مدیریت زمان در اوقات فراغت تابستانی

برنامه ریزی درست و اصولی برای اوقات فراغت تابستان خود به شاخصی مطمئن برای سنجش توسعه تبدیل می شود و مدیریت زمان در این اوقات اهمیت ویژهای می یابد

برنامه ریزی درست و اصولی برای اوقات فراغت تابستان خود به شاخصی مطمئن برای سنجش توسعه تبدیل می‌شود و مدیریت زمان در این اوقات اهمیت ویژهای می‌یابد.

● مدیریت زمان در فراغت تابستانی

تابستان که می‌آمد، کودکی ما در کوچه های گرما زده سپری می‌شد. برخی نیز همه تابستان را به کاری مشغول می‌شدند تا درآمدی کسب کرده و پولی برای خود پس انداز کنند. اوقات فراغت واژه‌ای نبود که چندان به کارمان بیاید. گرما که اندکی فرو می‌نشست، کوچه بود و توپ پلاستیکی و هوار بچه‌ها که در آسمان بعد از ظهر اوج می‌گرفت. بازی آنقدر کش پیدا می‌کرد که تاریکی در هوا پخش شود و خستگی بر بدنمان بنشیند. دم غروب که می‌شد، خانه جایی برای استراحت بود. خسته از یک بعد از ظهر تابستانی به خانه می‌آمدیم تا شب سپری شده و روز دیگر آغاز شود. برای ما اوقات فراغت و نحوه سپری کردن آن به همین موضوعات ختم می‌شد. این در حالی است که در زمانه کنونی مفهوم اوقات فراغت و چگونگی گذراندن آن برای نسل های مختلف تغییر کرده است. چنین است که با نزدیک شدن به تابستان و فصل تعطیلی مدارس، به یکباره واژه اوقات فراغت و نحوه گذراندن آن رسانه ای شده در صحبت های بی شماری به آن اشاره می‌شود. همه این بحث ها پیرامون اوقات فراغت از تغییر نگرش و رویکردی خبر می‌دهد که نسبت به این موضوع به وجودآمده است. مدیریت زمان شاخص اصلی این تغییر نگرش و برنامه ریزی برای اوقات فراغت است. توجه به اوقات فراغت دانش آموزانی که قرار است فصل تعطیلات خود را آغاز کنند از چنین زاویه ای اهمیت فراوان پیدا می‌کند. چنین است که نحوه تدوین برنامه برای سپری کردن درست این زمان خود به شاخصی برای نشان دادن مدیریت و برنامه ریزی تبدیل می‌شود.

در تعاریفی که از سوی کارشناسان عنوان شده اوقات فراغت به زمانی گفته می‌شود که در آن افراد جدا از نقشی رسمی‌که برای رسیدگی به امور بر عهده دارند، یک دسته فعالیتهای آزادانه و انتخاب گرایانه را انجام می‌دهند که چگونگی گذران آن متناسب با سن، جنس، طبقه اجتماعی، درآمد، شغل و مکان زندگی افراد متفاوت است. به اعتقاد جامعه شناسان و روانشناسان اوقات فراغت درجنبه های مختلف فردی، اجتماعی، فرهنگی، اقصادی و سیاسی با اهمیت و دارای کارکردهایی از جمله آزادی انتخاب و نوع فعالیت، اعتماد به نفس، خلاقیت و نوآوری، مشارکت اجتماعی، حفظ سنت ها و آداب ورسوم، تجدید قوای نیروی کار و افزایش بهره وری اقتصادی و تعلق سیاسی است. در نتیجه برنامه ریزی درست و اصولی برای آن خود به شاخصی مطمئن برای سنجش توسعه تبدیل می‌شود. با توجه به این که قشر عظیمی‌از افراد جامعه ما را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت این قشر اهمیت فراوان پیدا می‌کند.

● برنامه ریزی

تابستان با گرما و زیبایی که از راه می‌رسد، بخشی از دغدغه خانواده ها به چگونگی نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت فرزندان برمی‌گردد. این دغدغه از آنجا رنگ اهمیت به خود می‌گیرد که بعد از سپری شدن یک سال تحصیلی، جوانان و نوجوانان دوران استراحت تابستانی خود را آغاز کرده و در نتیجه زمان آزاد بیشتری در اختیار دارند. نحوه گذراندن این زمان در میان این اقشار متفاوت است. برخی با ثبت نام در کلاس های مختلف ترجیح می‌دهند که در این مدت موضوعات فوق برنامه مورد علاقه خود را پیگیری کنند. دامنه این کلاس ها نیز از موضوعات هنری تا موضوعات ورزشی در نوسان است. برخی نیز سفر و گردش و تفریح را در اولویت قرار می‌دهند. عده ای هم هستند که مدت زمان در اختیار خود را بدون هیچ تغییر و تحولی سپری کرده موضوع خاصی را در اولویت قرار نمی‌دهند. با تمام این تفاوت ها در نحوه نگرش به سپری کردن زمان در چنین مواقعی آیا می‌توان از مدیریتی درست برای ساماندهی اوقات فراغت سخن گفت عده ای از کارشناسان جهت گیری اوقات فراغت به یک مدت زمان محدود در تابستان را اشتباه دانسته و بر این اعتقادند که اوقات فراغت و نحوه سپری کردن آن فقط به این فصل محدود نمی‌شود. از زاویه ای دیگر برخی نیز معتقدند که منحصر دانستن برنامه ریزی برای اوقات فراغت به دانش آموزان اشتباه است، چه آنکه در این نحوه برنامه ریزی سایر اقشار جامعه به فراموشی سپرده می‌شوند. با این حال نکته محوری در تمام این گفته به نحوه مدیریت زمان در دوره های مختلف باز می‌گردد. از این نظر توجه درست به مدیریت زمان و بهره وری بهینه از ساعاتی که در اختیارمان قرار دارد در اولویت قرار می‌گیرد.

به اعتقاد کارشناسان امروزه «مدیریت زمان» در علم مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، زیرا با استفاده از راهکارهای «مدیریت زمان» می‌توان بازدهی را افزایش داد و با بهره گیری مناسب از «زمان» از اتلاف وقت و هزینه های سنگین پیشگیری کرد. از این رو، مدیریت زمان علم کنترل زمان و استفاده صحیح از آن نیز نامیده می‌شود. با توجه به این نکته می‌توان به شناخت بهتری از نحوه سپری کردن زمان فراغت در هر فصلی از سال پی برد. اگر این زمان مربوط به فصل مشخصی از سال باشد و قشر هدف در آن جوانان و نوجوانانی باشد که سال تحصیلی خود را سپری کرده و اکنون در ایام تعطیلات به سر می‌برند، آنگاه بهتر می‌توان درباره نحوه و چگونگی برنامه ریزی برای آنها سخن گفت. به گفته کارشناسان دانش آموزان در این فصل به طور متوسط روزانه ۵ ساعت زمان آزاد دارند که با احتساب حدود ۱۵ میلیون دانش آموز، روزانه ۴۵ میلیون ساعت زمان آزاد در اختیار دارند. اینجاست که اهمیت موضوع و لزوم توجه بیشتر به آن را می‌توان بهتر درک کرد. حجت الاسلام محمد جواد حاج علی اکبری رئیس سازمان ملی جوانان در این باره به واحد مرکزی خبر می‌گوید:« درباره اهمیت ویژه اوقات فراغت درجامعه ما فرهنگ سازی کافی نشده است به همین علت، جایگاه این موضوع هنوز سطحی و تزئینی است درحالی که باید به عنوان نیازی واقعی و جدی به آن توجه شود. »

وی درعین حال از بهبود وضع کنونی برنامه های اوقات فراغت وتوجه بیشتر به این بحث در دستگاه ها سخن می‌گوید و اضافه می‌کند: « تا سه سال پیش، بخشهای مدیریتی استان ها در قبال اوقات فراغت جوانان به شکل جدی احساس رسالت و مأموریت نمی‌کردند و این موضوع در ردیف مسائل دست چندم بود اما اکنون این موضوع در سطح ملی و استانی به رتبه های بالاتر منتقل شده و در کانون بحث ها قرار گرفته که رویداد مهمی‌است. » با نگاهی به وضعیت برنامه ریزی برای اوقات فراغت در کشور متوجه می‌شویم که اقدامات دستگاه های متولی امور فرهنگی بویژه نظام آموزشی کشور در این زمینه اهمیت فراوانی دارد. زیرا وزارتخانه های آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری حدود ۹۰ درصد جامعه مشمول این برنامه ها را تشکیل می‌دهند.

«علیرضا مختاری» مدیر کل دفتر ساماندهی امور جوانان سازمان ملی جوانان در این باره می‌گوید:« از مجموع دستگاههایی که در ستاد ساماندهی اوقات فراغت عضویت دارند، ۱۰دستگاه برنامه های تابستانه خود را ارائه کرده اند. این دستگاه ها بیش از۳۵ میلیارد تومان برای اجرای برنامه های سال۸۷ اختصاص داده اند اما حداقل۶۱ میلیارد تومان دیگر برای اجرای کامل این برنامه ها نیاز است. » مختاری، سن اوقات فراغت را ۱۰ تا ۲۴ سال می‌داند و به واحد مرکزی خبر می‌گوید :« اکنون شمار جوانان و نوجوان۱۰ تا ۲۴ ساله کشور، ۲۴ میلیون و۵۰۰ هزار نفر است و دستگاههای اجرایی بیش از۲۵میلیون نفر برنامه برای اوقات فراغت جوانان ارائه کرده اند اما این به معنای پوشش دادن همه جوانان نیست زیرا برخی افراد در بیش از یک برنامه شرکت می‌کنند. » مدیر کل دفتر ساماندهی امور جوانان می‌افزاید :« با توجه به تنوع برنامه های اوقات فراغت ، هریک ازجوانان حداقل باید از۲۰ روز برنامه بهره مند شوند.»

● چشم انداز

اهمیت دادن به زمانی که در اختیار داریم تنها مختص به اوقات فراغت و نحوه مصرف زمان در این اوقات نیست. با این حال، هنگامی‌که بحث برنامه ریزی برای چنین موضوعی پیش کشیده می‌شود، نحوه استفاده از زمان و مدیریت درست آن به منظور بهره وری بیشتر در اولویت قرار می‌گیرد.

کارشناسان معتقدند که اتخاذ برنامه های تفریحی و سرگرم کننده متناسب با توانایی افراد، توجه به گسترش روابط اجتماعی در برنامه های اوقات فراغت به منظور ایجاد تعلق خاطر افراد به نظام اجتماعی، مشارکت دادن جوانان در فعالیتهای سازندگی کشور به منظور تقویت حس هویت در آنان، ایجاد واحدهای کوچک ارزان قیمت محله ای، ارائه آموزشهای متنوع مرتبط با نقش های غیر شغلی افراد و افزایش دادن مشارکت خانواده ها از جمله راهکارهای غنی سازی اوقات فراغت است.

به گفته کارشناسان توجه درست به نحوه سپری کردن اوقات فراغت از آن رو اهمیت دارد که این اوقات علاوه براینکه زمان بسیارمناسبی برای اجرای برنامه ها وطرح ها در راستای پرورش نسل آینده است، می‌تواند مانع از گسترش آسیب های اجتماعی وفرهنگی شود. کارشناسان با توجه به همین اهمیت است که از تهیه دستورالعمل جامع اوقات فراغت به عنوان برنامه ای مثبت در این زمینه سخن می‌گویند. بر اساس این دستور العمل که برای اجرا در عالی ترین سطح مدیریت استانی ابلاغ می‌شود، تکلیف همه دستگاه ها در زمینه اوقات فراغت بر اساس مصوبات شورای عالی جوانان مشخص شده است و این نهاد ها موظف به اجرای آن هستند. « امیدی» مدیرکل دفتر فرهنگی و تربیتی سازمان ملی جوانان چندی پیش در گفت و گو با خبرنگاران با اعلام این خبر با تأکید بر لزوم اطلاع رسانی درباره برنامه های دستگاه ها در زمینه اوقات فراغت گفت: « بر اساس نظر سنجی سازمان ملی جوانان ۷۹ درصد جوانان، ضعف در اطلاع رسانی درباره برنامه های اوقات فراغت را علت اصلی رهنمون نشدن به برنامه های مورد نظر خود و تأمین نشدن نیازهایشان دانسته اند.» وی افزود:« سیاست دولت در حمایت از بخشهای خصوصی برای فعالیت در حوزه اوقات فراغت در چارچوب عملیاتی شدن سیاستهای اجرایی اصل ۴۴ قانون اساسی، مسائل فرهنگی و برنامه های فرهنگی را نیز در بردارد که اوقات فراغت نیز شامل آن می‌شود. » «امیدی» نهادسازی را از وظایف سازمان ملی جوانان عنوان و اضافه کرد :« این نهاد ها دربخشهای خصوصی شکل می‌گیرد زیرا ظرفیت نهادهای دولتی محدود است. » وی گفت :« بر اساس برنامه هایی که دستگاه های اجرایی در زمینه اوقات فراغت جوانان ارائه کرده اند، امسال ۱۵۶ میلیون نفر روز برنامه برای جوانان کشور اجرا می‌شود. » وی میانگین ساعت اوقات فراغت در جهان را روزانه ۵ ساعت و در ایران ۵ ساعت و ۲۳ دقیقه عنوان و اضافه کرد :« نقش مستقیم خانواده ها در ایران برای برنامه ریزی اوقات فراغت جوانانشان و سرمایه گذاری در این باره در سال ۸۶ ، ۴۵‎/۸ درصد برآورد شده که سه برابر هزینه دولتی در این زمینه است. »

گردآوری:گروه سبک زندگی سیمرغ

www.seemorgh.com/lifestyle

منبع:creativity.ir