علم نوین و كشتارهای جمعی

تفكر عجیبی بود هیچ كس حتی تصور چنین انقلابی را در عرصه علم فیزیك نمی كرد دانشمندان از مواد انتظاراتی غیر از این داشتند آنقدر این پدیده عظیم بود كه برای سنجش آن از واژه كیلوتن استفاده می كردند تمام این توصیفات مسلما برای تئوری های فیزیك نوین و مدرن است كه توانست آبستن فرزندی با نام انرژی هسته ای اتمی باشد

زمان زیادی از شناخت بشر نسبت به مولكول و اتم نمی گذرد البته فرضیات بسیاری در این مورد موجود است ولی اشتیاق دانشمندان به چنین اجزا میكروسكوپی فراتر از كیلوتن ها انرژی بود. البته این انرژی مفید از سوی دیگر مانند بقیه تكنولوژی ها و صنایع باعث نگرانی هایی برای جوامع بشری باشد به عنوان مثال كشور ایالات متحده آمریكا نخستین بمب هسته ای را در سال ۱۹۴۵ روی شهر ژاپنی هیروشیما رها كرد كه باعث كشته شدن بیش از ۱۴۰هزار انسان بی گناه شد.

تحقیقات هسته ای هزینه های هنگفتی می خواهد ولی به دلیل ضرورت وجودشان برای هر مملكتی، دولت ها چنین هزینه هایی را می پردازند تا نتیجه آن برایشان چندین برابر سود داشته باشد نكته جالبی كه به تازگی در بعضی دولت ها دیده می شود این است كه خود را تنها محق داشتن انرژی اتمی می دانند و نكته جالب تر وجود سلاح های كشتار جمعی به تعدادفراوان در انبارهای تسلیحات پنهانی آنهاست. یكی از این مدعیان ایالات متحده آمریكاست كه ذخایر سلاح های هسته ایش در سال ۱۹۶۷ میلادی به تعداد ۳۲هزار فروند در ۳۰ نوع بوده و ذخایر روسیه در سال ۱۹۸۸ در حدود۳۳هزار فروند بوده است.

بنیادی ترین و اصلی ترین سلاح های هسته ای كه حاصل شكافت هسته ای هستند و به نام بمب های اتمی نامیده می شوند، مستلزم داشتن مواد قابل شكافت به مقدار زیاد هستند كه شامل اورانیوم ایزوتوپ یا اورانیوم ۲۳۵- و پلوتونیم ایزوتوپ یا پلوتونیم ۲۳۹- می شوند. از طرف دیگر سلاح هسته ای كه مخرب تر از این نوع است در اثر شكافت هسته ای آن دمای هسته ای فوق العاده ای ایجاد می شود بمب های هیدروژنی هستند كه از احتراق سوخت هسته ای (وابسته به دمای هسته اتمی) ناشی می شود و نتیجه سوخت دوتریوم با یك ایزوتوپ هیدروژن است یعنی با دو برابر جرم هیدروژن معمولی یا بالیتیوم دو تراید (Lithiu- Deuteride) تركیب می شود. این شیوه گرمایش هسته ای پیوسته و در هر آن در خورشید رخ می دهد و سوخت اصلی در آن دوتریوم است كه در مركز آن دما بین ۱۰ تا۲۰ میلیون درجه سانتیگراد است.

گسترش سلاح های شكافت هسته ای

به دنبال پیدایش پرتوهای رادیو اكتیو، در سال ۱۹۳۰فیزیكدان ایتالیایی به نام انریكوفرمن با تجربه عملی روی عناصر متعددی به نتیجه رسید كه تعداد زیادی از عناصر دارای نوترون های با سرعت حركت پایین هستند. هنگامی كه وی نتایج به دست آمده از پرتوهای رادیواكتیویته شیمیایی از دوتریوم و اورانیوم را بررسی می كرد به تفاوت های موجود در پرتوهای آنها پی برد.

دانشمند دانماركی به نام نیلس بوهر كه در سال ۱۹۳۹ از ایالات متحده آمریكا دیدن می كرد مقاله ای را از یك دانشمند اطریشی طرد شده به نام لیس میت نو و نوه او با نام اوتوفریش ارائه داد و در پی آن پیشرفت هایی در این زمینه حاصل شد.

نتایج حاصل چنین بود كه سرعت حركت كم نوترون ها سبب می شود هسته اورانیوم شكافته شود یا به دو قسمت كوچكتر تقسیم شود كه عدداتمی هر دو قسمت مزبور با هم برابر هسته اورانیوم هستند.

از آن به بعد كشورهای پیشرفته به دنبال شكافت هسته ای رفتند و حتی امكان بهره گیری از جنگ افزار هسته ای توسط آلمان نازی با كار گروهی شماری از دانشمندان آن كشور زنگ خطری را در جهان به صدا درآورد.

یكی از كشورها نگران آن زمان آمریكا و رئیس جمهور روزولت بود. آلبرت اینشتین نیز در آن زمان در آمریكا بود و با كمك او كمیته ای با نام اورانیوم و كاربرد آن تشكیل شد.

از آن پس با صرف هزینه ها و تحقیقات فراوان آمریكا دست به ساخت بمب های اتمی زد به گونه ای كه در هنگام جنگ جهانی دوم دانشمندان چند كشور صنعتی جهان مهارت و تجربیات خود را در مورد ساخت راكتورهای اتمی و شكافت هسته ای ابراز كرده بودند ولی تا آن زمان نظیر آزمایش های ایالات متحده آمریكا و ثمربخش بودن آن در جدا كردن اورانیوم ۲۳۵- یا ساخت پلوتونیوم ۲۳۹- برای آنان مقدور نشده بود.

اتحاد جماهیر شوروی

اتحاد جماهیر شوروی نیز در دهه های قبل از جنگ جهانی دوم در مورد انرژی هسته ای و اتم پژوهش هایی را انجام می دادند در فوریه سال ۱۹۳۹ كه فیزیكدانان روس از نحوه شكافت هسته ای در غرب آگاهی یافته بودند نیروی نظامی شوروی ضرورت پژوهش های آن را با جدیت تمام در راس برنامه های خود قرارداد، اما پیشروی آلمان و تجاوز آن به خاك شوروی در ژوئن سال ۱۹۴۱ مانع پیشرفت سریع این برنامه شد تا اینكه نخستین واكنش های زنجیره ای اتحاده شوروی در ۲۵دسامبر ۱۹۴۶ در شهر مسكو به انجام رسید و در آن هنگام با بهره گیری از پیل اورانیوم طبیعی و یك تنظیم كننده زغالی توانستند نخستین فرآورده های پلوتونیوم را از رآكتور هسته ای در شهر كی شیتم (kyfhtym) واقع در ناحیه كوهستانی اورال در تاریخ ۱۹ژوئن ۱۹۴۸ به دست آوردند و سپس نخستین جنگ افزار هسته ای آن كشور در ۲۹ اوت سال ۱۹۴۹ با بهره گیری از پلوتونیم مورد آزمایش قرار گرفت كه قدرت این بمب بین ۲۰-۱۰ كیلوتن بود.

فرانسه

دانشمندان علوم هسته ای فرانسه مانند هنری بیك گورل، ماری كوری و پیر كوری در قرن بیستم از جمله بزرگترین تئوربیسن های علوم هسته ای بودند. البته در طول جنگ جهانی دوم بیشتر فیزیكدانان این كشور راهی كانادا شدند و در پروژه بزرگ آنلگوكانادا به پژوهش های علمی و كارهای عملی مشغول شدند. آنان توانستند در ناحیه رودخانه چالك واقع در شه ر اونتاریو در سال ۱۹۴۵ راكتوری را با آب سنگین به كار اندازند. در ۱۸اكتبر سال ۱۹۴۵ كمیسیون انرژی هسته ای به نام AEC توسط ژنرال شارل دوگل تاسیس شد این سازمان برای اجرای طرح هایی چون علوم هسته ای، صنایع و توازن رزمی هسته ای نیروهای نظامی بود.

در جولای ۱۹۵۸ شارل دوگل به نخست وزیر دستور داد كه بایستی نخستین بمب اتمی فرانسه در سه ماهه اول سال ۱۹۶۰ آزمایش شود و بنابراین در ۱۳ فوریه ۱۹۶۰ اولین بمب هسته ای فرانسه در تپه ای ۱۰۰ متری در صحرا آزمایش شد.

چین

در ۱۵ ژوئن سال ۱۹۵۵ مائوتسه تونگ رهبر چین كمونیست و دست اندركاران آن كشور برای بهره گیری از سلاح هسته ای تصمیماتی را اتخاذ كرد در بخش شمال غربی ایالات كانسو در مركز لانچو از روش انتشار گازی و در چیوچوان از شكافت هسته ای و سپس از تركیب آنها استفاده كردند. نخستین آزمایش بمب هسته ای در پایگاه لوپ نور واقع در شمال غربی چین كه تاسیسات آن از سال ۱۹۵۹ ایجاد شده بود انجام گرفت و در ۱۶اكتبر سال ۱۹۶ نخستین انفجار هسته ای چین با بهره گیری از اورانیوم ۲۳۵- كه هیچ شباهتی به آزمایش های پیشین روسی و آمریكایی نداشت انجام گرفت. چین هاتاهشتمین انفجار هسته ای خود نتوانستند از پلوتونیوم استفاده كنند و در ۲۷ دسامبر ۱۹۶۸ از آن استفاده كردند.

كشورهای دیگری چون هندوستان، پاكستان، اسرائیل ( كه دارای ذخایر بیش از ۲۰۰ جنگ افزار اتمی است) و حتی آفریقای جنوبی نیز در سال ۱۹۸۸ اعلام كرد كه دارای توان هسته ای است. كشورهایی مانند برزیل، آرژانتین ،كره جنوبی و تایوان نیز دارای توان هسته ای بوده و تكنولوژی آن را برای تهیه و آماده كردن جنگ افزارهای هسته ای دارند ولی شاید تاكنون به مرحله عملی نرسیده اند.

عمید نمازی خواه