برای در امان ماندن از خطرهای احتمالی باید بدانید آلوده ترین نقاط تهران

برآوردها نشان می دهد روزانه ۳ هزار تن مونواكسید كربن وارد هوای تهران می شود كه با تزریق روزافزون خودروهاآمار ۱۷ هزار نفری افراد در معرض خطر در این شهر دودزده رو به افزایش است

تصور اینكه تهران، روزی بدون آلودگی هوا را پشت سر بگذارد، از آن رویاهایی است كه دست یافتن به آن عمر نوح می خواهد و صبر ایوب.هنوز تعطیلی مدارس پایتخت و هشدار به كهنسالان و بیماران برای خارج نشدن از منازل در سال گذشته از خاطره ها محو نشده و هیچ تضمینی وجود ندارد كه این اتفاق دوباره تكرار نشود. حتی اگر آلودگی هوا به وضعیت بحرانی نرسد، شهروندان تهرانی باید هوای آلوده را جزئی از زندگی خود بدانند و با آن كنار بیایند، چون اراده ای كه خلاف این ادعا را ثابت كند، به چشم ندیده اند.

هرچند از نگاه كارشناسان، حل معضل آلودگی هوا به بسترسازی فرهنگی در سطح جامعه نیاز دارد و تنها با مشاركت تمام شهروندان ساكن در این كلانشهر میسر خواهد شد، اما بدون برنامه ریزی مشخص هم مهار این وضعیت عملی نیست.

۷ هزار قربانی

بر اساس تحقیقات انجام شده هر انسان در ۲۲ هزار بار دم و بازدم روزانه، معادل ۱۶ كیلو هوا استنشاق می كند. هوای سالم از ۷۸ درصد نیتروژن، ۲۰ درصد اكسیژن، ۹۳ صدم درصد آرگون، ۳۰ صدم درصد دی اكسید كربن و میزان كمی متان و گازهای بی اثر هیدروژن تشكیل می شود، در حالی كه همین هوا در تهران و در شرایط آلودگی، با اسید گوگرد و اكسید ازت ناشی از كار نیروگاه حرارتی، سوخت های فسیلی، منوكسید كربن ناشی از سوخت ناقص منابع فسیلی حرارتی، سرب ناشی از سوخت خودروها، صنایع ذوب باطری سازی، چاپ و ... همراه شده و مردم را علاوه بر عوارض بدنی از جنبه های مختلف روانی، رفتاری، خلقی و عاطفی آسیب پذیر می كند.

برآوردها نشان می دهد روزانه ۳ هزار تن مونواكسید كربن وارد هوای تهران می شود كه با تزریق روزافزون خودروها، نه تنها این رقم در حال افزایش است، بلكه آمار ۱۷ هزار نفری افراد در معرض خطر در این شهر دودزده نیز رو به فزونی است.

آخرین بررسی ها نشان می دهد امروزه میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و ریوی در شهرها كه بر اثر آلودگی هوا به وجود می آید، ۵/۲ برابر مناطق روستایی است، به گونه ای كه اگر آمار دبیر ستاد هوای پاك كشور را ملاك قرار دهیم، باید بر مرگ سالانه ۷ هزار نفر تهرانی بر اثر آلودگی هوا افسوس بخوریم. این در حالی است كه محمدهادی حیدر زاده این آمار را بر اساس اسناد دولتی ارائه می دهد و بر بیشتر بودن قربانیان این پدیده منفور، اذعان دارد.

مبارزه با آلودگی هوا

كارشناسان برای آلودگی بیش از حد تهران دلایل گوناگونی دارند. دیوار بلند البرز كه از رسیدن ابرهای باران آور شمالی به آسمان پایتخت جلوگیری می كند، شاید تنها مشكلی باشد كه حل آن از توان انسان خارج است وگرنه پراكنده شدن آلاینده های صنایع پیرامونی، زندگی فشرده جمعیت بالای ۱۰ میلیون نفری، تردد انبوه اتومبیل هایی كه بسیاری از آنها سیستم سوخت استانداردی ندارد، كمبود فضای سبز كافی و ده ها دلیل دیگر همه از معضلاتی هستند كه حل آنها هرچند مشكل است، ولی غیر ممكن نیست.

بدون تردید آلودگی هوای ناشی از رفت و آمد بیش از ۵/۲ میلیون خودرو كه حدود ۴۰۰ هزار دستگاه آن را خودروهای فرسوده تشكیل می دهند، مشهودترین و مهمترین این دلایل است كه نه تنها نقش اول در سهم ۳ برابری آلودگی هوای تهران در مقایسه با استاندارد جهانی را ایفا می كند، بلكه سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد تومان به اقتصاد ملی ضرر می زند. اعمال مقرراتی از قبیل محدودیت ورود خودرو به مناطق مركزی شهر، معاینه فنی خودروها و برخوردهای مقطعی با خودروهای آلاینده و دودزا در سالهای اخیر، هرچند مسكنی بر رنج شهروندان از آلودگی هوا بوده، اما هرگز اجرای كامل قانون مبارزه با آلودگی هوا را در پی نداشته است. بر اساس ماده ۶ قانون مبارزه با آلودگی هوا، شهرداری ها، نیروهای انتظامی و سازمان حفاظت محیط زیست به اتفاق موظفند نحوه رفت و آمد وسایل نقلیه موتوری وسیستم حمل و نقل شهری را به صورتی طراحی و سامان دهند كه ضمن كاهش آلودگی هوا، جوابگوی سفرهای شهری نیز باشند، اما متاسفانه به رغم همه تلاش ها و محدودیت های صورت گرفته هنوز هم تعداد زیادی از خودروهای آلاینده به صورت شبانه روزی در خیابان ها و معابر رفت و آمد می كنند و گازهای آلاینده ای را منتشر می كنند كه نفس پایتخت نشینان را به شماره انداخته است.

مناطق آلوده تهران

در نظر داشتن این نكته كه خطر تنفس در هوای آلوده تهران، كمتر از استعمال دخانیات نیست، هشداری است كه هر شهروندی را نسبت به عواقب این زندگی دودی نگران می كند. این موضوع وقتی نگران كننده تر می شود كه احتمال همجواری با یك فرد سیگاری با احتمال تنفس در هوای آلوده شهر مقایسه شود، در حالی كه تنها حدود ۱۲ درصد از جمعیت ۱۵ تا ۶۹ ساله تهران سیگاری هستند، اكثر قریب به اتفاق شهروندان بویژه كودكان و سالمندان كه به منظور انجام فعالیت های خود در شهر تردد می كنند، در معرض انواع امراض ناشی از استنشاق آلاینده های محیطی قرار دارند. به بیان دقیق تر در حالی كه استعمال دخانیات تنها سلامت شخص سیگاری و بهداشت فردی افراد را مورد تهدید قرار می دهد، هوای آلوده جان تمامی شهروندان و بهداشت اجتماعی آنها را به طور جدی با بحران مواجه می كند.

اما در شرایطی كه همه شهروندان در برابر خطری مشابه و نه مساوی قرار دارند، دانستن اینكه كدام مناطق تهران از آلودگی بیشتری برخوردار است و در كدام مناطق می توان آسوده تر نفس كشید، خالی از لطف نیست.

مهندس نجفی، مسئول بخش پایش و مدل سازی شركت كنترل كیفیت هوا وابسته به شهرداری تهران مناطق ۶، ۷، ۱۰، ۱۱ و ۱۲ و جنوب مناطق ۲، ۳ و ۵ را جزو آلوده ترین نقاط تهران برشمرده و می گوید: بقیه مناطق به نسبت از آلودگی كمتری برخوردارند، ضمن اینكه در میان مناطق ذكر شده، منطقه های ۶، ۷، ۱۱ و ۱۲ درجه آلودگی بالاتری دارند.

با این حساب تردد درحوالی یوسف آباد، امیرآباد، منیریه، امیریه، بازار كردستان، مدرس (تا همت)، شهید گمنام، فاطمی، كریمخان زند، كشاورز، فلسطین، شریعتی (تا همت)، ولیعصر (تا همت)، بهشتی، كارگر، طالقانی،حافظ، سمیه، بهار، سهروردی، انقلاب، امام حسین، رسالت (تا استاد حسن بنا)، سبلان جنوبی، چمران (تا همت)، استاد حسن بنا، ۱۷ شهریور، بهارستان، جمهوری، امام خمینی، ۱۵ خرداد، مولوی، شوش، قزوین، فردوسی، ری، سعدی، مفتح، خیام، راه آهن و نواب اصلا به صلاح نیست، مخصوصا برای كودكان و سالمندان.

اما سایر مناطق كه در درجه بعدی از نظر آلودگی هوا قرار دارند عبارتند از: آذربایجان، جیحون، رودكی، دامپزشكی، كمیل، خوش، مالك اشتر، قصرالدشت، بریانك، هاشمی، آزادی، یادگار امام (تا همت)، جناح، باقرخان، ستارخان، جلال آل احمد، شیخ فضل الله نوری، همت، حقانی، ونك، ملاصدرا، میدان نور، كاشانی، اندیشه، ستاری و مهرآباد.

ساعات آلوده تهران

صرف نظر كردن از تردد در مناطق ذكر شده برای شهروندان كلانشهری چون تهران شاید غیر ممكن باشد، اما بدون راه حل نیست. مهندس نجفی می گوید: ساعات ۶ تا ۸ صبح و ۷ تا ۱۰ شب، ساعات اوج غلظت آلودگی هوا است و بهتر است شهروندان برای تردد در این مناطق حتی الامكان از زمان های دیگری استفاده كنند.

وی ماه های شهریور و مهر را آلوده ترین ایام سال از لحاظ غلظت آلاینده ها معرفی می كند و معتقد است: تنها با مساعدت شهروندان در تنظیم ساعات تردد در شهر و استفاده از وسایل نقلیه عمومی به جای خودروهای شخصی است كه می توان این ایام و این ساعات را كاهش داد.

شرایط ناپایدار جوی

اگر در یكی، دو هفته اخیر هوای تهران از لحاظ آلودگی در درجه بالایی قرار نداشته و راحت تر نفس كشیده اید، تنها یك دلیل دارد و آنهم شرایط ناپایدار جوی در این ایام است. خانم پرتو، كارشناس محیط زیست شركت كنترل كیفیت هوا در این باره می گوید: در هفته های اخیر، شرایط جوی از لحاظ وزش باد و بارندگی مساعد بوده و همین ناپایداری، مقدار آلودگی را پایین نگه داشته است.

وی البته اقدامات سازمان های مرتبط در كاهش آلودگی هوا را انكار نمی كند: اینكه اقدامات سایر نهادها دقیقا چقدر در كاهش آلودگی موثر بوده مشخص نیست، اما آنچه ملموس است همین شرایط جوی است كه اجازه انباشت آلاینده ها را نداده است.

خانم پرتو ساعت های اوج ترافیك را مهمترین عامل ایجاد آلودگی می داند: متاسفانه در سالهای اخیر با زیاد شدن ماشین ها، این ساعات هم افزایش پیدا كرده و در نتیجه آلودگی هوا هم بیشتر شده است.

این كارشناس محیط زیست از مردم می خواهد كه اگر كار ضروری ندارند در ساعت های اوج ترافیك از تردد در شهر خودداری كنند یا برای رفت و آمد از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده كنند.

نجات یك شهر

گذشته از اقداماتی كه مدیریت شهری تهران به عنوان راهكار مقابله با آلودگی هوای شهر انجام داده، به نظر می رسد امر آموزش حلقه فراموش شده پروسه كاهش آلودگی هوا است و انتخاب معاونت های اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران برای روشن ساختن افكار عمومی و آموزش تدریجی در مناطق نیز بر همین اساس صورت گرفته باشد.

به هر حال واقعیت این است كه رفع آلودگی شهر تهران برنامه ای جامع و مبتنی بر مدیریت علمی روز می طلبد تا از یك سو شهروندان هزینه های مادی و معنوی عوارض این پدیده خطرناك را نپردازند و از سوی دیگر شهری پاكیزه را برای آیندگان به یادگار بگذارند.