سه شنبه, ۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 21 January, 2025
مجله ویستا

نیت خوانی های مغرضانه


نیت خوانی های مغرضانه

غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم در ایران چرا و چگونه آغاز شد

انتشار خبری توسط مسوولان هسته‌ای ایران مبنی بر ۳ برابر شدن میزان تولید اورانیوم باغنای ۲۰ درصد باعث شد تا برخی رسانه‌های غربی با شیطنت خاصی، ‌این‌گونه عنوان کنند که ایران قصد انجام غنی‌سازی بالاتر از ۲۰ درصد را دارد. بعد از آن‌که فریدون عباسی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با بیان این‌که «تولید غنی‌سازی ۲۰ درصد را ۳ برابر می‌کنیم» و از نصب زنجیره ۱۶۴‌تایی سانتریفیوژهای نسل جدید خبر داد، ‌اتحادیه اروپا و حتی آمریکا با صدور بیانیه‌هایی به انتقاد از این اقدام ایران پرداختند. آنان همچنین به انتقال فرآیند غنی‌سازی از تاسیسات نطنز به سایت فردو در نزدیکی قم که قرار است تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گیرد، ‌واکنش نشان داده و ضمن ابراز نگرانی از این اقدام، مدعی شدند چنین اقداماتی به معنی تشدید سرپیچی ایران از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد است.

در بیانیه اتحادیه اروپا که هفته گذشته توسط سفیر مجارستان در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرائت شد، همچنین از همکاری نکردن ایران با آژانس ابراز نگرانی عمیق شده بود.

تامی ویتور، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز بار دیگر مدعی شد کشورش درمورد مقاصد ایران از برنامه هسته‌ای نگران است.

وی با طرح اتهاماتی علیه ایران اعلام کرد: این تصمیم به این معناست که ایران مقدار بیشتری از اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده ذخیره می‌کند، بدون آن‌که در فاصله کوتاه‌مدتی، آن را استفاده کند.

ویتور با این ادعا که «این اقدامات تحریک‌کننده است و به فضای اعتمادسازی کمکی نمی‌کند» گفت: از ایران می‌خواهیم که در تصمیم خود بازنگری کند و به وظایف بین‌المللی خود بدون درنگ احترام بگذارد.

کاخ سفید در حالی از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران که به اذعان آژانس هیچ نشانه‌ای از انحراف در آن به چشم نخورده است، ابراز نگرانی می‌کند که متحد آن در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی هم‌اکنون بیش از ۲۰۰ کلاهک اتمی دارد و برنامه اتمی خود را از نظارت آژانس دور نگاه داشته است.

از سوی دیگر برخی تحلیلگران خارجی چنین ادعا کرده‌اند که ایران با سرعت بخشیدن به برنامه هسته‌ای‌اش در حقیقت در مسیر دفاع از تاسیسات خود در مقابل حملات احتمالی آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفته است. در سوی دیگر این ترازو هم تحلیلگرانی نشسته‌اند که ادعا می‌کنند ایران سرعت تولید و غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده تا بتواند در شرایطی که وادار به توقف غنی‌سازی اورانیوم شود، میزان ذخیره اورانیومی‌خود را بالا برده باشد.

با این حال، طرح چنین اظهاراتی از سوی کشورهای غربی و هجمه رسانه‌ای که علیه ایران به راه افتاد، باعث شد علی‌اکبر صالحی، وزیر خارجه کشورمان نسبت به این مسائل واکنش نشان دهد و طی سخنانی به تصحیح برداشت غربی‌ها بپردازد؛ برداشتی که ناشی از نیت خوانی همیشگی و مغرضانه آنان از برنامه‌های هسته‌ای ایران بوده است.

اگر چه مشخص بود ایران می‌گوید ظرفیت غنی‌سازی ۲۰ درصدی خود را می‌خواهد ۳ برابر کند نه درصد غنای آن را اما اظهارات غربی‌ها و تحلیل‌های آنها موجب شد وزیر امور خارجه توضیحاتی درباره انتقال غنی‌سازی۲۰ درصد نطنز به فردو و ۳ برابر شدن تولید آن ارائه کند. وی موضوع غنی‌سازی بیش از۲۰ درصد در ایران را تکذیب کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران هر میزان غنی‌سازی داشته باشد، آن را اعلام می‌کند.وزیر امور خارجه در حاشیه چهارمین اجلاس وزیران محیط زیست کشورهای عضو اکو که ۱۹ خرداد در تهران برگزار شد، با بیان این‌که ما هر فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای داشته باشیم، قطعا آن را اعلام خواهیم کرد، افزود: جمهوری اسلامی ایران در چارچوب آژانس عمل می‌کند و اگر حرف و حدیثی غیراز این باشد، کذب است.

صالحی در عین حال تأکید کرد: انتـــقال غنی‌سازی۲۰ درصد نطنز به فردو نیز به اطلاع آژانس رسیده و جمهوری اسلامی ایران قبلا این موضوع را اعلام کرده بود.

اورانیوم ۲۰ درصد؛ از خرید تا تولید در داخل اما اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده، چیست که اعلام یک خبر درخصوص ۳ برابر شدن ظرفیت تولید آن در ایران، باعث شد مجددا جنجالی درباره آن به راه بیفتد؟

ایران اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد را برای تولید رادیو دارو نیاز دارد. اصولا اورانیوم غنی شده برای مصارف نظامی باید به غنای حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد برسد. نیت‌خوانی جهت‌دار غربی‌ها بر این مبناست که اگر ایران اورانیوم را تا ۲۰ درصد غنی کند، بیش از آن را هم می‌تواند و این خطرناک است و این درست به این می‌ماند که بگوییم اگر کسی استاد فیزیک شود، شاید بتواند کار‌های بدی هم انجام دهد. جالب این که کشورهای مدعی در این بحث برسابقه بد خود در استفاده نظامی از انرژی هسته‌ای و ضمانت‌های موجود و تعهد ایران به قواعد آژانس چشم فرو می بندند. در حقیقت آنچه باعث شده است ایران نیاز به اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده داشته باشد، رآکتورتحقیقاتی تهران است؛ رآکتوری که در سال ۱۹۶۷ توسط ایالات متحده آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران ساخته شد.

ایران از حدود ۳ سال قبل درصدد تهیه اورانیوم ۲۰ درصد و جایگزین کردن آن به عنوان سوخت تازه رآکتورتهران بوده‌است. تهیه این سوخت برای تهیه رادیو داروها ‌ است هسته مرکزی این رآکتور در عمق ۸ متری استخری با ظرفیت ۵۰۰ هزار لیتر قرار دارد که از آب آشامیدنی تهران تأمین می‌شود. این رآکتور علاوه بر امور تحقیقاتی، در امور پزشکی نیز کاربرد دارد و تولیدات آن برای بیماران خاص استفاده می‌شود. در سال ‌۱۹۸۷ ایران قراردادی با آرژانتین برای تغییر هسته رآکتور و تغییر سوخت آن از اورانیوم ۹۳ درصد به اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده امضا کرد.

ارزش این قرارداد ۵/۵ میلیون دلار بود و پس از آن نیز آرژانتین نزدیک به ۱۱۶ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد برای ایران فراهم کرد.اینک این سوخت در آستانه تمام شدن است برای همین مقامات مسوول کشور از حدود ۳ سال قبل درصدد تهیه اورانیوم ۲۰ درصد و جایگزین کردن آن به عنوان سوخت تازه رآکتور بوده‌اند.

تهیه این سوخت یک امر طبیعی و ساده‌ است که در کشورهای دنیا انجام می‌شود و ایران نیز در دوره دفاع مقدس، در شرایطی که درگیر جنگ تحمیلی بود توانست بسادگی این سوخت را از طریق آرژانتین تهیه کند اما از وقتی که برنامه‌های هسته‌ای ایران دچار مسائل سیاسی شده و غرب با نگاهی کاملا سیاسی و نه فنی با آن برخورد کرد، ‌خرید این سوخت نیز به معضلی برای طرفین تبدیل شده است.

از این‌رو تهران ابتدا درصدد خرید اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده در بازارهای جهانی برآمد، اما اعمال فشار غرب بر این روند باعث شد تا تهیه سوخت رآکتور تهران با مشکل مواجه شود. به این‌گونه که غرب خواستار مبادله اورانیوم‌های غنی شده ضعیف ایران با اورانیوم ۲۰ درصد شد. این طرح ابتدا مخالفت تهران را در پی داشت چرا که براساس آن تهران باید بیش از ۱۰۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۵/۳ درصد غنی شده خود را به روسیه منتقل می‌کرد تا یک سال بعد، ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده را از گروه وین (‌شامل فرانسه، ‌روسیه و آمریکا) دریافت کند. ایران با این طرح مخالفت کرد و در نهایت با تغییراتی که پیشنهاد شد و با پادرمیانی برزیل و ترکیه، قرار شد ایران اورانیوم خود را با درصد غنای پایین در قبال دریافت اورانیوم با درصد غنای ۲۰ درصد به ترکیه ارسال کند.

اما این طرح نیز به‌رغم توافق‌نامه سه‌جانبه‌ای که بین ایران، ‌برزیل و ترکیه منعقد شد و رضایت طرفین معامله را هم با خود به همراه داشت، ‌در میانه راه با مخالفت آمریکا و متحدینش روبه‌رو شد و سرانجام ‌ماجرای تهیه سوخت رآکتور تهران از طریق مبادله، بلاتکلیف باقی ماند. اینک ایران مانده بود و نیازی که رآکتورش به اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده برای امور پزشکی دارد. برای همین است که می‌بایست فکری برای آن و نجات جان بیمارانی بکند که زنده ماندنشان وابسته به ادامه فعالیت این رآکتور است، لذا درصدد تهیه سوخت آن یعنی ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده برآمد زیرا آن‌طور که به نظر می‌آید، تهران باید خودش هم آن را تامین کند.

به گفته علی‌اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی،‌ حدود ۵۰ کیلوگرم از این مقدار توسط دانشمندان هسته‌ای کشورمان تولید شده که این موضوع به تایید بازرسان آژانس اتمی هم رسیده است. به این ترتیب هنوز باید تولیدات اورانیوم ۲۰ درصدی ادامه باید و این روند تسریع شود.

عدم تأمین اورانیوم رآکتور تحقیقاتی تهران توسط گروه وین باعث شده است تا به تولید بیشتر اورانیوم با غنای ۲۰ درصد نیاز داشته باشیم و طرح کنونی ایران برای تسریع بخشیدن به تولیدات اورانیوم با غنای ۲۰ درصد با هدف تأمین سوخت برای رآکتور هسته‌ای تهران است که این خود جلوه‌ای از توانمندی دانشمندان و صیانت و اعمال حقوق هسته‌ای ملت به شمار می‌رود.

۳ برابر شدن تولیدات غنی‌سازی اورانیوم با غنای ۲۰ درصد،‌طرحی است که ایران به تازگی آن را اعلام کرده و پاسخی است به اعضای گروه وین یعنی کشورهای فرانسه، روسیه و آمریکا که با ایجاد دست‌انداز در مسیر برنامه‌های هسته‌ای ایران، نشان داده‌اند که نمی‌خواهند بن‌بست ایجاد شده در این مسیر را رفع کنند.

در هر حال آنچه در این تولید مشخص است، ادامه همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و تاکیدی که مقامات کشورمان در این باره دارند.

البته ایران گفته است اگر بتواند سوخت این نیروگاه را خریداری کند از غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم دست خواهد کشید، چرا که صرفه اقتصادی با خرید اورانیوم ۲۰ درصد به عنوان سوخت رآکتور تهران است. اما آنچه مشخص است این‌که غرب حاضر نیست تعاملی منطقی و البته خارج از مسائل سیاسی با ایران در این زمینه داشته باشد. پس کاملا طبیعی است که ایران منتظر گشایشی از سوی غرب نباشد و خود آستین همت برای تولید این سوخت را بالا بزند؛ کاری که در حال حاضر صورت گرفته و در حال انجام است و نیت‌خوانی‌های مغرضانه طرف‌های غربی هم نتوانسته و نمی‌تواند آن را متوقف کند، چرا که ایران یک کشور مستقل در جهان محسوب می‌شود و همین استقلال و مقاومت مدبرانه و اعمال حقوق قانونی کشور در حوزه‌های مختلف است که امروز ایران را به الگویی در میان کشورهای منطقه و دنیا نزد نخبگان و آحاد مردم کشورها تبدیل ساخته است.

مریم جمشیدی