مدیران موفق, در شرایط اقتصادی دشوار چه می كنند

●منظور از شرایط دشوار چیست؟

زندگی در بسر زمان هیچگاه تهی از دشواری‌ها نیست. بسیاری از شركت‌ها نیروی انسانی خود را تعدیل می‌كنند تا شاید بتوانند با افزایش اثربخشی و بهره‌وری خود را و به شركتی موفق بدل شوند. این دشواری‌ها همواره به گونه چالش‌هایی پیش روی مدیرانی است كه به فكر پیشرفت و تعالی سازمان‌هایشان هستند. دغدغه اصلی بسیاری از اینان همان مقوله‌های آشنای بهبود سیستم (وكایزن)، مدیریت كیفیت فراگیر وبرنامه‌ریزی برای جهانی شدن است. این‌كه یك شركت چگونه با دیگران رقابت كند و برای دستیابی به عملكرد مطرح در سطح جهانی تلاش نماید را معمولا منوط به توانایی مدیران آن می‌دانند و وقتی در شركتی در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده سودی حاصل می شود این مدیران هستندكه مورد تعریف و تمجید خاص و عام قرار می‌گیرند.

استرالیا جزو دنیای پیشرفته محسوب می‌شود و به مانند دیگر كشورهای مترقی به تازگی دچار شدیدترین بحران اقتصادی خود پس از جنگ جهانی دوم شده است. میزان بیكاری به نحو غیرقابل توجیهی زیاد است (در حدود ۱۱ درصد)، در حالی كه نرخ تورم بسیار كم (و در حدود ۲ تا ۳ درصد است) و ارزش دلار نیز به طرز نامعقولی در بهترین و بیشترین مقدار خود می‌باشد (و در نوامبر ۱۹۹۳، حدود ۶۵ تا ۶۸ سنت آمریكا بوده است).

«برایان لوتون»۱، رییس BHP (بزرگترین شركت استرالیایی فعال در زمینه منابع طبیعی و سوخت) همین مطالب را به شكل دیگری عنوان كرده است. وی رشد اندك، تورم كم، نرخ بهره كم، رقابت در حال افزایش و قیمت‌های در حال كاهش را بیانگر وضعیت موجود می‌داند.

حال كه اقتصاد در وضعیت ركود به سر می‌برد پس منطقی است كه در جهت شناخت عوامل دخیل در دستیابی به بهره‌وری هر چه بیشتر شركت‌ها دقیق شویم. اگر مدیران مهارت‌های لازم برای بیرون كشیدن اقتصاد از حالت ركود را دارا باشند، باید به این بحث برداخت كه این مدیران چه خصایص و ویژگی‌هایی را باید در این راستا از خود بروز دهند؟ در این مقاله برای دستیابی به چنین هدفی، خصلت‌ها و رویه‌ مدیرانی كه در عرصه رویارویی با شرایط دشوار، كارنامه درخشانی از خود به جا گذاشته‌اند را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.

این روزها دیگر كسی چندان به قواعد ثابت و جزمی نمی‌اندیشد و تغییر و دگرگونی و تحول جای آن را گرفته است. بررسی انجام گرفته به دست هارپر۲ بر روی یك‌هزار موسسه مختلف در ایالات متحده نشان می‌دهد كه عمده‌ترین دغدغه‌های مدیران در دهه ۱۹۹۰ اینها بوده است:

▪رقابت در سطح جهانی

▪مدیریت منابع انسانی

▪فن‌آوری

▪مقررات دولتی

▪مدیریت كیفیت فراگیر

▪رهبری

▪ارائه خدمات به مشتریان

▪مدیریت اشتراكی

▪تطبیق پیدا كردن با تغییرات

▪بهره‌وری.

با توجه به آنچه گفته شد، دومین هدف این مقاله شناسایی عمده‌ترین چالش‌های مدیران استرالیایی در دهه ۱۹۹۰ و مقایسه آن با نتایج مطالعات «هارپر» است.

جان تیتز۳ مدیر شركت دایل كورپوریشن۴ (كه پیش‌تر نام آن «گری هوند»۵ بوده است) یك بار گفته بود كه «تغییر دادن یا تغییر یافتن؟ فعال بودن یا پیروی كردن؟ موفقیت شما بستگی به این دارد كه كدام یك را برگزینید.» پیام او واضح و رسا است. پیروزی تجاری شركت‌ها پیش از این‌كه به توانایی مدیران آنها در پذیرش تغییرات تحمیل شده بستگی پیدا كند به قدرت آنها در ایجاد تغییرات خود خواسته وابسته است. شواهد ارائه شده در این مقاله نظر وی را تایید می‌كند.

مدیرانی كه در این بررسی به عنوان نمونه انتخاب شده‌اند از میان ۵۰۰ شركت برتر استرالیا هستند كه در فهرست سازمان بورس ارائه شده است اما در نهایت تعداد نمونه‌های مورد مطالعه به ۴۵۸ نفر تقلیل پیدا كرد چرا كه بعضی از مدیران تصدی بیش از یك جایگاه مدیریتی را به خود اختصاص داده بودند. در این میان تنها ۱۰۴ مورد، یعنی ۲۳ درصد از بررسی‌های موردی كامل شد به نحوی كه امكان تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری بر روی آنها وجود داشت. برخی از اطلاعات دیگری كه در این مقاله ارائه می شود از یك بررسی دیگر اخذ شده كه پیش‌تر انجام گرفته و طی آن بازتاب مسائل مختلف مدیریتی در روزنامه‌های سراسری استرالیا مورد بازبینی قرار گرفته است. دوره بازه زمانی مورد مطالعه آن هم نیمه نخست سال ۱۹۹۳ بود كه در طی آن دوره، مفاهیم و موضوعات مختلف مدیریتی مطرح شده در این نوشته‌ها را تجزیه و تحلیل كرده‌اند.

●خشنود از جایگاه شغلی خود یا پر از اضطراب و تنش

اكثر مدیران، یعنی در حدود ۶۶ درصد از آنها به میزان زیاد و یا فوق‌العاده زیادی از شغل خود رضایت داشته‌اند و این در حالی‌است كه شاید در دو سه سال گذشته شركت‌هایشان با تغییرات عمده ساختاری و یا تغییرات بازار روبرو بوده است. شكی نیست كه مسوولیت رهبری یك شركت چیزی شبیه كار خلبانان یا ناخدایان كشتی است. كنترل كامل اوضاع باعث می‌شود كه در وجود یك خلبان یا یك ناخدا اعتماد به نفس پدید آید كه شاید در نگاه اول از چشم مسافران پنهان بماند. این حالت در مدیران نیز وجود دارد و معمولا در آنها باعث رسیدن به نوعی طمانینه و آرامش می‌شود وموید آن این‌كه تنها ۵۸ درصد از جامعه آماری موردبررسی تا حدودی تنش داشته‌ و حدود یك‌سوم آنها هم از اضطراب و تنش زیاد رنج برده‌اند. پس می‌بینیم كه عهده‌دار بودن سمت رهبری نیز محدودیت‌ها و فشارهای خاص خود را دارد. مطابق گزارشی كه در روزنامه «د‌آسترالین»۶ آمده‌است «حتی اگر در یك بنگاه انتشاراتی به مراحل مختلف كارهای مالی و چاپ و نشر نگاه كنیم مصداق جو تنش‌زای كار و مدیریت همراه با فشار و اضطراب را می‌بینیم.» در سال گذشته روزهایی كه كاركنان به بهانه بیماری سر كارشان حاضر نشدند بالغ بر ۲۰ میلیون روز كاری بود و نظر اكثر متخصصین بهداشت این است كه بیش از نیمی از این مقدار در عوامل مرتبط با تنش كاری ریشه دارد. برای غلبه بر این فشارها به مدیران توصیه می‌شود در عادات شغلی خودشان دقیق شوند. موفقیت عمدتاً به میزان سازگاری، برنامه‌ریزی، ‌مدیریت زمان و آمادگی مواجهه با شرایط سخت بستگی دارد.

اكثر مدیران اجرایی مورد بررسی، مسوولیت موسسات كوچك (با نیروی كار كمتر از ۲۰۰ نفر) و یا موسسات بزرگ (با نیروی كار بیش از ۱۰۰۰ نفر) را برعهده داشتند (هر كدام ۳۶ درصد). در میان این موسسات ۳۷ درصد مربوط به بخش تولید، ۲۴ درصد بخش معادن، ۲۰ درصد بانكداری و امور مالی، ۱۸ درصد حمل و نقل و سوخت و ۱۱ درصد مربوط به فعالیت‌های خرده‌فروشی و عمده‌فروشی است.

●مدیران برتر و دلایل موفقیت آنها

طی بررسی این جامعه آماری این سوال مطرح می شد كه «چه كسانی را مدیران برتر استرالیا چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی می‌دانید؟» دلیل این انتخاب نیز از آنها سوال می‌شد. دلایل مطرح شده برای موفقیت مدیران در جدول شماره یك نشان داده شده است.

●رشد و سودآوری

آنچنان كه در جدول شماره یك آمده، برای نیل به موفقیت در دنیای كسب و كار و تجارت كه پر از بی‌ثباتی‌های اقتصادی است، دستیابی شركت‌ها به رشد و توسعه و سودآوری مطلوب برای سهام‌داران حرف اول را می‌زند. تجارت، كاری نامطمئن است و موفقیت نیز براساس حساب‌های بانكی، سود و سهم بازار اندازه‌گیری می شود. اقتصادی كه در آرزوی بازارهای جدید به‌سر می‌برد و با رقابت فزاینده جهانی روبرو است كار مدیران را برای سودآوری سرمایه‌گذاری‌های سهام‌داران بیش از پیش دشوار می‌كند. آن دسته‌ای كه توان رهبری آنها در حدی است كه هم قادرند پاسخگوی خواسته‌های سهام‌داران باشند و هم بهره‌وری شركت را محقق سازند در میان همتایان خود سرشناس می شوند و محق رسیدن به رضایت كامل شغلی خواهند بود.

كری دیلی۷ كه مدیر عامل یك شركت بزرگ مالی استرالیا، معتقد است كه «مدیران اجرایی ارشدی كه به موفقیت دست می‌یابند توان كسب ثروت برای سهام‌داران را دارند و در عین حال به نفع جامعه استرالیا نیز قدم برمی‌دارند، ‌كارآفرینی می‌كنند و كسب و كار خود را نیز توسعه می‌بخشند و مدام به سود بیشتر می رسند و همه این هنرها را یكجا دارند. »

مدیرعامل یك شركت فعال نه چندان بزرگ در زمینه استخراج معدن نیز گفته است كه مدیران اجرایی موفق آنهایی هستند كه «بین خواسته‌های سهام‌داران و (الزامات) كسب و كاری كه تصدی آن را برعهده دارند و نیز كاركنان، میانه را نگه می‌دارند و تعادل برقرار می‌كنند. »

مدیر اجرایی دیگری كه یك شركت متوسط و فعال در زمینه سوخت و منابع طبیعی را اداره می‌كند معتقد است: مدیرانی می‌توانندتاثیرگذار باشند كه «بتوانند رشد شركت را بر مبنای اصول درستكاری، دوراندیشی، مهارت و دانایی فراهم كنند. »

«جیمز سی ساروس» و «ژوزف سی‌سانتورا»

برگردان به فراسی: فرزین آقازاده، كارشناس ممیزی كیفیت

منبع: The International Journal of Career

Management, vol. No۴ , ۱۹۹۴

پی‌نوشت‌ها:

Brian Loton

Harper

John Teets

Dial Corporation

Greyhound

The Australian

Kerry Daly