نوستالژی گوشی پزشکی

نگاهی به نقش فناوری های نو در گسترش پزشکی از راه دور

از چند وقت پیش دکتر «اریک توپول»، متخصص قلب در سن‌دیه‌گو دیگر گوشی پزشکی‌اش را همراه نمی‌برد. او هر وقت به گوشی پزشکی‌اش فکر می‌کند، دچار نوستالژی شدید می‌شود. او به جای گوشی پزشکی، همراه خود یک وسیله اولتراسوند قابل حمل دارد که تقریبا به اندازه یک گوشی موبایل است. او با گذاشتن این وسیله روی سینه بیمار، مستقیما اطلاعاتی از قلب بیمارش کسب می‌کند و متوجه وضعیت عضله قلب، دریچه‌ها، ریتم و جریان خون‌ می‌شود. او می‌گوید، زمانی که می‌شود هر چیزی را در مورد قلب بیمار به چشم دید، اصلا دلیلی وجود ندارد به شنیدن صدای تاپ‌تاپ قلب اکتفا کرد.

این وسیله هشت هزار دلاری که Vscan نام دارد، تنها یک نمونه از ورود فناوری موبایل به پزشکی است؛ جایی که اپلیکیشن‌های گوشی‌های هوشمند، حسگرهای بی‌سیم و آی‌پادها به صورت روتین توسط دانشجویان و پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرند. او و دیگر پزشکان باور دارند که فناوری نه ‌تنها می‌تواند تشخیص و درمان بیماری‌ها را ارتقا دهد، بلکه می‌تواند انقلابی در شناخت و فهم پزشکان و بیماران از مقوله سلامت ایجاد کند. وسایل قابل حمل می‌توانند به پزشکان امکان دهند که علایم حیاتی بیماران را پایش و به تغییرات ایجادشده توجه کنند و بدون تماس رودررو، متوجه رعایت دقیق درمان‌های تجویزشده‌شان از سوی بیماران شوند. همین مساله به ویزیت و بستری بیمارستانی کمتری منجر می‌شود. بیماران با این شیوه می‌توانند به اطلاعات زیادی دسترسی پیدا کنند و مسوول سلامت خودشان باشند.

«کلی موریس» مادری است که هر روز صبح یک برچسب پلاستیکی قرمز روی پیراهن دخترش می‌چسباند و عملا از این قابلیت‌ها استفاده می‌کند. «مایکلا» (دختر او) که ۱۳ ساله است به نوعی صرع مبتلاست که به درمان‌های معمول ضدصرع پاسخ نمی‌دهد و این داروها به جای قطع کردن حمله تشنج، به «مانیا»ی او منجر می‌شوند. پس تنها راه چاره برای اجتناب از این مساله، استفاده از همین برچسب بود: در یک سوی این برچسب نوشته شده «مورد اورژانسی» و در سوی دیگر از پزشکان خواسته شده که اگر مایکلا دچار تشنج شد، پیامکی را به یک شماره مشخص ارسال کنند تا دستورالعمل درمان اختصاصی مایکلا برای‌شان ارسال شود. استفاده از این سرویس، سالانه تنها ۱۰ دلار هزینه دارد و اصطلاحا دستبند نامریی نام دارد.

شرکت دیگری به نام گلوبال مدیا که تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری پزشکی از راه دور یا

telemedicine را می‌سازد، یک سیستم بی‌سیم پایش وضعیت بیماران را در آمبولانس ابداع کرده است. هزینه این سیستم که به TransportAV موسوم است،۳۰ هزار دلار قیمت دارد و از یک دوربین کوچک ویدیویی، یک گوشی پزشکی دیجیتال و یک میکروفن تشکیل شده است. از این طریق وضعیت بیمار به تیم درمانگر مستقر در اورژانس بیمارستان نشان داده می‌شود و پرستاران و امدادگران می‌توانند وضعیت زخم‌ها، میزان پاسخ بیماران به درمان‌ها و وضعیت ضربان قلب و تنفس بیماران را به اطلاع پزشکان برسانند. وقتی رسیدن بیماران به بیمارستان بیش از یک ساعت طول بکشد، استفاده از این سیستم ارزشمند می‌شود.

ماه پیش، سازمان غذا و آمریکا، یک سیستم موبایل به نام MIM را تایید کرد که به پزشکان امکان می‌دهد نتیجه آزمایش‌های بیماران از جمله سی‌تی‌اسکن و ام‌.آر.آی را از راه دور ببینند. اما «یوکو دی‌آمبروسیا»، پزشک متخصص زنان و زایمان که اهل دنور است، از آیفون به منظور دیگری استفاده می‌کند: اطلاع از مراحل پیشرفت زایمان بیمارانش. پرستاران و ماماها در اتاق زایمان از حسگرهایی برای پایش ضربان قلب جنین و الگوی انقباض رحم و میزان اکسیژن استفاده می‌کنند. پیشتر، این متخصص باید هر ساعت یک تا دو بار با بیمارستان تماس می‌گرفت و برای مطلع شدن از وضعیت بیمارانش، به توصیف پرستاران اکتفا می‌کرد، اما حالا او می‌تواند با استفاده از اپلیکیشنی به نام AirStrip OB اطلاعات حسگرها را روی آیفون خود ببیند. هر زمان که او علایم خطر را ببیند، می‌تواند دستور انجام یک عمل سزارین را بدهد. در حال حاضر صدها بیمارستان در ایالات متحده از این سیستم استفاده می‌کنند.

بیمارستان دیگری در لس‌آنجلس از سیستم پایش دیگری برای بیماران بدحال به نام EverOn استفاده می‌کند. هر زمان که علایم حیاتی بیمار مشکل پیدا کند، هشداری به ایستگاه پرستاری، پیجرها و گوشی‌های موبایل ارسال می‌شود. هزینه برپایی این سیستم

۲۳۰ هزار دلار به اضافه ۵۰ هزار دلار هزینه سالانه نگهداری است. شرکت دیگری در سن‌دیه‌گو، یک حسگر ساخته است که به مچ دست بسته می‌شود. هر زمان که بیمار احساس ناراحتی کرد، می‌تواند فشارخون، ریتم و حتی سطح فعالیتش را به صورت بی‌سیم برای اطلاع به پزشک‌اش ارسال کند.

استفاده از این وسایل موبایل و پایشگرهای از راه دور می‌توانند بسیار سودمند باشند، اما لازمه استفاده از این فناوری‌ها در جایی مثل ایران وجود زیرساخت‌های سخت‌افزاری، ارتقای شبکه اینترنت و مهم‌تر از همه تغییر در فرهنگ بهداشت و سلامت است. شاید وارد کردن این فناوری‌ها کار دشواری باشد، اما دشوارتر از آن تغییر ذهن‌های ماست. البته به‌رغم وجود این فناوری‌ها، در بسیاری از موارد ماهیت پزشکی و چیزهایی که باعث برجسته شدن و کارآیی یک سیستم بهداشتی و درمانی می‌شود، ربطی به این فناوری‌ها ندارد. چنین مواردی مدت‌هاست که ثابت هستند و تغییری نکرده‌اند؛ چیزهایی که در جامعه‌مان در حال فراموش کردن آنها هستیم و در هیاهوهای دوره‌ای رسانه‌ای و سکوت‌های طولانی‌مدت، مجالی برای بررسی عقلانی آنها پیدا نمی‌شود.

www.online.wsj.com

ترجمه: علیرضا مجیدی