همه آنچه باید در مورد نورپردازی خانه بدانید

در بررسی های انجام شده پیرامون استفاده افراد از نور و چگونگی نورپردازی منازل مسکونی خود, اطلاعاتی راهگشا به دست آمده است که راه را برای راهنمایی تولیدکنندگان, طراحان و نهایتا استفاده کنندگان باز می کند یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی عموم به استفاده درست از منابع در اختیار می شود

در بررسی‌های انجام‌شده پیرامون استفاده افراد از نور و چگونگی نورپردازی منازل مسکونی خود، اطلاعاتی راهگشا به دست آمده است که راه را برای راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفاده‌کنندگان باز می‌کند یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی عموم به استفاده درست از منابع در اختیار می‌شود. ابتدا این نکات را مرور کرده و در ادامه، نکاتی را درباره روشنایی عمومی از نظر می‌گذرانیم. افراد مورد مطالعه در این مبحث در پاسخ به سوالی در زمینه استفاده از نور عمومی و موضعی در محل زندگی خود اکثرا اذعان دارند که نور عمومی را بیشتر از نور موضعی در محل زندگی خود استفاده می‌کنند. ۷۵درصد افراد، نور عمومی و ۲۵درصد نیز نور موضعی را مورد استفاده قرار می‌دهند. در مورد استفاده از انواع مختلف چراغ‌های روشنایی، بازار خرید و استفاده به ترتیب با ۵۰درصد و ۳۵درصد و ۱۰درصد در اختیار چراغ‌های سقفی، دیواری و پایه‌دار زمینی قرار می‌گیرد که این خود می‌تواند موید استفاده بیشتر مردم از نورهای عمومی در محل زندگی خود باشد. رنگ غالب نورهای مورد استفاده نیز حکایت از این دارد که نورهای با رنگ سرد، بیشتر از رنگ‌های گرم در بین مردم طرفدار دارد. اکثر مصرف‌کنندگان و خریداران چراغ‌های روشنایی هنگام خرید محصول مورد نظر، اولویت‌هایی را برای آن مدنظر دارند که زیبایی منبع نوردهنده، کیفیت نوردهی آن، قیمت و نصب و نگهداری آن، به ترتیب از عوامل دخیل در خرید و جذب مشتریان به محصولات است. در اینجا به بررسی عواملی می‌پردازیم که عوامل اصلی در روشنایی محیط هستند. قابلیت دید در ناحیه تامین روشنایی، مهم‌ترین نیاز استفاده‌کننده در محیط است. این قابلیت به عواملی بستگی دارد که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم.

● سطوح مجاور

از تفاوت زیاد در شدت روشنایی سطوح مجاور باید اجتناب شود. تفاوت بین شدت روشنایی سطوح مجاور نباید از نسبت ۱۰ به یک تجاوز کند. از این رو درخشندگی اطراف ناحیه تامین روشنایی باید کمتر از درخشندگی خود ناحیه تامین روشنایی باشد؛ در غیر این صورت، قابلیت دید در این ناحیه، مختل می‌شود، همچنین ممکن است باعث خستگی چشم شود، زیرا در این حال باید خود را دو برابر با شرایط جدید تطبیق دهد (مثل هر بار که چشم از صفحه تلویزیون به اطراف منحرف می‌شود و دوباره به صفحه برمی‌گردد). در صورت تداوم این کار، چشم خسته شده و منجر به ناراحتی‌هایی از قبیل سردرد، خستگی مفرد و... می‌شود.

● حفظ شدت روشنایی

به منظور اطمینان از اینکه شدت روشنایی مورد نظر همواره تامین می‌شود، باید تدابیری برای حفظ شدت روشنایی، تعمیر و نگهداری و تمیزکردن چراغ‌ها اتخاذ شود. شدت روشنایی نباید هرگز به کمتر از ۸۰‌درصد مقدار توصیه‌شده افت کند. در طراحی‌های خوب روشنایی، برای جبران تقلیل نوردهی در نتیجه کهنگی لامپ و تجمع آلودگی روی چراغ‌ها، شدت روشنایی اولیه، بیشتر از مقدار لازم در نظر گرفته می‌شود.

● کنترل خیرگی چشم

به منظور پیشگیری از ایجاد خیرگی ناراحت‌کننده چشم ناشی از منابع نوری، درخشندگی آنها در زاویه‌های دید معمولی باید محدود شود. لامپ‌های بدون پوشش، باعث ایجاد خیرگی ناراحت‌کننده چشم می‌شوند زیرا درخشندگی آنها معمولا خیلی زیاد است. این امر در مورد لامپ‌های فلورسنت بدون پوشش در حالتی که کار مداوم در زیر نور این لامپ‌ها مورد نیاز است نیز صادق است. چراغ‌هایی همانند لامپ فلورسنت از نوع بلند با پایه‌های باریک، بدون استفاده از وسایل کنترل چشم از قبیل پخش‌کننده‌های منشوری یا شبکه‌ای به کار می‌روند. با این حال، درحالی‌که مدت‌زمان قرارگیری در زیر نور لامپ‌های فلورسنت بدون پوشش برای مثال در راهروهای اتاق استراحت و... کم باشد، استفاده از آنها قابل قبول است.

● انعکاسات ناخواسته

برخی از انعکاسات ممکن است در کارایی یا راحتی اشخاص، اختلال ایجاد کنند؛ مثلا انعکاس نور از روی سطوح براقی که روی آنها مطالبی نوشته شده است؛ معمولا این امر خارج از کنترل طراح روشنایی است. زیرا به وضعیت قرارگیری در ناحیه تامین روشنایی نسبت به منبع نوری بستگی دارد.

● انتخاب مستقیم روشنایی

سیستم‌های روشنایی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که توزیع روشنی مورد نیاز را ایجاد کنند. این به این معناست که در مورد آویز یا چراغ‌هایی که روی سطوح نصب می‌شوند، در دفاتر کار و اماکن، حداقل ۳۰‌درصد نور منتشره باید به طرف بدن باشد. در این صورت می‌توان از کافی بودن روشنی سقف اطمینان حاصل کرد.

● روشنایی غیرمستقیم

نحوه عمل این نوع روشنایی به صورت توکار است. در این روش همه نورها به طرف سقف هدایت می‌شود و سایر سطوح در اتاق به وسیله انعکاس متقابل روشن می‌شود. نتیجه این امر، خسته‌کننده است زیرا توزیع روشنی بیش از حد یکنواخت است، همچنین این نوع روشنایی کارایی خوبی ندارد و فقط در موارد خاص باید از آن استفاده کرد.

● محل قرارگیری چراغ‌ها

ترتیب قرارگیری چراغ‌ها به منظور رسیدن به توزیع روشنی دلخواه لازم است به گونه‌ای باشد که نورکافی به قسمت‌های بالای دیوارها و سقف برسد. این امر عموما نیاز به یک طرح قرارگیری چراغ‌ها در فواصل یکنواخت دارد تا به این ‌ترتیب، شدت روشنایی مورد نیاز در صفحه مربوط به ناحیه تامین روشنایی حاصل شود؛ درحالی‌که ترتیب قرارگیری به صورتی است که فواصل بین چراغ‌ها از مقدار حداکثر نسبت به فاصله به ارتفاع نصب تجاوز نمی‌کند و فاصله از دیوارها نصف این فاصله است.