چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
گپی درمورد غزل های فانی
" رازق فانی" ، افزون بر تجربه هایش در حوزه های چندگانه ی شعر مانند: مثنوی ، دوبیتی ، رباعی و نیمایی ، از ابر چهره های ماندگار در حوزه ی غزلسرایی است . احاطه ی کامل فانی بر غزل و توجه وی بر ویژه گی های زبانی در غزل ، امریست ملموس .
برای نشان دادن این احاطه و مساله توجه وی بربرخی ویژه گی زبانی ، بحث در باره ی غزل های فانی را در دو رویکرد مطرح می کنم : نخست رویکرد های زبانی و سپس ایجاد رابطه با مخاطب.
رویکرد های زبانی :
جاری بودن طبعیت گفتار بر زبان شعر :
این مقوله ، به معنای نزدیک شدن زبان شعر، با رویکردهای گفتاری است یا به تعبیر دیگر ، جاری شدن سرشت زبان گفتار بر زبان شعر است که زبان در این مرحله، با نوعی " ساده گی ژرف" در شعر شکل می گیرد و سبب ایجاد " حسا میزی" میان شاعر و مخاطب می شود .
فانی به دلیل داشتن همین تجربه ی ژرف و احاطه بر زبان ، در بسیاری از غزل هایش به این رویکرد گفتاری نزدیک شده است :
" تراشبی به گمانم که خواب دیده خدا
و از خیال تو عطری به گل دمیده خدا
ز طرح ناز تو چون گشته خامه اش فارغ
کتاب بسته و دست از قلم کشیده خدا " ( خیال تو)
و آن گاه که از زبان پرنده و قصه ی کوچ سخن می گوید ، این ساده گی ژرف با سرشت گفتاری در زبان نوشتار ارائه می شود :
" با بال زخم خورده چو کردیم قصد کوچ
بر شانه ی چنار، چکیده است خون ما " ( همگام ما در ان سیه پوش)
رویکرد دیگر زبانی در غزل های فانی ، بی پیراگی ، نبود تعقیدات لفظی و معنوی ، شفافیت و یکدست بودن زبان است و از دیدنگارنده، همین ویژه گی ها سبب می شود تا غزل های فانی، از چاشنی بیشتر تاثیر برخوردار شوند . به چند نمونه ی کوتاه توجه کنید :
" اندوه من ز چشم قلم گریه می کند
یارب چه حالتیست که غم گریه می کند " ( اندوه)
و در جای دیگر :
" من قاصد صدای توام ، ای دیار دور
تفسیر درد های توام ، ای دیار دور " ( قاصد صدا)
ساده گی و عدم تکلف در زبان غزل های فانی ، بدون تردید از تجربه ی ژرف زبانی شاعر سرچشمه گرفته اند و واژه ها مانند موم در سر پنجه های ذهن شاعرانه اش، شکل یافته اند .
با توجه به این که بسیاری از غزلسرایان هم نسل فانی ، از اثر نداشتن تجربه ژرف در فرایند کار برد زبان ، دچار ابهام و پیچیده گی های مزمن " ورسن بازی با کلمات" شده اند ، اما فانی به دلیل داشتن احاطه برزبان ، درگیر این مزمن گویی و رسن بازی با کلمات نشده است .
ایجاد در رابطه با مخاطب :
همان سان که در توجیه از ماهیت شعر گفته اند که شعر کنش هنرمندانه ایست که در فرایند زبان اتفاق می افتد و سپس در مرحله ی حسامیزی ، سبب ایجاد رابطه میان شعر و مخاطب می شود ، در بسیاری از غزل های فانی می توان این رابطه را به درستی دریافت :
" ای دل مرو سوی خطر ، گرمیروی لرزان مباش
از رهزنان غافل مشو ، ازدشمنان ترسان مباش
چون با کسی همره شدی ، از نیمه ای ره برنگرد
چون ازپی مردان روی، دیگرزنامردان مباش "
مفهوم در این ابیات ، بیانگر تجربه ی مشترک میان آدمهاست : گریز از تردید و وسواس ، برای رسیدن به مقصد معین .
تردید ، وسوسه ، ترس ، مردی و نامردی ، مجموعه ی مشترکی از احساس ماست که در ساختار زبان شعر ، حس ( احساس) مشترکی را برای ما القا می کند و سپس میان شعر و مخاطب رابطه ایجاد می کند .
نمونه های بیشتر این حسامیزی و ایجاد رابطه را در غزل های مشهور " همه جا دکان رنگ است ، همه رنگ می فروشد " و " با هردلی که شاد شود ، شاد می شوم " می توان بازیافت .
غزل های فانی درفرایند ایجادرابطه با مخاطب ، از موفق ترین غزل ها اند ، و این ایجاد رابطه ، ناشی از قدرت فردی شاعر بر زبان و تقسیم دریافت های آمیخته با درد و دید مشترک برای مخاطب است .
تعمیم تجربه ی فردی و سپس گسترش آن در حوزه ی برداشت جمعی ، از ویژه گی های کار فانی در غزل است .
در پایان ، برای جلوگیری از درازی سخن ، غزل زیبایی از او را با هم می خوانیم :
" تراشبی به گمانم که خواب دیده خدا
و از خیال تو عطری به گل دمیده خدا
گرفته شیره ی انگور تاک جنت را
شراب چشم تو زان شیره آفریده خدا
ز طرح نازتو چون گشته خامه اش فارغ
کتاب بسته و دست از قلم کشیده خدا
سپرده کارجهان را به دست حضرت عشق
و رفته بر فلک هفتم آر میده خدا
چو قصد کشورجان کرده عشق هستی سوز
برای او دل تنگ مرا گزیده خدا
چگونه خویشتنم را به بنده فروشم
مرا ز روز تولد زمن خریده خدا
زبال مرغ نفس عطرنام او شنوم
نسیم وار به آفاق من وزیده خدا "
جاویدفرهاد
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران حماس دولت سیزدهم رافائل گروسی دولت رئیس جمهور رهبر انقلاب اصفهان مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان مجلس زنان
شهرداری تهران تهران سلامت بارش باران قتل پلیس حجاب آموزش و پرورش قوه قضاییه فضای مجازی شهرداری وزارت بهداشت
خودرو مسکن حقوق بازنشستگان مالیات سایپا قیمت طلا قیمت دلار ایران خودرو قیمت خودرو بازار خودرو بانک مرکزی بورس
تلویزیون نمایشگاه کتاب سینما تئاتر دفاع مقدس سریال سینمای ایران موسیقی کتاب
دانش بنیان اینوتکس دانشگاه آزاد اسلامی
اسرائیل رژیم صهیونیستی غزه فلسطین رفح جنگ غزه روسیه چین نوار غزه ترکیه اوکراین طوفان الاقصی
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر ذوب آهن لیگ قهرمانان اروپا نساجی لیگ برتر فوتبال ایران بازی لیگ برتر ایران سپاهان جواد نکونام
اپل هوش مصنوعی سامسونگ ناسا آیفون گوگل مایکروسافت باتری فضاپیما ماهواره
سازمان غذا و دارو بیماران خاص استرس کاهش وزن بیمه زیبایی دندانپزشکی فشار خون