رژیم غذایی در بیماران دیابتی

بیماری دیابت یكی از شایع ترین بیماری های غدد درون ریز است اكثر افراد درگیر با این بیماری چنانچه برنامه غذایی مناسبی را انتخاب كنند, بروز مشكلات را به طرز قابل توجهی كاهش می دهند

بیماری دیابت یكی از شایع ترین بیماری های غدد درون ریز است. اكثر افراد درگیر با این بیماری چنانچه برنامه غذایی مناسبی را انتخاب كنند، بروز مشكلات را به طرز قابل توجهی كاهش می دهند. مشكل اساسی اینجاست كه با تشخیص دیابت ، در موقعیتی قرار می گیریم كه باید عادات غذایی خود را تغییر بدهیم. هر تغییری در ابتدا سخت است ولی از آنجایی كه پدیده " عادت " در امور زندگی مربوط به انسان ها موثر است، بدن به زودی با شرایط جدید وفق پیدا می كند و هنگامی كه مشكلات فرد در اثر این رعایت توصیه ها برطرف می شود، تمایل به داشتن رژیم غذایی مخصوص بیشتر می شود.

در این موارد مشاوره تغذیه لازم است. کارشناس تغذیه به بیمار یاد خواهد داد تا جیره غذایی برخی مواد غذایی را در برنامه غذایی خود تعیین نماید. از آنجایی كه هیچ گروه غذایی به تنهایی قادر نیست تا تمام مواد مغذی مورد نیاز برای بدن را تامین كند ، بنابراین استفاده از یك رژیم غذایی کامل ، افراد مبتلا به این بیماری را در وضعیت خوبی از نظر سلامتی قرار خواهد داد.

توصیه هایی كه در زیر به آنها اشاره خواهیم كرد، برای افراد مبتلا به هر دو نوع دیابت ( نوع ? یا وابسته به انسولین IDDM* و نوع ? یا غیر وابسته به انسولین NIDDM** ) موثر است. همچنین افراد با دیابت بارداری (GDM ) و افرادی كه میزان قند خون آنها در حد مرزی است ( ***IGT ) می توانند از این توصیه ها بهره ببرند .

• كالری

هر ماده مغذی انرژی زایی كه برای انرژی مصرف نشود، به صورت چربی ذخیره می شود ، بنابراین باید سعی کرد بین كالری دریافتی با سوخت آن در بدن توازن برقرار شود. برای افرادی كه انسولین اگزوژن استفاده می كنند، جلوگیری از افزایش وزن یك هدف اساسی است و برای افرادی مبتلا به دیابت نوع ۲ ، كاهش وزن با توجه به وزن اولیه نمایانگر كاهش در هایپرگلیسمی ( بالا بودن قند خون )، مقاومت انسولین ، اختلالات چربی و بالا بودن فشار خون بوده است. به عنوان مثال یك كالری مناسب برای كودكان باید انرژی لازم برای رشد و نمو آنها را فراهم کند و وعده های غذایی كودكان نباید از نظر انرژی محدودیتی داشته باشد. از این رو به خصوص در مورد كودكان استفاده از مشاوره تغذیه ضروری است. محدودیت كالری و كاهش وزن در حدود ?-? كیلوگرم ، نشانه های خوبی را در كنترل دیابت نشان می دهد، حتی اگر یك وزن مطلوب به دست نیاید.

• كربوهیدرات ها

دریافت كافی كربوهیدرات ها تا ?? درصد كالری روزانه توصیه می شود. حبوبات ، غلات، سبزیجات و میوه ها منابع خوبی برای ویتامین ها، املاح و فیبر هستند.مصرف كربوهیدرات های ساده را باید تا ? درصد از کل كالری روزانه کاهش داد. این مواد شامل قند، شكر، مربا، شیرینی ها و... هستند كه قند آنها نسبت به كربوهیدرات های پیچیده ( نان، غلات، ماكارونی ) سریع تر وارد خون می شود ، بنابراین افزایش سریع قند خون را به دنبال خواهد داشت.بد نیست در اینجا اندكی راجع به قند های مصنوعی كه فاقد کالری هستند و قند خون را افزایش نمی دهند، صحبت كنیم، چون این مواد حاوی هیچگونه كربوهیدراتی نیستند. اینها شامل شیرین كننده های مصنوعی مثل آسپارتام، ساخارین و آسه سولفام پتاسیم هستند. برخی قندهای الکلی كه به عنوان جانشین قند مصرف می شوند، دارای كالری بوده و پس از جذب وارد خون می شوند. اینها شامل سوربیتول، مانیتول و گزیلیتول هستند، كه معمولاً بسیار آرام تر از قند جذب شده و نسبت به گلوكز و ساكاروز كمتر باعث افزایش سطح قند خون می شوند، البته اگر بیشتر از ?? تا ?? گرم در روز مصرف شوند، ناراحتی های گوارشی و در نهایت اسهال ایجاد می كنند. شیرین كننده های مصنوعی مثل ساخارین در زنان باردار و شیرده نباید مصرف شود و كودكان مبتلا به بیماری فنیل كتونوری (PKU) نباید از آسپارتام استفاده كنند.

• پروتئین

پروتئین ها برای سنتز بافت های بدن استفاده می شوند. این مواد به عنوان انرژی مصرف نمی شوند، مگر اینكه به مقدار كافی كربوهیدرات و چربی در اختیار بدن نباشد. خوردن پروتئین بخش مهمی از هر رژیم غذایی سالم است. ولی زیاده روی در یك چیز خوب می تواند بد باشد. به خصوص افرادی كه مشكلات كلیوی دارند ، باید میزان پروتئین مصرفی شان را محدود كنند.

• چربی

هر فردی در رژیم غذایی خود به میزان كمی چربی نیاز دارد تا اعمال حیاتی بدن كه در ارتباط با چربی ها است، به طور مطلوب انجام شود. بنابراین باید مصرف چربی ها را محدود کرد و از انواع مفیدتر آنها که شامل روغن های مایع مثل روغن زیتون ، آفتابگردان ، ذرت ، کانولا و گردو است، استفاده کرد.

• فیبر

فیبرهای غذایی محلول قادر به جذب و مهار عبور گلوكز از روده باریك است و در درمان و جلوگیری از بیماری های دستگاه گوارش و سرطان روده بسیار نافع است. بنابراین توصیه می شود افراد دیابتی حدود ۳۵-۲۰ گرم در روز از فیبرهای غذایی استفاده کنند که شامل : غلات ، حبوبات كامل، میوه ها و سبزی هاست.

• ویتامین ها و مواد معدنی

قبل از مصرف مكمل ویتامین ها، با متخصص تغذیه مشورت كنید. به نظر می رسد كه توزیع مناسبی برای دریافت ویتامین ها و مواد معدنی برای افراد دیابتی وجود ندارد. مصرف آنتی اكسیدان هایی مثل ویتامین C ، ویتامین E و بتاكاروتن قابل توجه است . کسانی كه دچار كمبود ویتامین و مواد معدنی هستند، در معرض خطر بیشتری نسبت به سایر افراد می باشند. تحقیقات نشان داده است كه عنصر كروم در تنظیم قند خون در محدوده مطلوب بسیار كارآمد است.

همچنین کمبود منیزیم با حساسیت نسبت به انسولین ارتباط دارد و با مكمل یاری از طریق خوراكی بهبود پیدا می كند (به خصوص در دیابت غیر وابسته به انسولین).

• نمك

بسیاری از افراد دیابتی به خصوص دیابت نوع دوم باید مراقب فشار خون خود باشند، بنابراین برای جلوگیری از خطرات بی شمار مصرف نمك و بالا رفتن فشار خون ، مصرف محدود نمك به این بیماران توصیه می شود. ( مصرف حداكثر ۵/۲ تا ? گرم در روز در افراد بدون فشار خون ، كمتر از ۵/۲ گرم برای افراد با فشار خون متوسط و كمتر از ? گرم در افراد با فشار خون بالا توصیه می شود).

---