آیا تبخال درمان دارد

تاول های دردناک

شاید کمتر کسی را بتوان یافت که تا به حال تبخال را تجربه نکرده باشد؛ زخمی دردناک با ظاهری ناخوشایند که همه از آن گریزانند، اما به سراغ اکثر مردم می‌آید.

عفونت تبخال از بیماری‌های شایع دهان به‌شمار می‌رود که در اثر ویروسی به‌نام هرپس سیمپلکس به وجود می‌آید ایـن ویروس ۲ نوع اصلی دارد HSV-۱ و HSV-۲ که HSV-۱ در انسان به تبخال دهان می‌انجامد.

بیماری بسیاری از مبتلایان به تبخال تشخیص داده نشده است و بعضی‌ها هم با وجود ویروس در بدنشان علائم خاصی ندارند. به همین دلیل تبخال شیوع فراوانی در جهان دارد. در اروپا بین ۵۰ تا ۸۵ درصد جمعیت حامل ویروس تبخال هستند، ولی در آمریکا ۲۰ تا ۳۰ درصد، استرالیا حدوداً ۱۲ درصد و خاورمیانه حدوداً ۸۰ درصد میزان ابتلا به تبخال در جوامعی با بافت جمعیتی فشرده بیشتر است.

وقتی ویروس تبخال به بدن وارد شود، به راحتی از بین نمی‌رود. ویروس به گره‌های عصبی وارد شده و در آنجا ساکن می‌شود. این ویروس در دوره‌های ۲ الی ۲۱ روزه فعال می‌شود و اطراف و داخل دهان تاول‌های دردناک می‌زند. مایع درون این تاول‌ها حاوی ویروس است. تاول‌ها پس از مدتی خودبه‌خود از بین می‌رود.

تا به حال انواع مختلفی از ویروس مولد تبخال کشف شده‌اند که دوره‌های فعالیت و کمون متفاوتی دارند. ویروس پس از سرایت به اعصاب می‌رود و تقریباً تا پایان عمر فرد به زندگی ادامه می‌دهد، اما هر از گاهی فعال شده به سطح پوست می‌آید. در این زمان فرد مبتلا تبخال می‌زند.

دقیقاً مشخص نیست که چه عاملی باعث می‌شود ویروس تبخال فعال شود، ولی احتمالاً آفتاب‌سوختگی، اشعه ماورای بنفش، توفان، تب، آنفلوآنزا و بیماری‌هایی از این دست، جراحی و استرس در فعال شدن ویروس موثر است.

به مرور زمان دوره‌های فعالیت ویروس کاهش می‌یابد. چون بدن در مقابلش نوعی مقاومت ویژه به وجود می‌آورد.

● درمان

تبخال درمان قطعی ندارد و داروها و اقدامات موجود همه در جهت کاهش علائم بیماری و افزایش سرعت بهبودی است. از داروهای ضدویروس همچون آسیکلوویر و والاسیکلویر ـ به شکل قرص یا پماد ـ می‌توان برای کم کردن تکثیر ویروس و کاهش ضایعات استفاده کرد.

داروهای دیگری نیز در کنار داروهای ضد ویروس علائم بیماری را کاهش می‌دهند؛ مثلا آسپرین التهاب ضایعات را کاهش می‌دهد. در حال حاضر هنوز واکسن موثری برای پیشگیری از تبخال روانه بازار نشده است، ولی نوعی واکسن مراحل آزمایشی را می‌گذراند.

البته گفته می‌شود این واکسن برای کسانی که تا به حال در معرض ویروس تبخال قرار نگرفته‌اند حدودا ۷۸ درصد موثر است. سازمان غذا و داروهای آمریکا اعلام کرده که احتمالا این واکسن امسال یا سال آینده در دسترس عموم قرار می‌گیرد.

▪ اولین اقدام در مواجهه با تبخال این است که سریعا وارد عمل شوید. اگر تبخال به سرعت و قبل از آنکه وسعت یابد، شناسایی شود، به راحتی می‌توان از یک عفونت سخت جلوگیری کرد.

▪ پس از تشخیص تبخال باید به فاصله هر نیم ساعت یک قالب یخ روی ضایعه بگذارید و آنقدر نگاه دارید تا یخ آب شود. البته هر چند ثانیه آن را بردارید و دوباره بگذارید تا به بافت لب آسیبی نرسد.

▪ سپس به طور متناوب محل ضایعه را با نمک بپوشانید. البته انجام این کار ممکن است خیلی دردناک باشد، ولی روش بسیار موثری است.

▪ در حین دوران معالجه از محلول‌های دهان شویه مثل محلول بنزیدآمین استفاده کنید و یک الی ۲ ساعت دهانتان را بشویید تا تبخال به حفره دهان سرایت نکند.

▪ بهتر است بیشتر غذاهای مایع و ولرم بخورید تا فضای اطراف دهان و لب‌ها تحریک نشوند.

▪ سطح لب‌ها را با مرطوب‌کننده‌های مناسب مثل پماد ویتامین A بپوشانید تا از خشک شدن لب‌ها و عفونی شدن تبخال جلوگیری شود.

اگر با وجود انجام این اقدامات روند بهبودی حاصل نشد، به پزشک متخصص دهان و دندان یا دندانپزشک مراجعه کنید؛ چون بی‌اعتنایی به تبخال، ضایعه را دچار عفونت ثانویه می‌کند و حتی ممکن است به التهاب دهان و لثه بینجامد.

● انتقال و پیشگیری

تبخال از طریق تماس مستقیم فرد با ضایعات تبخال بیمار منتقل می‌شود. در فرد آلوده تا مدت‌ها علائم بیماری دیده نمی‌شود. همچنین مدرکی مبنی بر انتقال ویروس از راه اشیا وجود ندارد؛ مثل حوله، دستشویی یا ظروف غذا.

ویروس تبخال از راه خراش‌های کوچک روی پوست یا مخاط دهان منتقل می‌شود و حتی ضایعات میکروسکوبی تبخال هم برای انتقال بیماری کافی هستند.

● روش‌های پیشگیری

▪ هنگام ابتلا به تبخال مسواک خود را دور بیندازید تا از عود مکرر بیماری جلوگیری به عمل آید. همچنین آن را در حمام نگهداری نکنید، چون مسواک مرطوب یا یک جای مرطوب دقیقا محیطی است که تبخال برای رشد به آن نیاز دارد.

▪ حتی‌الامکان از استرس و اضطراب دوری کنید تا امکان فعال شدن ویروس کاهش یابد.

▪ تقویت بدن و ورزش سیستم ایمنی بدن را قوی می‌کند و در کاهش حملات تبخال موثرند.

▪ از عوامل محیطی و خارجی مثل باد و آفتاب دوری کنید، چون ممکن است ویروس تبخال را فعال کنند.

مترجم: پگاه ویل