چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
بررسی وضعیت بانکداری الکترونیک در ایران
تحولات اقتصادی در سطح بین‌الملل و توسعه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در نقطه ای کانونی زمینه شکل‌گیری شیوه جدیدی از مدیریت و فعالیت‌های اقتصادی را برای بنگاه‌های تجاری فراهم کرد که به کسب و کار الکترونیک شهرت یافت. توسعه کسب و کار مبتنی بر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی نیازمند لوازم و زیرساخت‌های مختلفی است که شاید بتوان مهم‌ترین آنها را توسعه بانکداری الکترونیک عنوان کرد.
بانکداری الکترونیک شامل انواع کانال‌های ارتباطی میان بانک و مشتری )حقیقی و حقوقی( می‌شود. برخی از سرویس‌های آن شامل:
۱) بانکداری مبتنی بر وب و اینترنتی
۲) بانکداری مبتنی بر فناوری تلفن‌های همراه
۳) بانکداری مبتنی بر تلفنی
۴) بانکداری کیوسکی
۵) بانکداری به کمک فکس
۶) پیام کوتاه
۷) بانکداری مبتنی بر دستگاه خودپرداز
۸) بانکداری مبتنی بر دستگاه‌های
۹) بانکداری مبتنی بر کارت‌های هوشمند و...می‌شود.
بانکداری الکترونیک با اشاعه ابزارهای دریافت و پرداخت الکترونیکی باعث کاهش وابستگی مبادلات روزانه به پول نقد و چک و در نهایت کاهش هزینه‌های مربوط به چاپ، نگهداری اسکناس می‌شود.
در چند دهه اخیر با گسترش ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی حجم تجارت الکترونیک در رقابت با تجارت به شیوه سنتی از رشد و تحول مناسبی برخوردار بوده است. در تحقیقی که موسسه فارستر انجام داده پیش‌بینی شده که در فاصله سال‌های ۲۰۰۲تا ۲۰۰۶ به طور متوسط هر سال ۵ در صد به حجم مبادلات تجاری از طریق بسترهای الکترونیکی افزوده می‌شود و مبلغ آن از ۲۲۹۳ دلار در سال ۲۰۰۲ به بیش از ۱۲۸۳۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ خواهد رسید.
با توجه به تاؤیر گسترده و عمیق تجارت الکترونیک در سیطره بر بازارهای جهانی همچنین نظر به اهمیت مبادلات پولی و اعتباری در هر فعالیت تجاری - اقتصادی می‌طلبد که ابزارها و بسترهای انتقال و تبادل پول نیز همگام و همسان با توسعه تجارت الکترونیک از رشد مناسب و مطلوب برخوردار شوند. در این بین بانک‌ها نیز برای جذب مشتریان بیشتر و ایجادگسترش و تنوع در خدمات خود بیکار نبوده اند و به سرعت خود را با فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات همگام و همسو کرده‌اند. بانک‌ها در عرصه تحولات تجاری توجه جدی را برای ایجاد تحولات ساختاری در نظام‌های دریافت و پرداخت پول و ایجاد تسهیلات در روند خدمات‌رسانی به مشتری کرده‌اند در واقع می‌توان ادعا کرد یکی از دلایل اقبال عمومی به تجارت الکترونیک توجه مدیران بانک‌ها به اهمیت و لزوم این پدیده بوده است که در نتیجه به گرایش و توجه جدی آنها برای فراهم کردن ساختار بانکداری با شیوه الکترونیک انجامیده است.
طی گزارشی تحقیقاتی که توسط موسسه گ‌کل‌غق‌ضث ضل‌ضئ )از مراکز برجسته تجزیه و تحلیل اطلاعات بانکداری در اروپا( ارائه شده آمار افرادی که از سیستم‌های عق‌غفق‌ضإ-| در هشت کشور فرانسه، آلمان، ایتالیا، هلند، اسپانیا، سوئد، سوئیس و انگلیس استفاده کرده‌اند از ۴\۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۹ به بیش از ۲۱ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ خواهد رسید. آنچه خدمات بانک‌ها را در استفاده از سیستم‌های عق‌غفق‌ضإ-| متفاوت از روش‌های مرسوم می‌کند گسترش کمی و کیفی در خدمات به مشتری است به عبارت دیگر عق‌غفق‌ضإ-| این امکان را به مشتری می‌دهد تا از خدمات گسترده‌تر و متنوع‌تری برخوردار باشد. ضمن اینکه بعد زمانی و مکانی تاؤیری در کاهش و یا افزایش خدمات رسانی به مشتری نخواهد داشت. همچنین مشتری می‌تواند بدون حضور فیزیکی در شعب بانک از هر محلی فعالیت‌های مالی خود را کنترل کند.
در این مقاله قصد داریم وضعیت توسعه بانکداری الکترونیک در ایران را مورد ارزیابی قرار دهیم.
لزوم ایجاد اتوماسیون بانکی در ایران
آغاز حرکت و توجه جدی به بحث اتوماسیون سیستم بانکی ایران در اوایل دهه هفتاد و در زمان مرحوم دکتر نوربخش شکل گرفت. در آن سال‌ها با توجه به اینکه جنگ تحمیلی به تازگی تمام شده بود و مشکلات و معضلات اقتصادی فراوانی از پس آن گریبانگیر سیستم اقتصادی کشور به ویژه نظام سنتی بانکداری شده بود تصمیم بر این شد که با اصلاح ساختار سیستم بانکی کشور زمینه شکوفایی و بهینه‌سازی اقتصاد کشور را فراهم کنند. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با هدف بهبود سرویس‌دهی بانک‌ها به مشتریان و استفاده بهینه از بودجه‌های تخصیصی داده شده به پروژه‌های انفورماتیک بانک‌ها، تصمیم به اجرای طرح اتوماسیون بانکی گرفت. این طرح شامل بهینه‌سازی روش‌های بانکداری، اتوماسیون شعب، سرپرستی‌ها و تهیه یک سیستم نمونه نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و مخابراتی برای استفاده بانک‌های کشور بود.
در همین راستا در سال ۱۳۷۲ و به دعوت رئیس کل وقت بانک مرکزی، دکتر مصطفی الهی که از کارشناسان و اساتید برجسته حوزه فناوری اطلاعات ایران به شمار می‌رود عملیات مطالعاتی و اجرایی توسعه اتوماسیون بانکی در ایران را آغاز کرد. بنا بر تصمیم بانک مرکزی، شرکت ملی انفورماتیک و سپس شرکت خدمات انفورماتیک در قالب دو شرکت با توجیه اقتصادی ایجاد درآمد، تهیه سیستم‌ها و تجهیزات، جذب و استخدام نیروهای متخصا و استفاده از توانمندی‌های داخلی ماموریت کار را به عهده گرفتند. شرکت ملی انفورماتیک به عنوان یک شرکت مادر ) وق‌ضک‌قکئ عق‌غط‌ف‌کپ ( شرکت‌های بزرگی همچون، خدمات انفورماتیک، داده‌پردازی ایران کارت اعتباری ایران و... نقش مهمی در شکل‌گیری فرآیند اتوماسیون بانکی کشور به عهده گرفت.
مالکیت شرکت ملی انفورماتیک به صورت سهامی و طبق شرایط زیر است:
۵\۴۷ درصد بانک مرکزی، ۷۵\۲۱ درصد بانک ملی، ۲۱ درصد بانک صادرات، ۷۵\۴ درصد بانک صنعت و معدن و افراد حقیقی ۵ درصد.
● اهداف اتوماسیون بانکی در ایران
مهم‌ترین هدف انجام اتوماسیون عملیات بانکی کاهش و در نهایت حذف الزام و اجبار مردم برای مراجعه به شعبه بانک‌ها برای امور مختلف بانکی قلمداد شده است. با توسعه اتوماسیون بانکی یکی دیگر از اهداف مهم یعنی تبدیل شدن مشتری به مشتری بانک و نه صرفا مشتری شعبه میسر گشت.
همچنین حذف رفت و آمدهای غیر ضروری در شهر و تاؤیر به سزای آن در کاهش ترافیک و همچنین حذف پول نقد از مبادلات تجاری روزمره می‌تواند از جمله سایر اهدف توسعه بانکداری الکترونیک در ایران به شمار رود.
موارد دیگر شامل افزایش توان اجرایی سیستم بانکی، تسریع اجرای عملیات بانکی، یکپارچگی و تمرکز اطلاعات بانک، صرفه‌جویی در وقت و هزینه مشتریان، قطع وابستگی جغرافیایی و زمانی مشتریان، بالا رفتن امنیت مبادلات و تراکنش‌ها، بالا رفتن همگام کیفیت و کمیت خدمات بانکی و...
● اتوماسیون جامع بانکی در ایران
با گسترش امکانات و ابزارهای شرکت خدمات انفورماتیک، راه برای طراحی و ارائه یک راه‌حل جامع )ق‌کغل‌مف‌کح ف‌ضل‌کخ ( اتوماسیون بانکی هموار شد. این راه‌حل که از لایه‌ها و اجزا مختلف نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و مخابراتی تشکیل شده این امکان را در اختیار بانک‌های کشور قرار می داد تا خود را به ابزارهای لازم جهت خودکارسازی امور داخلی خود مجهز نمایند. با استفاده از این راه‌حل همچنین بانک‌ها قادر خواهند بود تا خدمات جدیدی را با استفاده از ابزارهای الکترونیک به مشتریان خود ارائه نمایند.
طرح جامع اتوماسیون بانکی اولین بار در سال ۱۳۷۶ تحت عنوان پروژه حساب‌های سیبا در بانک ملی ایران پیاده‌سازی شد. با آغاز بهره‌برداری از این راه‌حل بسیاری از محدودیت‌های موجود در سیستم بانکی برای ارائه خدمات به مشتریان از میان رفته و امکان ارائه طیف تازه‌ای از خدمات برای بانک ملی ایران فراهم شد.
پس از بانک ملی ایران دیگر بانک‌های کشور نیز ضمن استقبال از این طرح به جمع استفاده‌کنندگان از این راه‌حل پیوستند. در حال حاضر بانک‌های ملی ایران، صادرات ایران، کشاورزی، کارآفرین، پارسیان و صنعت و معدن تحت پوشش این طرح قرار دارند.
● شبکه خؤحد
با وجود همه فعالیت‌ها و تلاش‌های انجام شده در زمینه‌های توسعه نرم افزاری و سخت افزاری و آموزشی همیشه یک نیاز مهم و حیاتی به عنوان زیربستر ارتباطی که شامل امکانات مخابراتی امن و قابل اتکا باشد برای اجرای طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی احساس می‌شد. بررسی‌ها و مطالعات صورت گرفته شده در دهه گذشته نشان داد که زیرساختارهای موجود در سطح کشور پاسخگوی نیازهای این طرح نیست و تنها راه رسیدن به شبکه‌ای مطمئن با قابلیت‌های لازم، ایجاد یک شبکه مخابراتی اختصاصی است. با در نظر گرفتن شرایط کشور از نظر جغرافیایی و زیربنای مخابراتی موجود و ارزیابی فناوری مخابراتی روز و بر اساس قابلیت دسترسی، سهولت توسعه در محدوده جغرافیایی مورد نظر و نیز توجیهات اقتصادی، سیستم مخابراتی ماهواره‌ای ) ف‌ضق‌غقگ‌ظخ ظگ‌مل‌گ‌ظک‌ؤ ف‌ف‌ضقح وگ‌ظد( خؤحد به عنوان شبکه اختصاصی مناسب بانکی انتخاب شد و در مرحله بعد تجهیزات لازم برای برپایی این سیستم تهیه و به دست کارشناسان متخصا شرکت نصب و راه‌اندازی گردید.
بخشی از خصوصیات و مزایای سیستم خؤحد ، اقتصادی بودن، کیفیت بسیار خوب ارتباطات داده‌ها، قابلیت اعتماد )ضریب اعتماد بیش از ۹۵\۹۹ درصد(، سهولت و سرعت در تغییر پیکربندی سیستم، پشتیبانی سرعت‌ها و پروتکل‌های متفاوت ارتباطی، قابلیت‌های گسترده ایمنی تبادل اطلاعات، سرعت در نصب و راه‌اندازی پایانه‌ها، سرعت در کشف و رفع عیب، گسترش‌پذیری، خدمات متنوع مخابراتی، مدیریت متمرکز و امکان نظارت بر عملکرد لحظه‌ای شبکه و کشف موارد اشکال احتمالی است.
بهره‌برداری از این شبکه با نصب موفقیت‌آمیز دو ایستگاه اصلی و پشتیبانی در سال ۱۳۷۳ آغاز گردید و علاوه بر دو ایستگاه مرکزی یاد شده که در تهران مستقر است، با نصب و بهره‌برداری از ایستگاه مرکزی سوم در جزیره کیش در سال ۱۳۷۸ این شبکه گسترش یافته و از نظر ظرفیت و همچنین ضریب ایمنی و پشتیبانی لحظه‌ای ایستگاه‌های مرکزی از یکدیگر به امکانات بیشتری مجهز شده است. تاکنون بیش از ۳۳۰۰ دستگاه پایانه خؤحد در سراسر کشور نصب شده، مورد بهره‌برداری بانک‌ها و برخی سازمان‌های دیگر قرار گرفته است.
● مرکز شتاب
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۱ با هدف ایجاد، راه‌اندازی و راهبری سوئیچ ملی گام‌های موؤری در جهت تحقق اتصال شبکه پرداخت بانک‌ها به یکدیگر و نهایتا ایجاد زمینه برای انجام مبادلات بین بانکی به صورت الکترونیکی برداشته است. این تحولات باعث گردید تا با جدیت و همت شبکه بانکی، تمامی بانک‌های کشور از طریق مرکز »شتاب« به عنوان نقطه اتصال میانی تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری در شبکه الکترونیکی بین بانکی به تبادل تراکنش‌ها پرداخته و ایده »شبکه واحد پرداخت« را تحقق بخشند.
سوئیچ ملی در فاز اول اتصال شبکه کارت بانک‌ها و در فازهای بعدی تبادل کلیه تراکنش‌های بین بانکی شامل چک‌ها، حواله‌ها و اوراق بهادار را مد نظر دارد. عضویت در مرکز مزبور تابع مقررات حاکم بر مرکز شتاب مصوب خرداد ماه ۱۳۸۱ می‌باشد. عملکرد مرکز شتاب در زمینه تسویه بین بانکی، رفع مغایرات، آمار عملکرد شبکه بانکی در زمینه کارت، خودپرداز، پایانه فروش و پایانه شعب از بخش آمار و داده‌های عملکرد قابل دسترسی است.
با ایجاد مرکز شتاب، کارت همه بانک‌های عضو در این مرکز با رعایت استانداردها بر روی پایانه‌های فروش )ح‌ج‌چ ( و دستگاه‌های خودپرداز )ث‌خؤ ( نصب شده، توسط سایر بانک‌ها نیز قابل استفاده است. با استفاده از امکانات شبکه شتاب کلیه دارندگان کارت اعضا این شبکه در حال حاضر می‌توانند از هریک از دستگاه‌های خودپرداز متصل به این شبکه وجه دریافت وجه نموده، موجودی خود را دریافت نمایند و یا با استفاده از پایانه‌های فروش متصل به شتاب اقدام به خرید خدمات و کالا نمایند. در نتیجه با سرمایه‌گذاری بهینه در شبکه‌های ح‌ج‌چ و ث‌خؤ در سطح کشور، بانک‌ها قادر به استفاده از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده یکدیگر هستند و مرکز شتاب تمام کنترل‌های مورد نیاز را به عمل می‌آورد و پایاپای لازم بین بانک‌ها را انجام می‌دهد. تاکنون بانک‌های ملی ایران، صادرات، کشاورزی، توسعه صادرات، ملت، پارسیان، سامان و کارآفرین به عضویت رسمی این مرکز در آمده‌اند و عضویت سایر بانک‌ها در دست اقدام است. در حال حاضر مشتریان این بانک‌ها با استفاده از کارت خود می‌توانند خدمات مورد نیاز را از تجهیزات نصب شده سایر بانک‌های عضو در سرتاسر کشور دریافت کنند. در ادامه این پروژه فعالیت های فنی شرکت به موازات اقدامات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای اتصال شبکه شتاب به مرکز سوئیچینگ منطقه خلیج فارس )خ|جئئپ ( از طریق بحرین در جریان است. با برقراری ارتباط میان شبکه شتاب و خ|جئئپ امکان ارتباط و تراکنش میان بانک‌های عضو شتاب با بانک‌های ۱۰ کشور عربی عضو خ|جئئپ فراهم می‌شود.
● وظایف سیستم شتاب
مسیریابی تراکنش‌ها و هدایت به سیستم کارت بانک مربوط، ؤبت تراکنش‌ها و وقایع سیستم، ایجاد تراکنش اصلاحیه در صورت عدم انجام تراکنش اصلی و تسویه پایان روز بین بانک‌های عضو از وظایف سیستم شتاب به شمار می‌رود.
● شکل‌گیری شبکه شتاب از آغاز تا امروز
در حقیقت تقریبا از سال ۱۳۷۹ سیستم شتاب یا همان شبکه تبادل اطلاعات بانکی پایه‌ریزی شد، ولی در عمل از مرداد ماه سال ۱۳۸۱ این طرح به مرحله اجرا در آمد. در ابتدای شکل‌گیری این شبکه، بانک صادرات ایران و بانک کشاورزی آغازگر این اتصال شبکه‌ای بودند. به گفته کارشناسان امور بانکی، در حال حاضر سوئیچ واسط میان کلیه بانک‌ها به بانک مرکزی متصل است و دارندگان کارت هوشمند در صورت اتصال به دستگاه‌های پذیرنده کارت می‌توانند فارغ از اینکه در بانکی حساب داشته یا نداشته باشند، خدمات گرفته و در نهایت تسویه حساب‌های فی‌مابین این شبکه‌ها برعهده یک گروه است که در ابتدای شکل‌گیری بانک صادرات این تسویه حساب‌ها را انجام می‌داد، اما از ابتدای سال ۱۳۸۲ در حقیقت ماهیت این سوئیچ واسط که به عنوان سوئیچ میانی شناخته می‌شود، در اختیار بانک مرکزی قرار گرفت. از آن تاریخ به بعد بانک‌های مختلف کشور براساس الزاماتی که از سوی بانک مرکزی از نظر قانون و دستورالعمل و نیز فنی و اجرایی مطرح بود، به تدریج به شبکه تبادل اطلاعات بانکی پیوستند. در حال حاضر شبکه شتاب یا همان شبکه تبادل اطلاعات بانکی ۱۲ عضو دارد که شامل همه بانک‌های تجاری، دولتی، خصوصی و حدود دو موسسه دارای مجوز از بانک مرکزی است. به اعتقاد صاحبنظران به طور کلی شکل‌گیری بانکداری الکترونیک بر مبنای آن است که همه مشتریان بانک‌ها بتوانند در شعب متصل به یکدیگر خدمات بگیرند و با اتصال به این شبکه قابلیت آن وجود دارد که با پایانه‌های نصب در شعب خدمات بانک‌های مختلف به سایر بانک‌ها نیز ارایه شود.
محمدرضا محمودیان رئیس اداره خدمات کارت بانک صادرات ایران درخصوص شعبی که در این شبکه گسترده وصل هستند و نحوه فعالیت آنها می‌گوید: »در حقیقت شعبه‌ای به مفهوم قبلی آن به این شبکه ارتباطی ندارد، بلکه یک دستگاه که به اصطلاح دستگاه پذیرنده کارت نامیده می‌شود و شامل ماشین‌های خودپرداز و ث‌خؤ ، پایانه‌های پول یا ح‌ج‌چ یا پایانه‌های فروش بدون داشتن بخش چاپ صورتحساب )که در شعب به عنوان پایانه‌های ط‌ضک ق‌غک مورد استفاده قرار می‌گیرد( است.«
● مزایای شبکه شتاب
با استفاده از این شبکه شتاب مراجعه مشتریان به بانک‌ها کاهش یافته و آنان می‌توانند خدمات بانکی را بعد از وقت اداری و در تمامی ساعات شبانه روز دریافت کنند. دکتر پژویان استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی اعتقاد دارد: »در صورتی‌که هزینه زمان از دست رفته مشتریان را در پشت باجه‌های بانکی محاسبه کنیم، استفاده از کارت‌های هوشمند در سیستم بانکداری الکترونیک دستاورد پولی بزرگی نیز محسوب می‌شود.« ایرج ندیمی مخبر کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیته سیاست‌های تجاری درخصوص مهم‌ترین دستاوردهای استفاده از شبکه شتاب می‌گوید: »امروزه نمی‌توانیم مشتریان بانک‌ها را به همان شیوه سنتی معطل فعالیت‌های باجه‌ای کنیم و بانکداری الکترونیک یک خواسته منطقی برای مشتریان بانک‌ها محسوب می‌شود. از این رو نباید تردید کرد که بانکداری الکترونیک امروزه از خواسته‌های اصلی همه مشتریان بانک‌ها است.« به اعتقاد وی هر اندازه مراجعه شهروندان را در ساعات خاصی به باجه‌های خاص و بانک‌های محدود کاهش دهیم در عمل به جلب رضایتمندی و جذب نقدینگی و سرعت خدمات‌دهی کمک کرده‌ایم‌أ ضمن اینکه از تراکم جمعیتی در شعب بانک‌ها نیز کاسته می‌شود.
در این خصوص محمودیان رئیس اداره خدمات کارت بانک صادرات ایران در زمینه حجم و تراکم کاری در بانک‌ها می‌گوید: »در حال حاضر به طور متوسط روزانه بیش از ۲۲۰ هزار تراکنش مالی در بانک صادرات ایران از طریق شبکه شتاب شکل می‌گیرد و از نظر حجم مالی و آماری این شبکه بسیار موفق عمل کرده است.« به گفته وی مزایای استفاده از شبکه بی‌شمار است. همین که یک مشتری بانک صادرات می‌تواند علاوه بر ۵۵۰ باجه دستگاه خودپرداز بانک صادرات ایران در حدود ۲۵۰۰ نقطه کشور و از سایر بانک‌ها نیز خدمات بانکی مورد نیاز خود را دریافت کند، خود مزایای بزرگی به شمار می‌رود. به بیان دیگر، استفاده از شبکه شتاب برای مشتریان بانک‌ها رفاه و دسترسی بیشتری را به همراه دارد.
● شتاب از زبان آمار
بانک‌های عضو شتاب در دوره زمانی ۱۰ ماه اول سال ۱۳۸۴، اسناد بانکی به ارزش ۳ هزارو ۳۱۸ میلیارد و ۳۱۲ میلیون و ۲۷ هزار و ۶۲۷ ریال مبادله کردند. این میزان از نظر حجم مبادلات تقریبا سه برابر حجم مبادلات انجام گرفته در سال ۱۳۸۳ می‌باشد.
آمار رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد حجم اسناد بانکی مبادله شده در سال ۸۴ تقریبا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. شتاب بایا مبادله اسناد بانکی در ۱۰ ماهه سال گذشته ۸۸ میلیارد و ۴۳ میلیون و ۵۴۴ هزار و ۲۷۵ ریال کارمزد از شبکه بانکی دریافت کرد. همچنین در ده ماه اول سال ۱۳۸۴، ۴۵ هزار و ۵۳۴ مغایرت بین بانکی از طریق شبکه شتاب برطرف شده است.
http://bashari.blogfa.com/
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست