بدون آنتی بیوتیک بیماری تان را درمان کنید

هر سال با شروع فصل سرما, بیماری های تنفسی از جمله رینوسینوزیت با علایم سرماخوردگی بروز می یابد

هر سال با شروع فصل سرما، بیماری‌های تنفسی از جمله رینوسینوزیت با علایم سرماخوردگی بروز می‏یابد. امروزه علم پزشکی به این باور رسیده که به جای تجویز آنتی‏بیوتیک‏ها، می‌توان از درمان‏های محافظتی استفاده کرد. در این حالت با پیروی از رژیم غذایی مناسب مانند مصرف غذاهای گرم و ویتامین‏ها، سیستم ایمنی بدن قادر به بهبود بیماری است. هم‏اینک اکثر پزشکان در مواقع ابتلای فرد به بیماری‌های ویروسی، به تجویز آنتی‏بیوتیک‏ها روی می‏آورند. این در حالی است که ثابت شده است آنتی‏بیوتیک‏ها در درمان بیماری‌های ویروسی جایگاهی ندارند، مگر در مواقع خاص. به گفته دکتر «علی‏اصغر شیرازی» متخصص گوش، حلق و بینی، هنوز هم میان متخصصان گوش و حلق و بینی، اطفال و عفونی بر سر تجویز یا خودداری از تجویز آنتی‏بیوتیک برای درمان کودکان مبتلا به رینوسینوزیت اختلاف‏نظر وجود دارد. این درحالی است که بیماران در صورت ابتلا به رینوسینوزیت باید از درمان‏های محافظتی مانند استفاده از رژیم غذایی مناسب، مایعات گرم، ویتامین‏ها و سایر داروها به غیر از آنتی‏بیوتیک، بهره بگیرند. به همین منظور با این پزشک متخصص در مورد نحوه صحیح درمان بیماری رینوسینوزیت گفت‌وگویی داشته‏ایم که از نظرتان می‏گذرد.

‌جناب دکتر در ابتدا در مورد چگونگی ابتلای فرد به بیماری رینوسینوزیت توضیح دهید.

بینی و سینوس‏ها به مجرای تنفسی متصل هستند. راه‌های تنفسی از بینی و سینوس‏ها، حلق، حنجره، نای و نایژه‌ها تشکیل شده است. البته «شیپور استاش» یا لوله شنوایی و گوش میانی هم با مسیر تنفسی ارتباط دارند. پوشش مخاطی این مسیر تقریبا یکسان است و عوامل بیماری‌زا از جمله ویروس‌ها و باکتری‏ها و همچنین عوامل آلوده‏کننده مانند ذرات هوا و مواد آلرژی‏زا، مخاط و راه تنفسی را درگیر می‌کنند. بینی و سینوس‏ها به‌عنوان خط مقدم این مسیر در برخورد با عوامل بیماری‌زا به شمار می‌روند. این اعضا با عوامل بیماری‌زا تا حد امکان مبارزه می‌کنند تا اجازه ندهند این عوامل به قسمت پایینی سیستم تنفسی هدایت شود. مخاط پوشش بینی و سینوس‏ها با ترشحات ایجادشده، می‌توانند برخی از آلودگی‏های موجود در هوا را بگیرند. به علاوه با ترشح موادی دفاعی مانند آنتی‏بادی‏ها از رشد و تکثیر و ورود باکتری‏ها و ویروس‌ها به سیستم تنفسی ممانعت می‌کنند.

‌▪ ‌چرا رینوسینوزیت در کودکان چند برابر شایع‏تر از افراد بزرگسال است؟

آنتی‏بادی‏ها هرچند به صورت ترشح در مخاط بینی و سینوس‏ها وجود دارند، اما به دلیل آنکه سیستم دفاعی بدن کودکان هنوز کامل نشده و‌ بدن آنان قادر به جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا نیست، احتمال ابتلا به عفونت در سیستم بالایی تنفسی کودکان بیشتر وجود دارد.

▪ ‌‌سیستم ایمنی بدن کودکان تا چه حد قادر به مقابله با میکروب‏ها و ویروس‌هاست؟

با وجود تکامل نیافته بودن آنتی‏بادی‏ها، غدد لنفاوی کودک که از بافت‏های دفاعی بدن به شمار می‌رود و مهم‌ترین و بزرگ‌ترین آن به لوزه سوم معروف است، در موقع ورود ویروس‌ها و باکتری‏ها با عوامل بیماری‌زا درگیر می‌شود.

▪ ‌آیا لوزه سوم تنها در کودکان نقش دفاعی در برابر باکتری‏ها را برعهده دارد؟

خیر، لوزه سوم در بزرگسالان هم نقش دفاعی دارد. بدن کودکان هم مانند بزرگسالان در برابر ویروس‌ها نقش دفاعی داشته و قادر است با عوامل بیماری‌زا مقابله و بیماری را مهار کند. اما تکرار دفاع در بدن کودکان به دلیل ضعف سیستم ایمنی بیشتر است. به‏ویژه اگر کودک در مهدکودک و مدرسه و به طور کلی جمع‏های شلوغ وارد شود، ‌درصد ابتلای او به این بیماری‌ها بیشتر می‌شود.

▪ ‌‌علایم بیماری رینوسینوزیت چیست؟

در ابتدا به صورت گرفتگی بینی و ایجاد ترشح از بینی نمود می‏یابد. این ترشح در اوایل بی‏رنگ بوده، سپس به صورت ترشحات سبز و زردرنگ از بینی خارج می‌شود. همراه این گرفتگی بینی، سرفه که از علایم شایع درگیری بینی و سینوس کودکان به شمار می‌رود، ظاهر می‌شود. در برخی مواقع، علایم این عفونت‏ها تنها به شکل سرفه طولانی نمایان می‌شود. ترشحات پشت حلق و نای سبب تحریک این نواحی و ایجاد سرفه می‌شود. گاهی به دلیل مجاورت با «شیپور استاش»، عفونت و التهاب بروز می‏یابد. درمان نشدن این عفونت‏ها در ناحیه گوش به صورت بیماری «اوتیت سروز» ظاهر می‌شود. علامت مشخصه این بیماری، کاهش تدریجی شنوایی است و معمولا بدون درد است. درواقع رینوسینوزیت که از یک سرماخوردگی ساده شروع شده است، به دلیل نزدیک بودن با شیپور استاش (پشت بینی) عفونت را از بینی به این منطقه که به لوله شنوایی نیز معروف است، منتقل می‌کند. در مواقعی نیز به دلیل عفونت مکرر بینی و سینوس، لوزه سوم و لوزتین، بزرگ و متورم می‌شوند که این مساله تکرار بیشتر عفونت و تنگی مسیر تنفس را به همراه دارد. خرخر در خواب و تنفس با دهان باز از شایع‏ترین عوارض این نوع عفونت به شمار می‌رود. در بسیاری از موارد، عفونت‏های حاد با درمان‏های طبی مناسب و حتی در بسیاری از موارد، بدون درمان نیز بهبود می‏یابد. اما در مواقعی به‏ویژه اگر درمان صحیح صورت نگیرد، این بیماری به صورت یک رینوسینوزیت مزمن بروز یافته و مشکلات زیادی را پدید می‏آورد. گرفتگی دایمی، احساس پری و خروج ترشحات چرکی از بینی و ترشحات پشت حلق که می‌تواند به سرفه‌های مزمن منجر شود، از این جمله‏اند. صاف کردن صدا و بدبو شدن دهان در میان کودکان شایع‏تر از بقیه این عوارض بروز می‏یابد.

▪ ‌‌بهترین راه درمان رینوسیوزیت چیست؟

بیماران باید از درمان‏های محافظتی بهره بگیرند. برای مثال رژیم غذایی مناسب شامل ترکیباتی از قبیل گوشت، سوپ، مایعات گرم، ویتامین‏ها و سایر داروها به غیراز آنتی‏بیوتیک، استراحت، استفاده از بخور سرد و گرم و شست‏وشوی بینی می‌تواند در بهبود علایم بیماری موثر باشد. استفاده از اسپری‏های ضد حساسیت نیز می‌تواند مفید باشد. این اسپری‏ها شامل مواد آنتی‏آلرژیک، اسپری‏های آب‏نمک، ضد احتقان و حتی اسپری‏های کورتونی است که برخلاف اشکال دارویی آن، عوارض کورتونی را به همراه ندارد یا عوارض آن حداقل است. یکی از معضلات درمانی متخصصان گوش و حلق و بینی، چگونگی درمان کودکان مبتلا به رینوسینوزیت مزمن است. در مورد تجویز کردن یا نکردن آنتی‏بیوتیک و در صورت ضرورت تجویز، زمان مصرف آنتی‏بیوتیک از سوی بیمار، میان متخصصان عفونی، گوش و گلو و بینی و اطفال اختلاف‏نظر وجود دارد.

‌▪ ‌آیا تجویز آنتی‏بیوتیک در درمان رینوسینوزیت به طور کلی منتفی است؟

خیر، تنها برای عفونت‏های چرکی مجاز است، اما پزشکان نباید برای درمان عفونت‏های چرکی از همان روز اول آنتی‏بیوتیک تجویز کنند. در صورت فروکش کردن علایم بیماری پس از گذشت سه الی چهار روز، به تجویز آنتی‏بیوتیک نیازی نیست. مساله مهم‌تر این است که به هیچ‏وجه نباید عفونت‏های ویروسی را با آنتی‏بیوتیک درمان کرد. به طور کلی آنتی‏بیوتیک به جز در موارد خاص در درمان‏های ویروسی جایگاهی ندارد.

▪ ‌چرا تا این حد نسبت به منع تجویز آنتی‏بیوتیک تاکید دارید؟

آمارها نشان می‌دهد بیش از ۶۰‌درصد کودکان دچار رینوسینوزیت چرکی، بدون نیاز به درمان خاص و از طریق درمان‏های محافظتی بهبود می‏یابند زیرا سیستم ایمنی بدن کودکان با وجود آنکه نسبت به بزرگسالان ضعیف‏تر است، اما می‌تواند با این بیماری مقابله کند. این در حالی است که هنوز هم برخی از پزشکان، بیماری‌های ویروسی را با درمان‏های آنتی‏بیوتیکی درمان می‌کنند. مصرف غیرضروری آنتی‏بیوتیک‏ها می‌تواند به عوارضی منجر شود که شایع‏ترین آنها مشکلات گوارشی، مقاومت میکروبی و عوارض دارویی است. کاهش مصرف آنتی‏بیوتیک در کشور به غیر از ارتقای سلامت افراد، از نظر اقتصادی نیز به جامعه کمک بزرگی خواهد کرد. اگر پزشکان بپذیرند که جز در مواقع ضروری از تجویز آنتی‏بیوتیک خودداری کنند و تجویز آنتی‏بیوتیک را تا ۵۰‌درصد کاهش دهند، در ارتقای سلامت جامعه گام موثری برداشته خواهد شد.

بنفشه پورناجی