گفت‌وگو با متن

خواننده حرفه‌ای در خواندن انتقادی و موشكافانه خود، متن را دست‌كم سه بار از نظر می‌گذراند و می‌خواند.
هر بار هم از منظر و با رویكردی متفاوت. مرتبه اول خواندن هر متن شبیه جست‌وجو …

خواننده حرفه‌ای در خواندن انتقادی و موشكافانه خود، متن را دست‌كم سه بار از نظر می‌گذراند و می‌خواند.

هر بار هم از منظر و با رویكردی متفاوت. مرتبه اول خواندن هر متن شبیه جست‌وجو در یك سرزمین جدید و ناشناخته است. ممكن است شما متن را به دست بگیرید و همین‌طور از آغاز تا پایان بروید اما بهتر این است اول به بندهای ابتدایی و پایانی متن نگاهی بیندازید، یعنی جاهایی كه اغلب در آنجا با جمله‌هایی روبه‌رو می‌شوید كه ایده اصلی نویسنده را برایتان روشن می‌كند و سرنخ‌هایی به دست می‌دهد تا بستر بلاغی متن را در ذهن خود ایجاد كنید. می‌توانید متن را به‌طور كلی از نظر بگذرانید، جمله‌های آغاز بندها را بخوانید و بعد بروید سر متن و آن را از اول تا آخر با آرامش مطالعه كنید.

در این‌گونه خواندن، برخی از نكات اصلی یا واژگان كلیدی را مشخص كنید ولی در عین حال نیاز نیست به‌طور كامل و با ریزبینی این كار را بكنید اما به هر رو از یادداشت‌برداری‌های جزئی ولی مهم غفلت نكنید.

در خواندن دوم هدف این است كه خواننده ساختار بحث را به‌درستی بشناسد و با جمله‌ها و بندها و قسمت‌های دشوار آن دست‌و‌پنجه نرم كند. منظور از ساختار، همان طرح یا برنامه‌ای است كه در ذهن نویسنده بوده و در كلیت متن خودش را نشان داده است. البته ناگفته روشن است كه طرح‌های ذهنی نویسنده‌ها نامحدودند و نویسنده‌های خوب متناسب با حال و هوای متن، طرح‌هایی جدید می‌ریزند. در یك بحث یا استدلالی كه خوب نوشته شده باشد، باید روشن شود كه قسمت‌های متفاوت به دلایل مختلفی آن‌طور هستند و از سر اتفاق به‌وجود نیامده‌اند.

در خواندن سوم، خواننده باید با نویسنده متن وارد گفت‌وگو شود. یعنی می‌بایست پرسش‌هایی را از جانب خود مطرح كند و پاسخ نویسنده از متن‌اش بجوید. یعنی این‌طور تصور بكند كه متن خود نویسنده است و می‌شود با آن وارد بحث شد.

منبع: The Aims of Argument: a brief rhetoric. Timothy Crucius. Carolyn E. Channell. ۳rd ed ۲۰۰۰.W

مترجم : محمد میرزاخانی: