اراده خدا و مصداق عدالت

ان ا... یحکم ما یرید
«به درستی که خداوند به آنچه اراده می‌کند حکم می‌کند»
عقل انسان در معرفت نظری خود به مبدا اعلی هستی می‌رسد، مبدایی که هست همه هست‌ها از هستی اوست و هستی همه هست‌ها …

ان ا... یحکم ما یرید

«به درستی که خداوند به آنچه اراده می‌کند حکم می‌کند»

عقل انسان در معرفت نظری خود به مبدا اعلی هستی می‌رسد، مبدایی که هست همه هست‌ها از هستی اوست و هستی همه هست‌ها به هستی او باز می‌گردد. او اول و آخر است، او ظاهر و باطن است او فعال مایشا؛ و غفار مایشاء است زنده‌کننده و میراننده اوست، او مشتاق شوق شائقان و عاشق عشق عاشقان و محب حب محبان است او شنوا، بینا، عالم، قادر، مرید و فاعل است او ازلی و ابدی است نه همتایی دارد و نه همتاپذیر است.

او خالق انسان و جاعل جانشینی او بر زمین است، او با انسان از طریق فرستادگان و کتاب‌هایش سخن گفته و مصداق‌های معروف و عدالت را در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی برای انسان تعیین کرده است و آنها را از زبان انبیا و اوصیا برای مردم تبیین کرده و برای رساندن و راهنمایی انسان به عدالت و معروف، احکام خود را اراده و اعتبار کرد تا مردم حق را از باطل و معروف را از منکر باز شناسند و با قدرت اختیار خود عدل و حق و معروف را انتخاب و امتثال کنند و از ظلم و باطل و منکر انزجار و امتناع نمایند، عدالت و معروف یک شعار سیاسی نیست بلکه خروجی امتثال احکام نورانی اسلام است. عدالت و معروف در زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی تنها با استناد به احکام قرآن خدا و سنت رسول خدا(ص) تعریف ملاک و تعیین مصداق می‌شود. اگر پیامبر اسلام(ص) نبود و اگر اوصیا کرام آن پیامبر اعظم(ص) نبودند مصداق حق از باطل و عدل از ظلم باز شناخته نمی‌شد. پس آنچه موجب خشنودی خدای بزرگ را فراهم می‌آورد حق و معروف است و آنچه که موجب ناخرسندی خداوند منان می‌شود باطل و منکر است و تمام رنج‌ها و زحمات فقهای عظام و مراجع کرام در بیش از هزار سال طول تاریخ عصر غیبت کبری بر این اساس بوده است که احکام نورانی الهی را با استناد به کلام خدا و سنت رسول خدا(ص) اکتشاف و استنباط نمایند تا خوشبختی و موفقیت را برای فرد، خانواده و جامعه انسانی به ارمغان آورند. موفقیتی که زندگی دنیوی و اخروی انسان را تامین و دنیای انسان را کشتزار آخرت انسان تعریف می‌کند تا مراحل کاشت و داشت را در دنیا سپری کند و سرانجام برداشت نهایی را در سرای جهان آخرت انجام دهد.

اراده خداوند برای اعتبار احکام الهی تمام موارد زندگی را شامل می‌شود و هیچ بخشی از زندگی انسان نیست که در قلمرو حکم الهی نباشد. خداوند بر پایه علم و آگاهی خود به ماهیت و آثار اشیا و افعال برای آنها احکام وضعی و تکلیفی اراده می‌کند و سرانجام در وحی الهی حکم می‌کند، حکمی که از طریق انبیا و اوصیا انبیا برای مردم بیان شده است تا مردم به فرمان‌های ایجابی الهی عمل کنند و از فرمان‌های سلبی الهی اجتناب نمایند. انجام، متعلق امر الهی و ترک، متعلق نهی الهی همان تقوی و نگه داشتن نفس بر پایه تربیت الهی است و عدالت حقیقی عقلی در مسیر نزدیک شدن به تقوی و عدالت الهی است. برداشت‌های ظنی عقل از عدالت کامل نیست و کمال تنها در مصداق‌های عدالت و معروفی است که به فرامین الهی تعریف می‌شود. تقوی انسان در دور نگاه داشتن نفس از اجتناب واجبات و ارتکاب محرمات معنی می‌شود و دانستن واجبات و محرمات در علم فقه اسلام مقدمه تقوی الهی است و پاسخ به مسایل جدید و تطبیق دیدگاه‌های کلی اسلام بر مصادیق فردی، فقاهت لازم دارد، دانستن احکام فقهی فقاهت نیست فقاهت قدرت تطبیق قواعد کلی بر مصادیق فردی بر طبق فقه اسلام است و پیدایش چنین توانایی برای محقق فقه نیازمند سال‌های متمادی تحقیق، تدریس و پژوهش در آیات خدا و سنت رسول خدا(ص) و علوم مرتبط با آنهاست تا انسان از طریق عقل و نقل حکم مراد الهی را در جهت مصداق عدالت و معروف کشف و بدان عمل کند تا سعادت فردی، خانوادگی و اجتماعی خود را تضمین و تامین کند.

اظهارنظر درباره عدالت و معروف در جامعه اسلامی به اسم اسلام منهای دانش فقه ادعایی پوچ است که هیچ ارزش اسلامی ندارد. معروف خدا را می‌بایست از سنت رسول خدا(ص) شناخت و علم و اجتهاد در سنت رسول خدا(ص) مطابق پیشرفت زمان و مکان زندگی، سال‌ها تحقیق، پژوهش، تحصیل و تدریس در علوم آل محمد(ص) نیاز دارد.

احمد اسماعیل‌تبار