۱۱۷ هزار خانواده مستمند را خودکفا کرده ایم

گفتگو با سرپرست کمیته امداد امام خمینی ره

پس از پیروزی انقلاب به دستور رهبر فرزانه این نهضت، کمیته امداد به عنوان اولین و مهمترین نهاد حمایتی و امدادی در کشور شکل گرفت و از سوی مسؤولان نظام جمهوری اسلامی ایران کمر همت برای رفع فقر و استضعاف در کشور بویژه کمک به نیازمندان و برخورداری مناطق محروم از امکانات اولیه زندگی بسته شد و سازمانی به نام «کمیته امداد امام خمینی«ره» در ایران شکل گرفت.

در سالهای اولیه تشکیل کمیته امداد که بعدها به نام امام خمینی(ره) مزین شد فعالیتها بیشتر جهادی، خودجوش و با مشارکت مردم انجام می شد اما بعدها این نهاد با تشکیل شعبه ها و شاخه های اداری و تشکیلاتی تبدیل به یک سازمان اداری تمام عیار شد که به گفته سرپرست این نهاد در حال حاضر با روشهای نوآورانه، قصد ایجاد شکوفایی در حوزه امدادی و حمایتی دارد. مصاحبه گزارشگر ما را با عالیترین مقام اجرایی این نهاد بخوانید:

▪ جناب آقای انواری! با توجه به اینکه سال جاری از سوی رهبر فرزانه انقلاب سال نوآوری و شکوفایی نامگذاری شده آیا این نهاد برای تداوم فعالیتهای خودش برنامه های خاصی را در نظر گرفته است؟

ـ نهاد کمیته امداد امام خمینی «ره» از سال گذشته براساس توصیه ها و دستورهای رهبر معظم انقلاب وارد یک روند جدید از تغییر و تحولات شد که در این فرآیند قرار شد همه راهکارها، جهت گیریها و برنامه های امداد بازنگری شود و به یک تدوین و ساماندهی جدید براساس نیازهای موجود دست یابیم و این تلاشها در سال جاری هم با توجه به نامگذاری سال از سرعت بیشتری برخوردار خواهد شد زیرا نه تنها کمیته امداد بلکه همه سازمانها، وزارتخانه ها و نهادها مخاطب فرمان رهبری انقلاب هستند.

▪ بارزترین و ملموس ترین محور فعالیتهای کمیته امداد در برنامه ریزیهای سال کاری جدید را در چه عنصری خلاصه شده می دانید؟

ـ به نظر من کارآفرینی و توانمندسازی مهمترین سرفصل تلاشهای نهاد کمیته امداد در سال کاری جدید است و کارهای بسیار خوبی شروع شده و در این همایش هم بر تداوم فعالیتهای اشتغال محور تأکید و توصیه زیادی صورت گرفته است.

▪ آیا برای رسیدن مددجویان به اشتغال پایدار و خودکفا شدن خانواده های تحت پوشش کمیته امداد هم کارهایی صورت گرفته است؟

ـ براساس برنامه ریزی و جدول زمانبندی این نهاد، ما سرمایه گذاری مان را عمدتاً در توانمندسازی محرومان به کار خواهیم گرفت، که این توانمندسازی هم به توانمندسازی فکری، اندیشه ای و فرهنگی و هم در زمینه عملی و حرفه ای می پردازد که باعث اشتغال پایدار و خودکفایی خانواده های تحت پوشش خواهد گردید.

▪ آیا برای کوچک تر شدن بدنه کمیته امداد و روی آوری بیشتر به مشارکت مردمی در دوره جدید کاری، برنامه ریزی لازم را انجام داده اید؟

ـ به گفته رهبر معظم انقلاب توسعه امداد اداری نبوده و مردمی است و ما به دنبال سازماندهی مردمی برای انجام خدمات امدادی و حمایتی هستیم و در این دوره کمیته امداد بر آن است که خود مردم را به همدیگر نزدیک کند و تواناییهای توانمندان را به سمت نیازمندان سوق دهیم و فرهنگ سازی کنیم و فرهنگ احسان، ایثار، انفاق، نوعدوستی و همگرایی بین مردم را گسترش دهیم.

▪ براساس این توضیح، کمیته امداد توانایی زیادی باید در امر سامان بخشی نیازهای امدادی و حمایتی داشته باشد، درست است؟

ـ بله، در حال حاضر کمیته امداد امام خمینی(ره) با توجه به بضاعت فعلی می تواند ۵ میلیون خدمت را در سال تولید و به محرومان و نیازمندان ارائه کند و این اقشار براساس طبقه بندیهای امدادی و حمایتی شامل معلولان، سالمندان، کودکان، زنان سرپرست خانوار و دانشجویان و دانش آموزان هستند که در صورت نداشتن دغدغه مالی می توانیم رقمی بیش از این ۵ میلیون نفر را هم زیر پوشش ببریم.

▪ یعنی شما می فرمایید که کمیته امداد می تواند در سال ۵ میلیون نفر را از درماندگی، فقر مفرط و نیاز مالی رهایی ببخشد؟

ـ بله، درست است. کمیته امداد برای اینکه این عزیزان بتوانند حداقل نیازهای مالی خودشان را تأمین بکنند و زندگی نسبتاً راحتی را داشته باشند تلاش می کند ولی برخی از این افراد علاوه بر تأمین نیازهای اولیه داخل پروسه توانمندسازی شده اند و در حال حاضر از امکانات تخصصی و جانبی کمیته امداد استفاده می کنند.

▪ مددجویان در این مرحله چه تسهیلات و خدمات ویژه ای دریافت می کنند و چه زمانی خودکفا می شوند؟

ـ این نوع مددجویان شامل افرادی هستند که دوره های آموزشی اشتغال را فرا می گیرند و یا اقشار خاصی مانند دانش آموزان، دانشجویان و حتی طلاب علوم دینی هستند که یک زمانی را برای دانش آموخته شدن شان سپری می کنند که ضمن تأمین نیازهای معیشتی و آموزشی شان از سوی کمیته امداد برای اشتغال آنان سرمایه گذاری می شود.

▪ در این فرآیند آیا به استعدادهای موجود در افراد تحت پوشش کمیته امداد، بویژه استعدادهای حرفه آموزان، دانش آموزان و دانشجویان هم توجه می شود؟

ـ بله کاملاً اینگونه است زیرا کمیته امداد با کشف استعداد افراد تحت پوشش، نسبت به معرفی آنان به مراکز فنی و حرفه ای، کارآموزی و مراکز آموزشی اقدام می کند و از کارشناسان خبره و ماهر برای توانمندسازی این عزیزان استفاده کرده و وام خودکفایی به آنان پرداخت و افرادی که قادر به حضور در بازار کار هستند از سوی این نهاد حمایت و فرهنگ کار و تلاش در خانواده بزرگ کمیته امداد نهادینه شده است.

▪ پس براساس گفته های شما، در بحث کشف استعدادها و مهارت افزایی مددجویان اوضاع بر وفق مراد است.

ـ ببینید ما یک مشکلی داریم در این حوزه و آن این است که بر اثر ضربات سنگینی که بر گرده مددجویان نواخته شده این عزیزان خودباوری شان را از دست داده اند و ما هم اکنون استعدادهای زیادی داریم که خودش، خودش را باور ندارد و ما به دنبال کشف و حمایت از این استعدادها هستیم و در بخشهای دانش آموزی و دانشجویی نخبگان را شناسایی و برای موفقیت، توانمندسازی و تقویت بنیه علمی و اشتغال آنان برنامه ریزی می کنیم.

همچنین در بخش حرفه آموزی این نوع تلاشها در حال پیگیری است که از سوی کمیته امداد سرمایه گذاری خاصی هم برای این عزیزان در حال برنامه ریزی و اجرا می باشد.

▪ چه تعداد دانشجو و یا دانش آموز تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار دارند؟

ـ چیزی در حدود ۵۵ هزار دانشجو و طلبه زیر پوشش داریم و ۸۰۰ هزار دانش آموز و چیزی کمتر از یک میلیون زن سرپرست خانوار تحت پوشش این نهاد قرار دارند.

▪ آیا آمار مستندی درباره طرحهای مرتبط با کمک به مددجویان دارید؟ به طور کلی چه تعداد مددجو اعم از یتیم، بی سرپرست، از کار افتاده و معلول تحت پوشش طرحهای کمیته امداد بوده اند؟

ـ تعداد ۹۸۵ هزار و ۶۰۰ هزار خانوار در سالهای ۵۸ تا ۸۵ تحت پوشش حمایتهای این نهاد قرار گرفته اند.

▪ یعنی این حدود ۹۰۰ و ۹۰ هزار خانوار از کمکهای نقدی، جنسی و خدمات رفاهی و بهداشتی- درمانی کمیته امداد به صورت توأمان استفاده کرده اند؟

ـ بستگی به درخواست و نیازهای خانوارها این کمکها متفاوت عرضه شده اما براساس آمارهای موجود ۲ میلیون و ۶۷۰ هزار نفر در طرحهای مددجویی کمیته امداد، خدمات امدادی دریافت کرده اند که شامل ۲۸ میلیارد و ۶۹۸ میلیون ریال بوده است.

▪ آیا مددجویان و یا نیازمندان موردی و غیر مستمر هم جزو این آمار محسوب می شوند و یا این افراد تحت عنوان دیگری کمک دریافت کرده اند؟

ـ مددجویان موردی بهره مند از خدمات کمیته امداد مانند در راه ماندگان در ۲۸ سال اخیر ۲۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده اند که ۱۹ میلیارد و ۹۸۴ میلیون ریال از سوی کمیته امداد برای رفع نیاز این عزیزان هزینه شده و یا کمک نقدی مستقیم به آنها پرداخت شده است.

▪ آیا کمکهای نقدی و کارگشایی کمیته امداد توانسته است به اشتغال و توانمندی مددجویان و اعضای جامعه هدف بینجامد؟

ـ بله، همین گونه است. در نهاد کمیته امداد امام خمینی(ره)، خودکفایی و توانمندی مددجویان و اشتغال آنان محور فعالیتهای امدادی ما قرار گرفته به نوعی که سالهای اخیر بیش از ۴۲۱ هزار مورد وام خودکفایی به آنان پرداخت شده است که میزان اعتبار این وامها بالغ بر ۱/۴۰۳۵ میلیارد ریال شده است.

▪ طی ۲۰ تا ۲۵ سال اخیر که نهاد کمیته امداد امام خمینی فعالیتهای توانمندگرانه برای نیازمندان و مددجویان داشته، چه تعداد خانواده توانسته اند به خودکفایی رسیده و نیازی به نهادهای حمایتی نداشته باشند؟

ـ در ۲۶ سال اخیر ۱۱۷/۱ هزار خانواده با استفاده از روشهای خودکفایی و توانمندسازی کمیته امداد به خودکفایی رسیده و بدون استفاده از امکانات و کمکهای نهادهای حمایتی و امدادی، زندگی خودشان را تداوم بخشیده اند.

▪ این آمار با توجه به طرحهای اشتغالزای کمیته امداد کم نیست؟

ـ در فرآیند اشتغالزایی در خانواده هایی که دچار آسیبهای اجتماعی شده اند مشکلات زیادی وجود دارد اما کمیته امداد در همین فاصله زمانی بیش از ۴۲۱ هزار مورد وام و یا امکانات اشتغالزایی و خودکفایی به افراد جامعه هدف اختصاص و تحویل داده است.

همچنین ۴۰۳۵/ ۱میلیارد ریال وام خودکفایی و اشتغالزایی به مددجویان تحت پوشش کمیته امداد واگذار شده و افراد جامعه هدف با استفاده از این مبالغ وام، برای خودکفایی خانوار خود تلاش و اقدام کرده اند.

▪ اما در پاسخ به سؤال قبلی اشاره کردید که فقط حدود ۱۱۷ هزار خانواده توانسته اند با امکانات و تسهیلات کمیته امداد خودکفا شوند، گرچه این تعداد کم نیست اما با توجه به آمار پرداخت وام و امکانات مورد بیان شما چندان قابل توجه و کامل نیست؟

ـ همه چیز در نهاد کمیته امداد امام خمینی(ره) براساس آمار و ارقام و سندهای مالی تهیه و تنظیم می شود مثلاً برای رسیدن به آمار همین حدود ۱۱۷هزار خانواده خودکفا شده از سوی نهاد کمیته امداد ۵/۲۸۵ هزار خانوار تا پایان سال ۸۵ تحت پوشش طرحهای خودکفایی و حمایتی قرار گرفته اند و برخی از خانواده ها در طرحهای حمایتی، اشتغالزایی کمیته امداد در حال رسیدن به توانمندی و خودکفایی هستند.

▪ جناب آقای انواری! یکی از سرفصلهای اثربخش امدادگرانه کمیته امداد کمک به خانواده های نیازمندان زندانی و افرادی است که به دلیل گرفتاریهای مالی و نداشتن امکان پرداخت بدهی به تحمل مجازات زندان محکوم شده اند، در این باره مختصری توضیح بدهید.

ـ کمیته امداد با توجه به اساسنامه و شرح وظایف امدادی و حمایتی اش طی ۲۰ سال اخیر به ۱۱۹۲۳ نفر از زندانیان بی گناه و محکومین نیازمند برای جبران دیه و خسارت مالی طرف شکایت وجه نقد پرداخت کرده و باعث شادی خانواده های آنان و بازگشت این افراد به جامعه و فعالیت اقتصادی، اجتماعی سالم شده است.

▪ چه مبلغ کمک نقدی برای حمایت و حل مشکلات خانواده های زندانیان در این مدت اختصاص یافته است؟

ـ تا پایان سال ۸۵ برای حمایت از خانواده زندانیان ۸/۲۶ هزار خانوار تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفته و مبلغ ۱/۷۸۰ میلیارد ریال برای رفع مشکلات ۷/۸۲ هزار نفر در قالب طرح رحمت هزینه شده که توانسته است رضایتمندی نیازمندان و افراد جامعه هدف را فراهم آورد.

▪ درباره پرداخت وام بلاعوض به بدهکاران نیازمند و جبران دیه طی سالهای اخیر (تا پایان سال ۸۵) توضیح دهید.

ـ کل مبلغ پرداختی بابت دیه محکومان مالی نیازمند و در جهت آزادی زندانیان بدهکار که به صورت وام بلاعوض انجام شده ۶/۴۸۳ میلیارد ریال بوده که توانسته ایم رضایت طرفهای شکایت این افراد را که به دلیل ناتوانی در پرداخت دیه از خانواده شان دور شده بودند فراهم کنیم که این طرح همچنان در کمیته امداد ادامه دارد.

▪ درباره طرح شهید رجایی و میزان اثرگذاری این طرح در جامعه هدف (سالمندان ساکن در روستاها) توضیح دهید.

ـ طرح مورد اشاره برای رسیدگی به مشکلات اولیه اعم از معیشت و درمان نیازمندان و روستانشینان بالای ۶۰ سال سن از زمان ریاست جمهوری شهید رجایی آغاز شد و هنوز هم با توجه به مفید و مؤثر بودن آن در میان افراد عضو کمیته امداد ادامه دارد و این طرح به دلیل طراحی و هدف گذاری از سوی شهید محمدعلی رجایی (دومین رئیس جمهور ایران) به نام طرح شهید رجایی نامگذاری شده است.

▪ براساس آمارهای موجود، این طرح در بحث معیشت و تأمین حداقلهای زندگی و نیز پرداخت مستمری طرح موفقی بوده است اما در حوزه بهداشت و درمان، سالمندان روستانشین با مشکلاتی مواجه هستند.

این عزیزان به دلیل بالا رفتن سن و آسیب پذیری جسمی و روحی زیاد به حمایت کامل نیاز دارند اما این نوع حمایتهای درمانی در کمیته امداد به صورت ناقص به آنان ارائه می شود، درست است؟

ـ در طرح شهید رجایی علاوه بر پرداخت مستمری، امکانات خیلی خوبی برای سالمندان روستایی در نظر گرفته شده است اما درباره مسائل درمانی شان با مشکل مواجه هستیم و تاکنون حل نشده است. گرچه این عزیزان زیر پوشش بیمه قرار گرفته اند اما نیازشان برطرف نشده است و با توجه به کهولت سن، افزایش بیماریها و ناتوانی مفرط جسمی، امکان بهره گیری از خدمات کامل بهداشتی و درمانی وجود ندارد و ما هم از اینکه به این عزیزان در روستاها نمی توانیم خدمات کامل بهداشتی، درمانی بدهیم متأثر هستیم و امید است با همکاری وزارت رفاه این مشکل حل شود.

▪ در موضوع سرپرستی از یتیمان طرح «اکرام ایتام» از سوی کمیته امداد اجرا شده و این طرح به ویژه در ماه مبارک رمضان و ایام ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع) با استقبال مردم مواجه شده است. در این زمینه چه سرفصلهایی برای اعلام در نظر دارید؟

ـ هم اکنون همه ایتام خانواده بزرگ کمیته امداد دارای حامی هستند و حتی برخی از آنها چند تا حامی دارند و در این زمینه مشکل خاصی وجود ندارد و با توجه به فرهنگ سازی رسانه ها، مردم در امر حمایت از یتیمان پیشگام شده اند به گونه ای که در ماه رمضان گذشته تعداد حامیان از تعداد یتیمان بیشتر شد.

▪ مستمری پرداختی به مددجویان هنوز هم رقم ناچیز و کمی است، آیا برای افزایش این مبلغ برنامه ریزی خاصی صورت گرفته و در کل این مبلغ هم اکنون چقدر است؟

ـ برای افزایش مستمریها با توجه به امکانات باید تصمیم بگیریم ولی حد متوسط مستمری در حال حاضر ۵۰ هزار تومان است.

محمد رضایی