افزودنی ها بلای خانواده

اصطلاح «افزودنی مواد غذایی» معمولاً برای توصیف ماده شیمیایی به کار می رود که به طور طبیعی در مواد غذایی که به آن اضافه شده وجود ندارد استفاده از بیشتر افزودنی هایی که در زیر می آید به دلیل مضراتی که دارند غیرمجاز دانسته شده است

اصطلاح «افزودنی مواد غذایی» معمولاً برای توصیف ماده شیمیایی به کار می رود که به طور طبیعی در مواد غذایی که به آن اضافه شده وجود ندارد. استفاده از بیشتر افزودنی هایی که در زیر می آید به دلیل مضراتی که دارند غیرمجاز دانسته شده است.

● مواد رنگی مصنوعی

اغلب مواد رنگی مورداستفاده برای غذاها جزء رنگ های مصنوعی می باشند. متجاوز از چندین دهه است که سمیت و سرطان زا بودن این رنگ ها موردبحث قرار گرفته است و چندین نوع آن ممنوع اعلام شده است. درصورت امکان باید از غذاهای بدون رنگ استفاده شود. مورداستفاده آن ها غالباً در غذاهایی است که ارزش تغذیه ای چندانی ندارند و متأسفانه کودکان نیز خیلی از آن ها استفاده می کنند همانند آدامس ها، پاستیل ها، آبمیوه ها و...

▪ آس سولفام کا

آزمایش های انجام شده حاکی از نقش سرطان زایی این ماده در حیوانات و افزایش احتمال ایجاد سرطان در انسان می باشد و لازم است که از این ماده و فرآورده هایی که حاوی آن است پرهیز شود. «آس سولفام کا» در تجارت به عنوان سونت (Sunette) یا شیرین کننده شماره یک شناخته می شود و به عنوان جانشین های قند به شکل بسته یا قرص فروخته می شود و در آدامس، آمیزه های خشک نوشابه ها، قهوه و چای فوری، دسرهای ژلاتینی، پودینگ ها و خامه های غیرلبنی استفاده می شود.

▪ آسپارتام

«آسپارتام» نام تجارتیEqual و Nutrasweet به فروش می رسد بعد از شناخته شدن عوارض ناخوشایند ساکارین مدت ها موردتوجه رژیم شناسان بوده است. درخصوص این ماده مسائل معدودی عنوان می شود. اولین مسئله بیماری «فنیل کتونوریا» می باشد. ازهر ۲۰۰۰۰ نوزاد معمولاً یک نوزاد با عدم قابلیت متابولیزه کردن فنیل آلانین به دنیا می آید. این اسیدآمینه که از عناصر سازنده آسپارتا می باشد در صورت تجمع در جریان خون، منجر به پیدایش اثرات سمی و درنهایت عقب ماندگی ذهنی می شود. مسئله دیگری که عنوان می شود تغییر رفتار ناشی از تغییر عملکرد مغز براثر مصرف فراوان آسپارتام در افراد می باشد. از علائم و نشانه های شکایت شده می توان گیجی، سردرد، تشنج های صرع مانند و اختلالات عادت ماهانه را نام برد.

چنانچه از بیماری «فنیل کتونوریا» رنج می برید یا باردار هستید و یا تجربه ناخوشایندی از مصرف آسپارتام دارید این ماده را کنار بگذارید و برای اینکه جانب احتیاط را رعایت کنید از دادن آن به کودکان خودداری نمایید.

▪ BHA وBHT

این دو ماده که ازنظر شیمیایی فرمول های مشابهی دارند به منظور جلوگیری از عمل اکسایش و تندشدگی به غذاهای دارای روغن اضافه می شوند. مرکز تحقیقات بین المللی سرطان که بخشی از سازمان بهداشت جهانی می باشد BHA را برای انسان سرطان زا شناخته است. در مطالعات دیگر نیز احتمال سرطانزاییBHT گزارش شده است. از آنجایی که استفاده از این دو ماده ضرورت خاصی ندارد بنابراین جهت حفظ سلامتی برچسب های مواد غذایی را بخوانید و در صورتی که از آن ها در تهیه غذاها استفاده شده باشد از خوردن آن اجتناب نمایید.

▪ کافئین

«کافئین» که به طور طبیعی در چای، قهوه و کاکائو یافت می شود به بسیاری از نوشابه های غیرالکلی افزوده می شود. کافئین سبب افزایش ترشح اسید معده، افزایش موقتی فشار خون و گشاد شدن برخی عروق همزمان با انقباض عروق دیگر می شود. افزایش میزان مصرف کافئین سبب بروز بیماری کافئینیسم می شود که علائم متفاوتی ازقبیل عصبانیت و یا بی خوابی را ایجاد می کند. در کودکانی که در روز نوشابه می خورند این علائم دیدهمی شود. کافئین سبب بروز اختلالاتی در تولید مثل شده و رشد و تکامل جنین را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. براساس مطالعات انجام یافته روی حیوانات آزمایشگاهی ارتباط بین کافئین و نقص هایی نظیر لب شکری، فقدان انگشتان دست و پا و بدشکلی های جمجمه ای مشخص شده است. کافئین تاحدی اعتیادزاست و به همین سبب افرادی که مصرف آن را کم می کنند دچار سردرد می شوند. مقادیر کم کافئین هیچ مشکلی را به وجود نمی آورد اما چنانچه باردار هستید و یا قصد بارداری دارید از مصرف آن اجتناب نمایید و آن را از برنامه غذایی کودکان حذف کنید.

▪ منوسدیم گلوتامات(MSG)

دراوایل قرن حاضر یک شیمی دان ژاپنی «منوسدیم گلوتامات» را به عنوان ماده ای در چاشنی های خاص که به عنوان طعم دهنده به غذاهای پروتئینی افزوده می شدند شناسایی کرد. استفاده بیش از حد از این ماده سبب سردرد، گرفتگی در ناحیه سینه و احساس سوزش در بازوها و پشت گردن می شود. درصورت داشتن حساسیت نسبت به این ماده قبل از مصرف غذاها برچسب آن ها را بخوانید ودر ضمن از پروتئین های گیاهی هیدرولیز شده که ممکن است دارای منوسدیم گلوتامات باشد اجتناب نمایید.

▪ نیترات و نیتریت

قرن هاست که از «نیترات و نیتریت» به عنوان نگهدارنده در گوشت استفاده می شود. البته نیترات به تنهایی بی ضرر است ما به آسانی به نیتریت تبدیل شده و به این سبب زیانبار می شود. نیتریت با ترکیباتی به نام آمین های ثانویه ترکیب شده و نیتروزآمین ها را (که فوق العاده سرطانزا هستند) به وجود می آورد. این واکنش شیمیایی اغلب به آسانی در درجه حرارت های سرخ کردن ایجاد می شود. نیتریت به عنوان عامل ایجاد سرطان معده شناخته شده است. سعی کنید از گوشت های فرآیند شده عاری از نیتریت استفاده نمایید؛ چون عمل انجماد نیاز به استفاده از نیتریت را کم می کند، درصورت عدم دسترسی به گوشت تازه می توان ازگوشت های یخ زده استفاده کرد. اصولاً صرف نظر از وجود نیتریت یا نیتروزآمین، از انتخاب گوشت های فرآیند شده ای که حاوی چربی و سدیم زیاد هستند اجتناب نمایید.

▪ اولسترا

«اولسترا» که یک روغن مصنوعی است، خطرناک بوده و استفاده از آن ضرورتی ندارد. این افزودنی هرچند عاری از چربی است اما اثرات جانبی خطرناکی دارد زیرا به عناصر غذایی ارزشمند چسبیده و آن را از بدن دور می سازد. ازجمله این عناصر غذایی می توان کاروتنوئیدها را نام برد که به عنوان محافظ بدن علیه سرطان ریه، سرطان پروستات، بیماری قلبی و تحلیل عضلانی شناخته شده است. مصرف درازمدت میان وعده های حاوی اولسترا سبب افزایش مرگ و میر ناشی از سرطان های ریه و پروستات و همچنین ابتلا به کوری ناشی از تحلیل عضلات چشم می شود. اولسترا در مقادیر کم سبب بروز ناراحتی های گوارشی به ویژه اسهال می شود.

▪ ساکارین

بهتر است در مصرف «ساکارین» که جزء شیرین کننده های مصنوعی می باشد «زیاده روی» نشود. بعضی مطالعات برروی حیوانات آزمایشگاهی، سرطانزایی این ماده را ثابت کرده اند البته مصرف آن در مقدار «متناسب» بی خطر است.

▪ سولفیت ها

«سولفیت ها» دسته ای از مواد شیمیایی هستند که برای حفظ تازگی سبزیجات و میوه ها و همچنین جلوگیری از تغییر رنگ زردآلو، کشمش و میوه های خشک دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. مطالعات چندی بروز واکنش های آلرژیک را براثر دریافت سولفیت ها ثابت کرده اند. این ترکیبات هرچند ایمن شناخته شده اند اما بهتر است مورداستفاده قرار نگیرند. افراد مبتلا به آسم باید احتیاط بیشتری را درخصوص استفاده از آن ها به خرج دهند. البته اکنون مدت هاست که دیگر از سولفیت استفاده نمی شود!

مریم سالک زمانی، متخصص علوم تغذیه