۲۸ اوت ۳۷۸ ـ تذکر همیشه تازه شاپور دوم در رد جنگ غیرمنصفانه

تاریخنگاران اروپایی متخصص در اوضاع و رویدادهای هفت سده نخست هزاره یکم میلادی که متون انتقال داده شده در سال ۱۴۵۳ از قسطنطنیه به رم (واتیکان) را مطالعه و تحلیل کرده اند در تالیفات …

تاریخنگاران اروپایی متخصص در اوضاع و رویدادهای هفت سده نخست هزاره یکم میلادی که متون انتقال داده شده در سال ۱۴۵۳ از قسطنطنیه به رم (واتیکان) را مطالعه و تحلیل کرده اند در تالیفات خود به استناد این متون که عمدتا از مکاتبات دولتی و گزارش های رسمی و تجسسات استخراج شده اند موارد جالبی از سیاست ها و تدابیر دولتی عهد ساسانیان را به دست داده اند که مورد توجه استادان مربوط در دوران معاصر قرار گرفته و در تفسیرها و نظریه های خود به آنها اشاره می کنند. یک مورد از این سیاست ها (به گزارش عامل مخفی دولت روم در تیسفون)، از سخنان شاپور دوم در یک جلسه عمومی (ماه آخر تابستان ـ ماه برداشت محصول) استخراج شده است که به مناسبت زمان وقوع (که با تطبیق تقویم ها تنظیم شده است) در زیر می آید.

۲۸ اوت ۳۷۸ میلادی شاپور دوم (ذوالاکتاف) شاه وقت ایران از دودمان ساسانی در کاخ تیسفون در جمع مقامات کشور به پیشنهاد تنی چند از ژنرالهای ایران که قبلا به او اطلاع داده بودند که «والنس» امپراتور روم در جنگ با ویزیگوتها در منطقه ادریانوپل کشته شده است و خواسته بودند که از فرصت استفاده کند و تا رومی ها کمر راست نکرده اند آنان را به آن سوی دانوب عقب زند پاسخ داد و گفت که این پیشنهاد به این جهت پذیرفتنی نیست که دلیلی برای جنگ وجود ندارد.

شاپور در آن جلسه تاکید کرده بود که داشتن قدرت و به دست آوردن فرصت نمی تواند تعرض به دیگران را توجیه کند.

شاپور دوم خطاب به آن جمع گفته بود که ما (ایرانیان) هونها را به اروپا راندیم و آنان ویزیگوتها [دسته ای از ژرمن ها] را به اطراف دانوب فراری دادند تا جایشان را بگیرند و در اینجا، این فراریان با وجود دریافت پناهندگی از امپراتور روم، تحت ظلم و ستم کارگزاران و عمال آن قرار گرفتند، شکیبایی خود را از دست دادند و سر به شورش برداشتند که والنس مغرور از باده قدرت، خود به سرکوب کردن ایشان شتافت که بر خلاف تصورش [در جنگ اوت ۳۷۸] نابود شد. نتایج جنگ، چه در کوتاه و چه در دراز مدت، قابل پیش بینی دقیق نیست؛ بنابراین «جنگ» باید آخرین راه حل مسائل باشد، مگر این که دشمن به خاک وطن تعرض کرده باشد. شاپور دوم گفته بود: گذشته از این، آموزگار ما (زرتشت) جنگ غیر منصفانه را رد کرده است.

شاپور دوم که ۷۰ سال سلطنت کرد، سال بعد (۳۷۹ میلادی) درگذشت. مقایسه این مورد، با اوضاع امروز جهان نشان می دهد که تمدن، صرف نظر از تبلیغاتی که برای آن می شود و پیشرفتهای فنی و تکنولوژی، از لحاظ رعایت حق و انصاف، وجدان و احوال انسانی ترقی چشمگیر نداشته است.