بررسی هزینه های ارتباطی در ایران و چند شریک تجاری

سرعت اینترنت در کشور مالزی ۱۶۰۰ برابر سرعت اینترنت در کشورماست, هزینه اینترنت در کره جنوبی برای هر مگابایت هزینه ای حدود ۶ دلار یعنی ۶ هزار تومان محاسبه می شود, اینترنت در کویت با سرعت حداکثر ۸ مگابایت در دسترس همگان است و برای هر مگا بایت هزینه ای در حدود ۲۰۰ هزار تومان دریافت می شود

سرعت اینترنت در کشور مالزی ۱۶۰۰ برابر سرعت اینترنت در کشورماست، هزینه اینترنت در کره جنوبی برای هر مگابایت هزینه‌ای حدود ۶ دلار یعنی ۶ هزار تومان محاسبه می‌شود، اینترنت در کویت با سرعت حداکثر ۸ مگابایت در دسترس همگان است و برای هر مگا بایت هزینه‌ای در حدود ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌شود. سعید نوری آزاد - تا چند سال پیش کمتر کسی ایمیل شخصی داشت یا حتی مقوله ارتباط آنلاین برای کمتر سازمان و نهادی قابل درک بود، اما امروزه کمتر کسی بدون اینترنت می‌تواند امور روزانه را کاملا مرتب و دقیق انجام دهد یا حداقل اخبار و اطلاعات مورد نیاز خود را بموقع به دست آورد. برای دستیابی به اینترنت که دنیایی مجازی ولی گسترده و پرمنفعت است، به یک خط ارتباطی نیاز است که برای آن چندین راه و فناوری مختلف وجود دارد، ازجمله استفاده از زیرساخت‌های موجود یعنی از خطوطی مانند تلفن برای دسترسی به اینترنت.

این کار هم به ۲ روش مورد استفاده است، هم می‌توان با روش شماره‌گیری‌ (Dial up) و هم بدون شماره‌گیری با سرویس‌های دیجیتال‌ (DSL) اتصال برقرار کرد.

نوع دوم ارتباط به علت نداشتن تداخل با صوت و داشتن امکان برقراری ارتباط با سرعت چندین برابر معمول، در تمام دنیا دارای محبوبیت و طرفداران زیادی است. چندین نوع فناوری دیگر مانند انواع خطوط بی‌سیم و امثال آن مورد استفاده همگان است که همه این فناوری‌ها یک ابزار را فراهم می‌کند، به نام اینترنت پرسرعت. در تمام دنیا اینترنت‌پرسرعت بنا به نظر مسوولان و دست‌اندرکاران امر ارتباطات هر کشور دارای هزینه‌ها و کیفیت‌های متفاوتی است. با مقایسه‌ای ساده بین وضعیت اینترنت‌پرسرعت در ایران و چند کشور دیگر که بیشتر از همسایگان ما هستند، تصویر دقیق‌تری از وضعیت اینترنت و ارتباطات در کشور به دست خواهد آمد.

● ۱۰۰ هزار نفر در انتظار لینک مستمر اینترنت پر سرعت

طبق آمار دسترسی به اینترنت در ایران هم‌اکنون برای حدود ۱۰۰ هزار نفر از طریق خطوط پرسرعت امکان‌پذیر است که تقریبا هیچ یک از آنها به داشتن یک لینک ارتباطی مستمر خوش‌بین نیستند و در بیشتر مواقع سرعت دسترسی با سرعت مورد قرارداد مغایرت فاحش دارد و چه‌بسا بسیاری از مواقع به دلایل فنی این ارتباط کلا قطع شده و تقریبا چاره‌ای جز صبر کردن برای مشترک نمی‌ماند. علاوه بر اینها، طبق قانون سرعت دسترسی برای مشترک خانگی صرفا تا سقف ۱۲۸ کیلوبایت مجاز است که همین ارتباط نیز غیر از هزینه‌های اولیه هزینه ماهانه‌ای حدود ۲۰ هزار تومان دربر دارد و نکته اینجاست که در شهری مانند شهر تهران به علت استفاده مخابرات از فناوری ۴ PCM و پست‌های RU که امکان استفاده یک خط را برای چند نفر ممکن می‌کند، امکان استفاده از خطوط DSL موجود نیست.

این مساله حتی در مناطقی که خطوط ارتباطی آنها از نوع فیبر نوری است نیز امکان ارائه خطوط DSL را از بین برده است. با این همه، بسیاری بنا بر نیاز خود مجبور به تهیه پهنای‌ باند مورد نظر هستند که برای تهیه هر مگابایت باید مبلغی در حدود یک میلیون تومان به صورت ماهانه متقبل شوند.طبق قانونی که در سال ۸۵ تصویب شد، تنها مرجعی که می‌تواند خدمات اینترنت را در ایران عرضه کند، شرکت مخابرات است و تقریبا هیچ نهاد، سازمان یا شخص حقیقی یا حقوقی اجازه ارائه خدمات اینترنت را به طور مستقیم ندارد. به عبارتی، تنها درگاه ارتباطی ایران با خارج کشور مخابرات با پهنای باند ۶ تا ۸ گیگابایت است که به اندازه پهنای باند معمولی‌ترین دانشگاه‌های کشورهای صنعتی هم نیست.حال ببینیم در کشورهایی که بیشتر شرکای تجاری ما هستند، چه می‌گذرد.

● اینترنت در راه ولایات افغانستان‌

کشور افغانستان با تجربه ۶ ‌ساله در ارائه خدمات اینترنت، در حال پیشرفت در ارائه خدمات اینترنتی به بسیاری از ولایات خود است. در این کشور خدمات موبایل و انواع شبکه‌های بی‌سیم به صورت چشمگیری رشد و توسعه داشته است که ازجمله آن می‌توان پوشش ۷۵ درصدی تلفن همراه را نام برد.

۴ اپراتور تلفن همراه که به صورت خصوصی و دولتی اداره می‌شوند، با پشتیبانی از خدمات اینترنت روی تلفن همراه علاقه بسیاری را برای استفاده از مزایای کارها به صورت آنلاین میان مشترکان خود به وجود آورده‌اند. خدمات آنلاین و پیشرفت‌های اینچنین آنقدر برای این کشور اهمیت داشته که دولت جنگ‌زده افغانستان مناقصه‌ای را برای اجرای دولت الکترونیک برگزار کرده است و این روزها برگزاری دوره‌های آموزش مجازی و آزمون‌های آنلاین برای مردم شهرهای بزرگ افغانستان ناآشنا و غریب نیست.

هزینه دسترسی به اینترنت در افغانستان با پهنای باند۱۲۸ کیلوبایت برای هر ماه حدود ۲۰ هزار تومان و هزینه یک دقیقه مکالمه با تلفن همراه از ۱۰۰ افغانی در ۲ سال پیش به ۵ افغانی تنزل پیدا کرده است.

● ترکیه؛ ‌مهم‌ترین درگاه‌های ارائه خدمات اینترنت

این کشور که برای خود در رده‌بندی‌های جهانی جایی باز کرده، در میان ۳۰ کشور اتحادیه اروپایی دارای مقام آخر از نظر قیمت خدمات اینترنت است، به طوری که هزینه هر مگابایت در این کشور بین ۳۵ تا ۹۷ هزار تومان متفاوت است که این رقم در کشور ما حدود ۸۰۰ تا یک میلیون تومان است. دسترسی به اینترنت برای کاربران در ترکیه از نظر پهنای باند محدود نیست و این کشور یکی از مهم‌ترین درگاه‌های ارائه خدمات اینترنت به کشورهای همسایه و آسیای میانه ازجمله ایران است.

● مبارزه با شکاف دیجیتالی در آلمان ۸/۵ درصد رشد داشته

آلمان در سطح اتحادیه اروپایی یکی از کشورهای پیشگام در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. هم‌اکنون در آلمان ۱۲ میلیون و ۴۰۰ هزار خط باند پهن برای اتصال به اینترنت وجود دارد که از این میان ۹ میلیون و ۹۰۰ هزار خط پهنای باند را شرکت مخابرات آلمان در اختیار دارد.

براساس آمارهای به دست آمده، ۳۶/۱۶ درصد از کاربران آنلاین آلمانی از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند که این میزان بسیار کمتر از کشورهای دانمارک و هلند است که در اتحادیه اروپایی از رهبران این عرصه به شمار می‌روند. طبق این آمار، ۳۰ درصد کاربران آنلاین در هلند و دانمارک از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند.گزارش اتحادیه اروپایی که در ژوئیه ۲۰۰۷ در خصوص گسترش پهنای باند و مبارزه با شکاف دیجیتالی در ۲۷ کشور اروپایی منتشر شد نیز نشان می‌دهد مبارزه با شکاف دیجیتالی در آلمان ۸/۵ درصد رشد داشته است. از سوی دیگر، افزایش رشد استفاده از اینترنت در آلمان تا ژوئن ۲۰۰۶ موجب شد در بازار این کشور بیش از ۱۲ میلیون مشترک جدید برای شبکه ADSL ایجاد شود. پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۰۹ به ۲ برابر افزایش یابد.

● چین‌ در استفاده از اینترنت گوی سبقت را از آمریکا ربود

پیش‌بینی می‌شود در اواخر سال ۲۰۰۸ با رسیدن شمار کاربران دائم اینترنتی چین به ۲۵۰ میلیون نفر این کشور برای کسب عنوان دارنده بیشترین کاربران اینترنتی جهان گوی سبقت را از آمریکا خواهد ربود و به حریفی سرسخت تبدیل خواهد شد. بر اساس گزارش مرکز اطلاعات شبکه اینترنت چین، شمار کاربران اینترنت چین تا پایان سال ۲۰۰۷ به ۲۰۰ میلیون نفر افزایش یافته و این کشور را پس از آمریکا در رده دوم قرار داده است. رونق اقتصادی چین امکان دسترسی بیشتری به رایانه و اینترنت را فراهم و این کشور را به یکی از بازارهای اینترنتی با سرعت رشد بالا تبدیل کرده است. هم اکنون تعداد کاربران اینترنت در این کشور به ۲۱۰ میلیون نفر رسیده است. این رقم تکان‌دهنده بیش از ۵۰ درصد بیشتر از سال قبل و بیش از ۳ برابر تعداد کاربران در هند است. بنا بر اعلام بانک سرمایه‌گذاری مورگان استنلی، چین طی چند ماه آینده بیش از آمریکا، کاربر اینترنت خواهد داشت و به دلیل آن ‌که نسبت جمعیتی که در چین از اینترنت استفاده می‌کنند، همچنان پایین است؛ یعنی فقط ۱۶ درصد، این رشد سریع تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت. هزینه استفاده از اینترنت در کشور چین در بسیاری از مکان‌های عمومی ماند هتل‌ها رایگان است و برای اشتراک خطوط پر سرعت برای هر مگابایت چیزی حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان باید از سوی مشترکان پرداخت شود.

● گسترش استفاده از اینترنت در عراق‌

با وجود فضای خفقان در دوران رژیم صدام و اوضاع آشفته کنونی در این کشور، اینترنت با سرعت ۱۴۴ کیلوبایت با قیمتی حدود ۲۵ هزار تومان قابل دسترسی است و البته بعلت نداشتن زیرساخت‌های کابلی، این کشور نیز مانند افغانستان بیشتر به سمت خدمات بی‌سیم گرایش پیدا کرده است. کافی نت‌ها نیز در این کشور برای هر ساعت استفاده هزینه‌ای حدود ۸۰۰ تومان دریافت می‌کنند. خدمات تلفن همراه و اینترنت روی تلفن همراه نیز به سرعت در حال گسترش است.

● کویت ... اینترنت با کیفیت بالا

اینترنت در کویت با سرعت حداکثر ۸ مگابایت در دسترس همگان است و برای هر مگا بایت هزینه‌ای در حدود ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌شود که با احتساب درآمد سرانه مردم کویت، این رقم در این کشور مبلغ ناچیزی به حساب می‌آید. خدمات تلفن همراه و اینترنت تلفن همراه در این کشور چندین سال است که توسط شرکت‌های داخلی و خارجی با کیفیت بسیار بالا ارائه می‌شود و در بسیاری از مناطق شهری نیز اینترنت بی‌سیم به صورت رایگان در اختیار همگان است.

● پاکستان‌ و پیامک مجانی در ماه

در این کشور که دارای چندین دانشگاه معتبر و مراکز تجاری فعال است، هزینه استفاده از اینترنت برای هر مگابایت تقریبا ۳۰ هزار تومان است و برای کاربران خانگی نیز محدودیتی وجود ندارد. تنها یک اپراتور تلفن همراه این کشور ۳۲ میلیون مشترک دارد و خدماتی چون ۵۰۰۰ دقیقه مکالمه رایگان و ۱۰۰۰ پیامک مجانی در ماه در قالب بسته‌های تشویقی به مشترکان خود ارائه می‌کند و هزینه استفاده از GPRS بر تلفن همراه در این کشور برای هر مگابایت ۲۸۰ تومان است، یعنی یک ششم هزینه این سرویس در ایران.

● نفوذ ۹۰ درصدی اینترنت کره جنوبی‌ در کاربران خانگی

هزینه اینترنت در این کشور با داشتن ضریب نفوذ ۹۰ درصدی در میان کاربران خانگی که آماری بالاتر از کشورهایی مانند ژاپن و هند است، برای هر مگابایت هزینه‌ای حدود ۶ دلار یعنی ۶ هزار تومان محاسبه می‌شود. پهنای باند ۱۰ مگابایتی در این کشور برای کاربران خانگی به امری عادی و خدمتی عمومی تبدیل شده است. در این کشور که بزرگ‌ترین ارسال‌کننده وسایل الکترونیک به ایران است، تجارت الکترونیک و بالاتر از آن دولت الکترونیک بخوبی رواج یافته و میزان معاملات در بستر اینترنت مبلغ قابل توجهی از حجم تجارت این کشور را در بر می‌گیرد. دانشگاه‌های این کشور نیز تقریبا بدون محدودیت از اینترنت استفاده می‌کنند.

● سرعت اینترنت در مالزی‌ ۱۶۰ برابر ایران

سرعت اینترنت در این کشور اسلامی سرعتی بالغ بر ۱۶۰۰ برابر سرعت اینترنت در کشورماست و هزینه هر مگابایت از آن تقریبا ۳هزار تومان است که در بیشتر اماکن اینترنت بی‌سیم به صورت رایگان در اختیار همگان است و نیز استفاده از اینترنت باند پهن برای کسی محدود نیست. خدمات اینترنت Wimax نیز با قیمت هر مگابیت ۲۳ هزار تومان در این کشور عرضه می‌شود. این کشور به عنوان برترین بانکدار الکترونیک در میان کشور‌های اسلامی شناخته شده است.

● و اما چند نکته‌ ...

ـ اول اینکه براساس برنامه چهارم توسعه تا پایان سال ۸۸ تعداد پورت‌های فعال ADSL (اینترنت پرسرعت) باید به ۵/۱ میلیون پورت برسد؛ درحالی که هم اکنون که در سال چهارم برنامه بسر می‌بریم، کمتر از ۱۰۰ هزار پورت فعال ADSL وجود دارد. به عبارت دیگر نفوذ ADSL در ایران یک نهم میزان پیش‌بینی شده در برنامه چهارم توسعه است. شرکت مخابرات با فراهم نکردن تسهیلات لازم و محدود کردن سرعت اینترنت ADSL باعث ورشکستگی شرکت‌هایPAP شده و اکنون نیز برخلاف اصل ۴۴ قانون اساسی در مورد لزوم توجه به امر خصوصی‌سازی، خود برای راه‌اندازی پورت‌های ADSL وارد عمل شده است.

ـ دوم؛ در بیشتر کشورهای شریک تجاری ایران خدمات آنلاین مهم‌ترین وظیفه و هدف دولت به شمار می‌رود. برای تحقق آن نیز قوانین و امکانات در یک جهت سازماندهی شده و منابع به جای سرگردان ماندن بین دستورات مدیریتی و تلف شدن در بی‌برنامگی‌ها، در جهت تحقق قوانین استفاده می‌شوند.

ـ سوم؛ با وجود سند چشم‌انداز و جایگاه روشن خدمات الکترونیک در بستر اینترنت و اهدافی که برای تجارت و دانش در نظر گرفته شده است، دیگر جایی برای اما و اگرها در ارائه خدمات و افزایش بی‌رویه تعرفه‌های ارتباطی از جمله اینترنت، تلفن ثابت و همراه، پیام کوتاه و دیگر انواع آن نمی‌ماند و دستگاه‌های مسوول باید در این باره شفاف ‌سازی کنند.

حال باید اندیشید مشکل کار کجاست؟ آیا انحصارگری مخابرات و عدم شفافیت این وزارت مشکل اصلی است؟ آیا الزامات اجرایی قانون برای تحقق مصوبات، ناکارآمد یا ناکافی بوده است؟ و آیا اصولا لزوم پیشرفت و کم کردن طول و عرض شکاف دیجیتال میان کشور ما و جهان صنعتی در میان مسوولان و نیروهای دستگاه اجرایی معنی و مفهومی دارد؟