راههای ورود مواد خارجی به بدن و چگونگی پاسخهای ایمنی

مواد خارجی از راههای مختلف ممكن است وارد بدن شوند و در شرایطی سیستم ایمنی بدن را وادار به برو پاسخهای ایمنی نمایند. این راهها شامل -۱راه تنفسی -۲راه خوراكی -۳راه تزریقی - ۴راه تماس …

مواد خارجی از راههای مختلف ممكن است وارد بدن شوند و در شرایطی سیستم ایمنی بدن را وادار به برو پاسخهای ایمنی نمایند. این راهها شامل -۱راه تنفسی -۲راه خوراكی -۳راه تزریقی - ۴راه تماس جلدی. در شرایطی نیز ممكن است سیستم ایمنی بدن علیه بافتهای خودی عكس العمل نشان دهد كه موجب بروز دسته‏ای از بیماریها به نام بیماریهای خود ایمنی می‏شود. سطح خارجی بدن در نقاط مختلف دارای سیستمهایی است كه به طور طبیعی از ورود مواد خارجی به بدن ممانعت كرده و آنها را دفع می‏كنند. مثلا از اشك چشم می‏توان نام برد كه حاوی لیزوزیم است و ضمن شستن چشمها از ذرات خارجی، قدرت میكروب كشی نیز دارد. سیستم تنفسی با داشتن سلولهای پوششی مژه دار، ماكروفاژهای آلوئولی، پیچ و خمهای كانالهای تنفسی، موهای بینی و ترشح موكوس از هجوم مواد خارجی به بدن جلوگیری می‏كنند. پوست بدن خود مانعی در برابر نفوذ میكروبها می‏باشد. غدد ترشحی و چربی پوست نیز حاوی مواد ضد میكروبی است كه باعث از بین رفتن برخی میكروبها می‏شوند. اسید معده باعث از بین رفتن مقدار زیادی از میكروبهایی كه از راه دهان با غذا وارد معده شده‏اند می‏شود و وجود میكروبهای غیر بیماریزا در روده به عنوان فلور طبیعی در دفاع طبیعی بدن نقش مهمی را بازی می‏كند. در دستگاه ادراری، عمل ادرار كردن و اسیدیته ادرار یا در دستگاه تناسلی زنان اسید لاكتیك و لیزوزیم موجود در واژن موانعی برسر راه ورود میكروبهای خارجی بدن هستند.

اگر فرض كنیم میكروبی وارد بدن شود، اولین سلولهایی كه واكنش نشان می‏دهند بیگانه خوارها یا فاگولیتها(نوتروفیلها و ماكروفاژها) هستند كه با بلع میكروب به وسیله آنزیمهای خود آن را از بین می‏برند. حال اگر فاگولیتها نتوانند از هجوم و انتشار میكروبها به بدن جلوگیری كنند، میكروبها از كانالهای لنفاوی به طرف غدد لنفاوی و از طریق عروق خونی به طرف طحال می‏روند و در آنجا لنفوسیتهای از نوع Tو Bبه طور اختصاصی علیه میكروب تحریك شده و در نتیجه منجر به تولید آنتی بادی ویا عكس العملهای سلولی علیه آن میكروب می‏شود. سلولهای بیگانه خوار علاوه بر اینكه مستقیما و بدون واسطه می‏توانند میكروبها را بلعیده و آنها را از بین ببرند، همچنین می‏توانند پس از به وجود آمدن آنتی بادی اختصاصی علیه میكروب به كمپلكس میكروب و آنتی بادی را فاگولیت نمایند. علاوه بر آن ماده‏ای پروتئینی به نام كمپلان به طور طبیعی در خون جریان دارد كه می‏تواند به كمپلكس میكروب و آنتی بادی متصل شود و سپس این كمپلكس توسط بیگانه خوارها به سهولت و با سرعت بلعیده شود كه در اصطلاح به آن اپسونیزاسیون می‏گویند. در جریان این عكس العمل‏ها، فعالیتهای دیگری نیز در جهت از بین بردن جسم خارجی كه وارد بدن شدOpsonization و یا چنانكه از بافت خودی مشتق شده باشد صورت می‏گیرد.