بخش‌هایی از لایه قابل مشاهده و بخش‌هایی مخفی می‌‌شود و در صورت استفاده از رنگ‌های خاکستری آن محدوده نیز با حالت محو شدگی به نمایش درمی‌آید.

نکته جالب در استفاده از این روش برای حذف بخش‌های مورد نظر تصویر، در امکان ویرایش یا حتی حذف ماسک لایه و برگرداندن تصویر به حالت اولیه است. به این منظور اگر بخواهیم به صورت موقت ماسک لایه غیرفعال شود، کافی است همزمان با فشار دکمه Shift روی ماسک لایه کلیک کنیم و پس از ظاهر شدن ضربدر قرمز رنگ روی آن ماسک را غیرفعال کرده و کلیک دوباره روی ماسک همزمان با فشار دکمه Shift ماسک را به حالت اولیه برگردانیم. برای حذف کامل ماسک لایه نیز می‌توانیم روی ماسک مورد نظر کلیک کرده و با درگ آن روی تصویر سطل زباله در پانل لایه‌ها و انتخاب گزینه Delete در کادر ظاهر شده آن را حذف کنیم. در صورتی که در این کادر گزینه Apply را انتخاب کنیم ماسک روی لایه اعمال سپس حذف می‌شود.

نوید حاتمی