یگان​های اقتدار

نیروها و اشخاص تاثیرگذار در عملیات ثامن الائمه ع

نیروهای بعثی، نوزدهم مهر ۵۹ آبادان را به محاصره درآوردند که این موضوع با واکنش رهبر فقید انقلاب اسلامی مواجه شد. امام خمینی(ره) چهاردهم آبان ماه فرمودند: «من منتظرم که این حصر آبادان از بین برود و (هشدار) می‌دهم به پاسداران، قوای انتظامی و فرماندهان قوای انتظامی که باید این حصر شکسته بشود.»

اما متاسفانه واکنش های جسته و گریخته نیروهای نظامی در دوره ریاست جمهوری بنی صدر هیچ گاه به فرمان امام نتوانست جامه عمل بپوشاند؛ چرا که بنی صدر و همفکرانش مشی خاصی را در پیش گرفته بودند که از آن نتیجه ای حاصل نمی شد و مع الاصف به آرا و عقاید نیروهای انقلابی نیز وقعی نمی نهادند. پس از برکناری رئیس جمهور با هم اندیشی نیروهای سپاه و ارتش طرح عملیات ثامن الائمه(ع) پی ریزی شد. در این بین سردار شهید داوود کریمی به عنوان یکی از اصلی ترین طراحان این عملیات شناخته می شود. شهید یوسف کلاهدوز هم در این عملیات نقشی غیرقابل انکار داشت. کلاهدوز که دانش آموخته دانشکده افسری به شمار می رفت، بعد از انقلاب اسلامی جزو اولین کسانی بود که با میل و رغبت خود به سپاه روی آورد و به عنوان یکی از اعضای شورای عالی سپاه انتخاب شد. او هرگز ارتباط خود را با ارتش قطع نکرد و بر این اساس جلسات متعددی با افراد رده بالای ارتش و سپاه برگزار می کرد و در نزدیک شدن این دو نهاد به یکدیگر تاثیر بسزایی داشت. یکپارچه شدن ارتش و سپاه بارقه های امید را زنده کرد و زمینه های عملیات ثامن الائمه(ع) را فراهم ساخت.

● ویژگی های عملیات ثامن الائمه(ع)

عملیات پیروزمندانه ثامن الائمه(ع) ویژگی ها و خصوصیات متعددی داشت که در این مجال فقط به چهار مورد آن به صورت مجمل اشاره می کنیم:

۱ـ عملیاتی گسترده بر پایه علوم نظامی

عملیات ثامن الائمه(ع) اگر تنها عملیات گسترده تاکتیکی و موفق که بر پایه علوم نظامی بنا شده است ندانیم، قطعا اولین عملیات در طول تاریخ جنگ است که از اصول مبتنی بر تاکتیک های نظامی بهره مند است. این عملیات بر پایه شناسایی و برآوردهای دقیق بنا شده و طراحان عملیات تمام جوانب آن را به درستی سنجیدند و تمام احتمالات را در نظر گرفتند و همچنین زمانی را برای شروع عملیات برگزیدند که نیروهای بعثی گمان نمی کردند نیروهای ایرانی با این حجم از نیرو و قدرت عملیات را آغاز کنند، از این رو بشدت غافلگیر شدند.

۲ـ وحدت بین نیروهای نظامی و مردمی

با تلاش و هماهنگی هایی که شهید کلاهدوز بین ارتش و سپاه پاسداران انجام داد، تمام نیروها در این عملیات گسترده به صورت مشترک شرکت کردند. ترکیب نیروهای عمل کننده در این عملیات شامل ارتش، سپاه، بسیج، ژاندارمری و نیروهای جهادگر به این شرح بود:

ـ لشکر ۷۷ با سه تیپ شامل ۹ گردان نیروهای پیاده

ـ تیپ ۳۷ زرهی شیراز

ـ گردان ۲۵۱ تانک از لشکر ۱۶ زرهی

ـ گروه رزمی ۲۹۱ تانک

ـ سپاه پاسداران انقلاب با ۱۶ گردان نیروی پیاده

ـ گردان ۱۰۷ ژاندارمری

ـ جهادسازندگی.

۳ ـ بهره گیری از تجربه های گذشته

از دیگر خصوصیات ویژه این عملیات بهره گیری از پیروزی ها و شکست های قبلی بود. به این صورت که طراحان این عملیات با لحاظ کردن تجربیات گرانسنگ قبلی در رویارویی با نیروهای اشغالگر بعثی عوامل پیروزی ها و شکست ها را به صورت کامل احصا کرده و به این وسیله نقاط قوت و ضعف نیروهای خودی و دشمن را شناسایی کردند و در واقع عالمانه و آگاهانه از موفقیت ها و ناکامی های گذشته بهره گرفتند تا تمام جوانب و حدود و ثغور عملیات ثامن الائمه(ع) را طرح ریزی کردند و با موفقیت به مرحله اجرا درآوردند.

۴ـ فرماندهی واحد

از آنجا که ارتش و سپاه پاسداران به همراه نیروهای ژاندارمری، جهادسازندگی و نیروهای مردمی در این عملیات به صورت همزمان شرکت کرده بودند باید همه نیروها از فرماندهی واحدی پیروی می کردند تا عملیات به سرانجام مثبتی می رسید. از این رو لشکر ۷۷ خراسان به عنوان فرماندهی کل برگزیده شد. به این معنا که تمام نیروهای شرکت کننده در عملیات در تمام مراحل شناسایی و اجرا و همچنین کلیه واحدهای لجستیکی، پشتیبانی، اداری، بهداشت و درمان زیر نظر فرماندهی واحد لشکر ۷۷ خراسان قرار داشتند. به همین علت لشکر ۷۷ نیز نیروهای خود را از منطقه غرب کشور به حوزه عملیات جنوب فراخواند.

● مراحل سه گانه عملیات

قبل از آن که عملیات ثامن الائمه(ع) در پنجم مهر ۶۰ به عنوان آخرین و اصلی ترین مرحله عملیات آغاز گردد، لازم بود دو مرحله دیگر نیز به سرانجام می رسید تا زمینه برای اجرای عملیات مهیا شود. جلوگیری از پیشروی نیروهای بعثی به عنوان مرحله اول در نظر گرفته شده بود. دشمن که به هر روی درصدد حمله به آبادان و شکست مقاومت بود، در آن روزها مترصد حمله مجدد از محور «مارد ـ ذوالفقاریه» به آبادان بود که در این بین گردان ۱۴۴ لشکر ۲۱ حمزه به فرماندهی سروان شاهین راد مامور مقابله و جلوگیری از نفوذ دشمن شد. این گردان بخوبی در مقابل مهاجمان بعثی مقاومت کرد. مرحله دوم طرح تثبیت مواضع بود. به این منظور تک های محدود در دستور کار قرار گرفت. قرار شد نیروها براساس توان خود در محدوده محل استقرار، حمله های کوچکی با حمایت، هدایت و طرح لشکر انجام دهند. اولین حمله از سوی گردان ۱۴۸ به فرماندهی سرهنگ اسلوبی و با حمایت یک دسته تانک و هوانیروز به میدان تیر و تپه مدن انجام گرفت که این تپه از تصرف عراقی ها خارج شد. تک محدود دیگری در منطقه سلیمانیه اجرا شد. از سوی دیگر واحدهای سبک سپاه و بسیج نجف آباد با حمایت گردان تانک لشکر ۷۷ و گردان ۱۰۷ ژاندارمری در محور دارخوین ـ سلیمانیه، تک محدود دیگری را اجرا و عرصه را بر دشمن تنگ کردند و بالاخره در عصر چهارم مهر ۶۰، فرماندهان لشکر ۷۷ و دیگر واحدها و فرماندهان سپاه (سرداران رحیم صفوی و شهید کلاهدوز) در قرارگاه تاکتیکی شادگان (فرماندهی لشکر ۷۷) حضور یافتند و زمان حمله تعیین و با غافلگیری کامل دشمن، عملیات در نیمه شب آغاز شد.

مسلم تهوری