بازی تاریخی روزها

اگرچه فدائیان اسلام بامداد روز ۲۷ دی سال ۱۳۳۴ تیرباران شدند و شاه در سال ۱۳۵۷ به بهانه معالجه در دیار فرنگ از ایران انقلابی گریخت، اما حالا که تقویم را ورق می‌زنی، اصلا متوجه …

اگرچه فدائیان اسلام بامداد روز ۲۷ دی سال ۱۳۳۴ تیرباران شدند و شاه در سال ۱۳۵۷ به بهانه معالجه در دیار فرنگ از ایران انقلابی گریخت، اما حالا که تقویم را ورق می‌زنی، اصلا متوجه ۲۳ سال فاصله بین این دو رویداد تاریخی نمی‌شوی.

انگار درس تاریخ است که این دو رویداد باهم در تقویم‌های ما همسایه شده‌اند، دیوار به دیوار، کنار هم. اما این مناسبت کجا و آن مناسبت کجا؟

روز ۲۷ دی سال ۱۳۳۴، یک سال و چند ماه می‌گذشت، از زمانی که شاه تاج و تخت از دست رفته‌اش را با کمک کودتایی هدایت شده باز یافته بود. او طی این مدت حسابی پر و بال گرفته بود تا دیگر همان محمدرضای جوان و خامی نباشد که چند پیرمرد او را به دردسر می‌اندازند. او در همان سال‌ها بود که اقتداری را که پیش از کودتای ۲۸ مرداد نداشت از طریق راه دادن برخی از جوانان به ارکان قدرت بازیافت، تا از این به بعد نخست‌وزیر و اعضای کابینه هم در خلوت و هم در جلوت دست‌بوسش باشند و تاج و تختش را تهدید نکنند. غافل از این که ایران آبستن اتفاقات دیگری می‌شود.

شاه که در میانه دهه ۳۰ نگرانی خاصی نداشت، بامداد روز ۲۷ دی سال ۱۳۳۴ احتمالا خواب خوش می‌دید. او وقتی بیدار شد، در کنار سایر اخبار روز، این خبر را هم شنید که گروه فدائیان اسلام اعدام شده‌اند، احتمال دارد او در همان لحظه هم لبخندی زده باشد و هم با غرور به جایی خارج از پنجره خیره شده باشد، که یعنی «این هم از این‌ها.» اما ۲۳ سال بعد درست روز ۲۶ دی در مقابل دوربین‌هایی که روی صورتش زوم کرده بودند، از ایران گریخت تا نهضتی را که خیال می‌کرد ازهستی ساقط کرده است، پیروز میدان باشد.

نواب صفوی و یارانش اگرچه روز ۲۷ دی به شهادت رسیدند اما نامشان در تاریخ ماند، جاودانه شد و آنها تاثیر زیادی بر جوانان آن زمان گذاشتند. جوانانی که ۲۳ سال بعد، با خوشحالی می‌دیدند که اقداماتشان زیر لوای بیرق انقلاب ایران، شاه را مجبور به ترک کشور کرده است. درس تاریخ چیزی جز این نیست.

دو اتفاق با فاصله ۲۳ ساله همسایه‌ هم می‌شوند و فاصله آنها با هم به اندازه ورق خوردن یک صفحه تقویم کم می‌شود.

علی عظیمی